Frączki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(→‎Dzieje miejscowości)
Linia 39: Linia 39:
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
−
Obecna nazwa wsi została utworzona po zakończeniu [[II wojna światowa| II wojny światowej]] od imienia Franciszek i nie ma nic wspólnego z oryginalną niemieckojęzyczną nazwą. na wzór innych nazw miejscowości, pochodzących od imienia, w tym przypadku Franciszek. Dawniej wieś w dokumentach zapisywano jako Flemingswalt (1358 r.), Flemingswald (1369), Flemingswalde (1376), Fleminck (1597), Fleming (1615), Flemming (1820), Do 1945 wieś nosiła nazwę Fleming.
+
Obecna nazwa wsi została utworzona po zakończeniu [[II wojna światowa| II wojny światowej]] od imienia Franciszek i nie ma nic wspólnego z oryginalną niemieckojęzyczną nazwą. na wzór innych nazw miejscowości, pochodzących od imienia, w tym przypadku Franciszek. Pierwotna nazwa wsi ulegała na przestrzeni wieków stopniowym przekształceniom:Flemingswalt (1358), Flemingswald (1369), Flemingswalde (1376), Fleminck (1597), Fleming (1615), Flemming (1820).
−
Wieś lokowana na prawie chełmińskim przez biskupa Jan Stryprocka 14 maja 1358 r., który swojemu krewnemu Henrykowi Flemingowi z Wusen zapisał 50 włók ziemi. W przywileju lokacyjnym zobowiązano zasadźcę do wybudowania kościoła. Pierwszym właścicielem wsi był Heinrich Fleming von Wusen, który w podarunku od biskupa otrzymał las. Nazwa wsi pochodzi od imienia pierwszego właściciela - Fleming.
+
Miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny w rąk biskupa [[Jan Stryprock|Jan Stryprocka]] w roku 1358. Nadanie zobowiązywało zasadźcę do wystawienia kościoła we wsi. W okresie rządów biskupa [[Franciszek Kuuhschmalz| Franciszka Kuhschmalza]] w latach 1424-1457, świątynia we Frączkach była filią kościoła w [[Radostowo|Radostowie]]. W XV wieku w okresie [[wojna polsko-krzyżacka|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521 uległ zniszczeniu. Nowa świątynia powstała pod koniec kolejnego stulecia - konsekracji dokonał wówczas w roku 1580 biskup [[Marcin Kromer]]. Po upływie 300 lat na jego miejscu powstał zachowany do czasów obecnych neogotycki kościół, konsekrowany w 1883 roku przez biskupa [[Filip Krementz| Filipa Krementza]]. 21 stycznia 1905 roku biskup [[Andrzej Thiel]] utworzył we Frączkach samodzielną [[rzymskokatolicka parafia pw. św. Marii Magdaleny we Frączkach|parafię]].
−
Za czasów biskupa Franciszka Kuhschmalza (1424-1457) kościół był filią kościoła w Radostowie (Freundenberg). Prawdopodobnie uległ zniszczeniu w czasie wojen, ponieważ brak go w wykazie parafii z końca XV w. Nowy kościół wybudowano pod koniec XVI w., a konsekrował go dn. 25 września 1580 r., ku czci św. Marii Magdaleny, biskup Marcin Kromer. Kosciół ten został rozebrany w 1870 r. Obecny budynek kościoła pochodzi z XIX w., konsekrowany w 2 lipca 1873 r. przez biskupa Filipa Krementza. Samodzielna parafia we Frączkach została utworzona przez biskupa Andrzeja Thiela w dniu 21 stycznia 1905 r. W roku 1994 proboszczem był kd Arkadiusz Rzodkiewicz.
+
 
−
W roku 1615 Ludwik Sokołowski zapisał 19 włók kolegiacie w Dobrym Mieście. W 1783 r. we wsi było 35 domów. W 1818 r. we wsi mieszkały 274 osoby, w 1939 - 403 osoby, w 1998 - 288. W plebiscycie z roku 1920 wszystkie głosy oddano za Prusami Wschodnimi.
+
W XIX wieku miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez Polaków.
−
Pod koniec lat 90. XX powstała tu pierwsza w regionie szkoła społeczna (niedawno zlikwidowana).
 
  
−
Wieś warmińska położona w pagórkowatym krajobrazie polodowcowym z licznymi drobnymi zbiornikami wodnymi oraz aleją lipową wzdłuż drogi prowadzacej do kolonii. We wsi znajduje się szkoła podstawowa, dom kultury, dwa sklepy spożywcze i punkty usługowe, przystanek autobusowy, kościół. W architekturze zachował się pierwotny układ wsi - tak zwana ulicówka - o zwartej zabudowie, z niewielkimi działkami, często zabudowanymi w czworobok. Zagrody i pola zakładane były po obu stronach, przebiegającej środkiem wsi, drogi. Typowa zagroda składała się z kilku oddzielnych budynków: dom mieszkalny, stodoła,stajnia, obora i chlew, spichlerz, ziemianka. Małe zagrody, należące do uboższych gospodarzy, składały się jedynie z budynku mieszkalnego oraz budynku gospodarczego (czasem połączonego ze stodołą).
 
−
Domy pochodzące z przełomu XIX-XX w. są murowane, parterowe, przykryte stromym, dwuspadowym dachem, zazwyczaj z czerwoną dachówką. Występują także nieotynkowane domy wykonane z czerwonej cegły, np. budynek po byłej gospodzie (obecnie budynek mieszkalny) czy plebania. W większości domów znajdują się dwa wejścia. Pierwsze – czasem z gankiem – znajduje się od strony drogi, niegdyś przeznaczone było dla gości, drugie – znajduje się od strony podwórza gospodarczego, służyło głównie domownikom.
 
−
W zabudowie gospodarczej występują także murowane budynki z górną partią szalowaną deskami (ok. XIX w.), zazwyczaj dach pokrywa czerwona dachówka ceramiczna, niektóre drewniane stodoły pod koniec XX przykryte były jeszcze eternitem.
 
−
W ostatnich latach obserwuje się ujemny przyrost naturalny,który jest jednym z poważniejszych problemów wsi. Innymi ważniejszymi problemami są min. bezrobocie oraz alkoholizm, którego przykłady, możemy zaobserwować w miejscach publicznych.
 
−
*Tor szutrowy, na którym rozgrywane są imprezy samochodowe.
 
  
 
<br/>
 
<br/>

Wersja z 12:39, 14 gru 2013

Frączki
Neogotycki kościół we Frączkach z XIX wieku.
Neogotycki kościół we Frączkach z XIX wieku.
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Dywity
Liczba ludności (2010) 282
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Frączki
Frączki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Frączki
Frączki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Frączki (niem.Fleming) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 282 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Maria Preweda[1].

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 23 km na północ od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Obecna nazwa wsi została utworzona po zakończeniu II wojny światowej od imienia Franciszek i nie ma nic wspólnego z oryginalną niemieckojęzyczną nazwą. na wzór innych nazw miejscowości, pochodzących od imienia, w tym przypadku Franciszek. Pierwotna nazwa wsi ulegała na przestrzeni wieków stopniowym przekształceniom:Flemingswalt (1358), Flemingswald (1369), Flemingswalde (1376), Fleminck (1597), Fleming (1615), Flemming (1820). Miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny w rąk biskupa Jan Stryprocka w roku 1358. Nadanie zobowiązywało zasadźcę do wystawienia kościoła we wsi. W okresie rządów biskupa Franciszka Kuhschmalza w latach 1424-1457, świątynia we Frączkach była filią kościoła w Radostowie. W XV wieku w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 uległ zniszczeniu. Nowa świątynia powstała pod koniec kolejnego stulecia - konsekracji dokonał wówczas w roku 1580 biskup Marcin Kromer. Po upływie 300 lat na jego miejscu powstał zachowany do czasów obecnych neogotycki kościół, konsekrowany w 1883 roku przez biskupa Filipa Krementza. 21 stycznia 1905 roku biskup Andrzej Thiel utworzył we Frączkach samodzielną parafię.

W XIX wieku miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez Polaków.



Edukacja

W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa.

Ludzie związani z miejscowością

...

Miejscowość-Opis-Rysunku


Kultura

We Frączkach działa Stowarzyszenie Nasza Wieś, skupiające się na integracji i aktywizacji mieszkańców oraz popularyzacji walorów historycznych, przyrodniczych i kulturowych regionu.

Zabytki

  • Kościół neogotycki z XIX w.
  • 4 kapliczki warmińskie
  • Przed II wojną światową stał w centrum pomnik upamiętniający mieszkańców wsi Frączki i Studzianka, którzy polegli na frontach I Wojny Światowej. Po II Wojnie Światowej zniszczony i rozebrany. Zachowały się postument (podmurówka) oraz kamienna kula zdobiąca wierzchołek. Na podmurówce w 2008r. umieszczono kamień i tablicę pamiątkową o treści: "650 lat nadania praw lokacyjnych wsi Frączki d. Fleming Frączki 23.08.2008". Kamienna kula zachowała się na terenie prywatnej posesji.


Bibliografia

  1. Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
  2. Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
  3. Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
  4. "Mój Fleming, moje Frączki. Wspomnienia mieszkańców", oprac. hist. Stanisław Achremczyk, Frączki 2008.
  5. Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
  6. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 10.12.2013]
  7. Wikipedia: Frączki [data dostępu: 10.12.2013]


Przypisy

  1. ↑ http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/170/299/Solectwa/ [data dostępu: 4.12.2013]


Zobacz też


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Frączki&oldid=7515”