Grzybienie białe

Grzybienie białe
Nymphaea alba
L.
Grzybienie białe [2]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	okrytonasienne
Rząd	grzybieniowce
Rodzina	grzybieniowate
Rodzaj	grzybienie
Gatunek	grzybienie białe
Synonimy
nenufar lilia wodna

Grzybienie białe (Nymphaea alba L.) – gatunek byliny z rodziny grzybieniowatych (Nymphaeaceae).

Morfologia

Wieloletnia roślina wodna z mięsistym, czołgającym się kłączem średnicy do 10 cm, pokrytym bliznami po opadłych liściach. Długoogonkowe liście pływają na powierzchni wody. Mają kształt okrągławojajowaty i podstawę głęboko, sercowato wyciętą. W przeciwieństwie do liści grążela żółtego ich dolna strona ma odcień czerwonofioletowy. Kwiaty wyrastają pojedynczo na długich szypułkach. Kielich jest czterodziałkowy, płatki korony liczne (12-40), przechodzą stopniowo w pręcikowie, które ma do 125 nitek różnej szerokości. Są one zrośnięte z zalążnią prawie po jej znamię. Płaskie, tarczowate znamię ma 12-25 promieni. Roślina kwitnie od czerwca do września. Owoc przypomina makówkę, pęka nieregularnie. Dojrzewa pod wodą, a brunatnoczerwone nasiona są połączone w galaretowate bryłki.

Rozmieszczenie i ekologia

Jest to hydrofit występujący w całej Europie. Rośnie w stojących lub wolno płynących wodach mezotroficznych i eutroficznych. Optymalna dla niego głębokość to 80-140 cm; głębszych wód unika. Zakorzenia się w mulistym dnie z gnijącymi szczątkami organicznymi lub w glebach glejowych. W Polsce pospolity na niżu, w górach rzadki. Najwyżej w Polsce położone jego stanowisko (652 m n.p.m) znajduje się koło Czarnego Dunajca w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej.

Wartość użytkowa

W wielu krajach gatunek ten z powodu zagrożenia naturalnych stanowisk objęty został ochroną prawną, w tym także chroniony jest częściowo w Polsce.

Młode kłącze zawiera dużo skrobi i jest jadalne.

Jest to także roślina lecznicza, a dawniej także barwierska.

Pod szerokimi liśćmi znajdują schronienie ryby, jednakże duża liczba grzybieni w stawach hodowlanych, z wyjątkiem hodowli pstrągów jest niepożądana, gdyż rośliny te zbytnio zacieniają powierzchnię wody.

Grzybienia białe są pięknymi roślinami ozdobnymi, często uprawianymi w stawach parkowych a nawet przydomowych oczkach wodnych.

Ciekawostki

Rzadszy gatunek grzybieni - grzybienie północne Nymphaea candida odznacza się zachodzącymi na siebie klapami liści pływających, szerszymi nitkami wewnętrznych pręcików, lejkowatym znamieniem o 6-16 promieniach i charakterystycznym kształtem ziaren pyłku.

Bibliografia

Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: PWRiL, 1990.

Linki zewnętrzne

Grzybienie białe - Wikipedia [3] 27.06.2014

Lista gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce [4] 27.06.2014
http://www.gios.gov.pl/zalaczniki/artykuly/Klucz_makrofitow_nizsza_rozdzielczosc.pdf