Jan Blank

Jan Antoni Blank Jan Antoni Blank-Białecki
Autoportret z rodziną, autorstwa Jana Blanka. Obraz namalowany w 1825 roku, źródło: Cyfrowe Muzeum Narodowe w Warszawie, dostęp 17 listopada 2013
Data i miejsce urodzenia	6 maja 1785 Olsztyn
Data i miejsce śmierci	20 luty 1844 Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód	malarz, portrecista

Jan Antoni Białecki (ur. 6 maja 1785 roku w Olsztynie, zm. 20 lutego 1844 roku w Warszawie) – polski malarz warszawskiego klasycyzmu, portrecista.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Jan Blank urodził się jako syn Piotra – właściciela niewielkiego zakładu włókienniczego–sukienniczego. Nazwisko odziedziczone po rodzicach, zapewne stanowiło raczej zromanizowaną niż zniemczoną formę polskiego nazwiska Białecki. Blank wcześnie stracił rodziców. Po śmierci ojca czteroletnim Blankiem zajął się nauczyciel, prawdopodobnie Cudnowski, bo w roku 1793 chłopiec przeszedł pod opiekę jego następcy Piotra Rohfleischa rodem z Reszla, rodzonego brata wybitnego pedagoga polskiego, członka warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk – Ignacego Ruhfleischa Przybylskiego. Z jego domu dostał się do rodziny Kobertów.

Poczmistrz dbał o wykształcenie wychowanka. Gdy ten ukończył szkołę olsztyńską, zaangażował dla niego prywatnych nauczycieli. Ponieważ Blank miał duże zdolności do rysunków, więc jego opiekun, Kobert, zawiózł go na dalszą naukę malarstwa do Józefa Kosińskiego do Warszawy. W Warszawie uczył się siedem lat. Dalszych siedem lat Blank przebywał w Dreźnie, gdzie studia odbywał u Józefa Grassiego. Uczył się malarstwa oraz kopiował dzieła tamtejszej galerii.

W Dreźnie spotkał się z wieloma wybitnymi Polakami. Malował portrety i udzielał lekcji rysunku. Nazywano go pilnym Polakiem. Kontakty z polskim środowiskiem w Dreźnie wywołały duży wpływ na kształtowanie się świadomości Blanka, który tu właśnie przybrał sobie drugie nazwisko Białecki. Sam napisał, że tu właśnie powrócił na ojczyzny łono. W 1815 roku wrócił do Warszawy i mieszkał w niej prawie trzydzieści lat, aż do śmierci, 20 lutego 1844 roku.

Praca

W 1817 roku Jan Blank został konserwatorem zbioru odlewów gipsowych i nauczycielem rysunku na Oddziale Sztuk Pięknych. W 1819 roku otrzymał profesurę malarstwa. Będąc konserwatorem, w 1835 roku, sporządził inwentarz zabytków znajdujących się w Warszawie i Nieborowie po księciu M.H. Radziwille. Przeprowadził ich konserwację, sporządził katalog.

Opracował szczegółowy projekt reformy studiów na wzór zagraniczny, przygotował w zakresie metodyki nauczania obszerne dzieło, które jednak nie zostało wydane drukiem. Już w pierwszych dwóch latach otrzymał cztery medale i dwie pochwały za prace uczniów. Po zamknięciu uniwersytetu w 1831 roku Blank otrzymał dymisje. Pozostał jednak na stanowisku konserwatora odlewów gipsowych do 1833 roku.

W 1837 roku przyznano mu emeryturę. Od wtedy udzielał lekcji prywatnie i pieniądze na utrzymanie zdobywał z zamówień wykonując wspólnie z uczniami liczne portrety oraz obrazy o tematyce religijnej dla kościołów w Warszawie i na terenie Królestwa. Wykonywał portrety sławnych Polaków. Nigdy nie zapomniał o swoim mieście rodzinnym. Kościołowi świętego Jakuba podarował obraz świętego Jana Chrzciciela, który niestety zginął.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Portret Abrahama Sterna,
źródło: wikimedia.org, dostęp 17 listopada 2013

Jako malarz, pedagog i współorganizator życia artystycznego stolicy należał do czołowych postaci kultury polskiej tego okresu. Namalował: Edyp w Kolonos, obraz świętego Piotra i Pawła, świętą Katarzynę, Matkę Boską Bolesną, Chrystusa na Krzyżu – dla kościoła w Reszlu. W pałacu biskupim w Skierniewicach wykonał plafony i freski w kaplicy. Szczególne miejsce w dorobku Blanka zajmuje twórczość portretowa. Malował ówczesnych dygnitarzy, arystokratów, mieszczan, urzędników, wojskowych. Kilkakrotnie portretował carów: Aleksandra i Mikołaja. Za najciekawsze uważa się Portret A. Sterna z 1823 roku, Autoportret z rodziną z 1825 roku. Wespół z A. Brodowskim zawarł w 1830 roku umowę na wykonanie dekoracji Sali redutowej Teatru Narodowego.

Ciekawostki

W olsztyńskim muzeum znajduje się wykonany przez niego portret Zofii z Przerembskich Józefowej Załuskiej.

Bibliografia

Szkice olsztyńskie, red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967. Czajka Michał, Kamler Marcin, Sienkiewicz Witold, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995.
Wakar Andrzej, Olsztyn, dzieje miasta, Olsztyn 1997.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.
Olsztyn 1353–2003, red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński, Olsztyn 2003.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.