Pieszkowo

Pieszkowo
Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Górowo Iławeckie
Liczba ludności (2010)	348
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pieszkowo
Położenie na mapie Polski Pieszkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pieszkowo (niem. Petershagen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946-1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 348 mieszkańców (łącznie z Lisiakiem, Pudlikajmami i Trojaczkiem). W skład sołectwa wchodzą wsie: Pieszkowo, Nerwiki, Lisiak i Pudlikajmy. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Piędziak.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 18 km na zachód od Bartoszyc i 9,5 km na południe od Górowa Iławeckiego, w pobliżu granicy z powiatem lidzbarskim. Na północ od wsi znajduje się Pieszkowski Staw (7,5 ha). Wieś zachowała dawny układ owalnicy.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa Zakonu Krzyżackiego. Założona została w 1336 roku jako wieś czynszowa na 70 łanach, lecz już w 1414 roku została zniszczona podczas tzw. wojny głodowej. W 1469 roku Zakon oddał ją w zastaw dowódcy wojsk zaciężnych Henrykowi Grisselowi. Od 1612 roku aż do reform uwłaszczeniowych na początku XIX wieku Pieszkowo było własnością możnego rodu von Tettau.

Kościół wybudowano tu w drugiej połowie XVI wieku; pod koniec tego samego stulecia wygłaszał tu kazania Walenty z Dąbrowy. U schyłku XIX wieku świątynia została przebudowana. Do 1945 roku była to siedziba parafii ewangelickiej, a po tej dacie kościół przejęli katolicy.

Szkoła powstała wraz z kościołem, a w 1737 roku została zreorganizowana i oddana pod nadzór państwowy. W 1935 roku uczęszczało do niej 88 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Placówkę uruchomiono ponownie po II wojnie światowej w 1946 roku; jej organizatorką i pierwszą kierowniczką była Wanda Matusewicz. W późniejszym czasie do rozwoju szkoły przyczynił nauczyciel Antoni Sadowniczyk. W latach 60. przeniesiono placówkę do nowego budynku.

Po wojnie pierwsi osadnicy przybyli tu jesienią 1945 roku. Wówczas też założono we wsi siedzibę gminy (pierwszym wójtem był Gustaw Glica, natomiast w latach 1954-1972 znajdowała się tu siedziba gromady. W 1946 roku w Pieszkowie uruchomiono spółdzielnię rolniczo-handlową. Przy wsi działało również Państwowe Gospodarstwo Rolne Nerwiki. Według spisu powszechnego z 1983 roku w Pieszkowie było 74 budynków mieszkalnych i 60 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały obszar 560 ha. We wsi znajdowały się wówczas: urząd pocztowy, biblioteka, klub, sala kinowa na 100 miejsc, siedziba leśnictwa, ośrodek zdrowia, punkt apteczny, sklep wielobranżowy, kuźnia, zakład szewski, zakład naprawy maszyn rolniczych i dwa inne małe zakłady usługowe związane z produkcją rolną.

Obecnie we wsi działa Fundacja Zachęta

Liczba mieszkańców

1857 - 376 osób

1933 - 424 osoby

1939 - 423 osoby

1983 - 459 osób

Edukacja

• Szkoła Podstawowa im. Ireny Kwinto w Pieszkowie

Ludzie związani z miejscowością

• Walenty z Dąbrowy - kaznodzieja, współautor polskiego śpiewnika ewangelickiego; w latach 1593-1598 był pastorem w Pieszkowie

Zabytki

• Kościół pw. św. Marii Magdaleny wraz z cmentarzem przykościelnym z końca XVI wieku (dawnym ewangelickim; zadbany, drzewostan zdrowy)
• Plebania wraz z budynkiem gospodarczym z końca XIX wieku
• Budynek dawnej szkoły z lat 30. XX wieku
• Budynek poczty z końca XIX wieku
• Budynek remizy strażackiej z końca XIX wieku, w części drewniana
• Liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku (domy i budynki gospodarcze), m.in. obecny ośrodek zdrowia (nr 13)
• Dawna kuźnia, obecnie budynek gospodarczny (zagroda nr 35)
• Dawny cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, około 1 km od wsi, na wzgórzu; nagrobki zdewastowane
• Cmentarz rzymskokatolicki, parafialny, z 1951 roku, około 1 km od wsi, na wzniesieniu; zadbany, drzewostan zdrowy

Bibliografia

1. Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
4. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
5. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [data dostępu: 5.03.2014]
6. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
7. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]