Wężówka

Wężówka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	223
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wężówka
Położenie na mapie Polski Wężówka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wężówka (niem. Wensowken, od 1938 r. Gross Balzhöfen, Grossbalzhöfen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 223 mieszkańców (łącznie z miejscowościami Gawliki Małe i Gębałki). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Dariusz Sawoń.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, 26 km na południowy wschód od Giżycka i 3,5 km na południowy wschód od Wydmin, w pobliżu granicy z powiatem ełckim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1566 roku starosta Wawrzyniec von Halle sprzedał 2,5 łanu na sołectwo niejakiemu Brożejowi (Ambrożemu), synowi Eliasza z Juni. W zamian zobowiązał się on do założenia wsi czynszowej na 23,5 łanach. Początkowo wieś zwano Wonsostka, później utrwaliła się nazwa Wensowken. Wieś poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku; zmarło wówczas 22 mieszkańców. Wężówka należała do parafii ewangelickiej w Wydminach.

Szkołę we wsi założono w XIX wieku; posiadała ona w 1935 roku dwie klasy, uczyło w niej dwóch nauczycieli, a uczęszczało do niej 96 uczniów. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie 1 września 1946 roku. Liczba uczniów i nauczycieli z czasem się zwiększała; w 1968 roku była to już szkoła ośmioklasowa z sześcioma nauczycielami. W 1974 roku przekształcono ją w filię szkoły w Wydminach.

W 1970 roku Wężówka składała się z 43 budynków mieszkalnych; znajdowały się tu: klub, świetlica, punkt biblioteczny, sala kinowa na 70 miejsc, remiza strażacka, zakład stolarski; działało kółko rolnicze, a wkrótce potem otwarto sklep spożywczy. Przy wsi funkcjonowały ponadto dwa pegeery: PGR Gawliki Małe i PGR Gębałki. W latach 1954–1972 wieś wchodziła w skład gromady Wydminy.

Obecnie we wsi oraz w najbliższej okolicy działa kilka pensjonatów i gospodarstw agroturystycznych.

Odnotowana liczba mieszkańców:

• 1857 – 84 osoby
• 1925 – 171 osób
• 1933 – 502 osoby (łącznie z okolicznymi folwarkami)
• 1939 – 441 osób (łącznie z okolicznymi folwarkami)
• 1970 – 390 osób, 37 gospodarstw

Zabytki

• dawna karczma, obecnie dom mieszkalny (nr 13), murowany, z początu XX wieku
• domy murowane z początku XX wieku (nr 5 i 6)
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Gminna ewidencja zabytków, [w:] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wydminy, Wydminy 2009, bip.warmia.mazury.pl, [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]