Elementy ozdobne chat drewnianych: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Występowanie) |
|||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
''' Elementy ozdobne chat drewnianych ''' – zdobienia drewniane oraz metalowe na budynkach mieszkalnych.<br/><br/> | ''' Elementy ozdobne chat drewnianych ''' – zdobienia drewniane oraz metalowe na budynkach mieszkalnych.<br/><br/> | ||
== Występowanie == | == Występowanie == | ||
| − | Elementy ozdobne spotykane w [[Warmińska chata drewniana | chatach warmińskich]] i [[Mazurska chata drewniana | mazurskich]]. | + | Elementy ozdobne spotykane są w [[Warmińska chata drewniana | chatach warmińskich]] i [[Mazurska chata drewniana | mazurskich]]. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Ozdoby dachowe == | == Ozdoby dachowe == | ||
'''pazdur''' – zdobiona pionowa deska od szczytu dachu, wzmacniająca dwie szczytówki. Wcześniej była to solidna belka, która pełniła funkcję konstrukcyjną i zdobniczą, a jej rzeźbiona część wystawała nawet do kilkudziesięciu cm ponad szczyt dachu. Z czasem pazdur stał się zdobieniem charakterystycznym tylko dla terenu [[Warmii]] i [[Mazur]]. | '''pazdur''' – zdobiona pionowa deska od szczytu dachu, wzmacniająca dwie szczytówki. Wcześniej była to solidna belka, która pełniła funkcję konstrukcyjną i zdobniczą, a jej rzeźbiona część wystawała nawet do kilkudziesięciu cm ponad szczyt dachu. Z czasem pazdur stał się zdobieniem charakterystycznym tylko dla terenu [[Warmii]] i [[Mazur]]. | ||
Wersja z 21:25, 2 cze 2014
| Budownictwo ludowe | |
| | |
| typ obiektu: | elementy ozdobne chat drewnianych |
| lokalizacja: | chaty drewniane na Warmii i Mazurach |
| datacja: | do końca XIX w. |
Elementy ozdobne chat drewnianych – zdobienia drewniane oraz metalowe na budynkach mieszkalnych.
Spis treści
[ukryj]Występowanie
Elementy ozdobne spotykane są w chatach warmińskich i mazurskich.
Ozdoby dachowe
pazdur – zdobiona pionowa deska od szczytu dachu, wzmacniająca dwie szczytówki. Wcześniej była to solidna belka, która pełniła funkcję konstrukcyjną i zdobniczą, a jej rzeźbiona część wystawała nawet do kilkudziesięciu cm ponad szczyt dachu. Z czasem pazdur stał się zdobieniem charakterystycznym tylko dla terenu Warmii i Mazur.
śparogi – inaczej szparogi, szczytówki, wietrznice, wiatrownice lub zapożyczone z języka niemieckiego windbret, windłata. Dwie deski równoległe do krokwi, leżące na brzegu dachu, zabezpieczające jego poszycie ze słomy lub trzciny. Na terenie Warmii i Mazur deski te były zazwyczaj równo przycięte nie wystawały poza konstrukcję dachu, jak np. na Kurpiach czy Podlasiu. Czasami jednak można spotkać profilowane deski wiatrownic.
Ozdoby szczytowe
deskowanie w "jodełkę" – deski układano parami po obu stronach pazdura w sposób równoległy do krokwi.
podział szczytu na dwie poziome części: górny trójkąt i dolny trapez. W obu częściach można było dowolnie zmieniać deskowanie – pionowe, poziome, skośne, w kwadraty lub w "jodełkę".
Ozdabianie ścian zewnętrznych
W budownictwie drewnianym na Warmii i Mazurach nie tynkowano i nie malowano ścian zewnętrznych, pozostawiając widoczną strukturę drewna.
Wyjątek stanowiły domy stawiane w konstrukcji szachulcowej, których ściany były tynkowane i malowane jednolicie wapnem lub glinką.
Ozdoby drzwi i okien
- drzwi wejściowe – jako wizytówka domu najczęściej były masywne, mogły być proste, skromne bez elementów zdobniczych w kolorze pociemniałego drewna albo malowane, np. w kolorze ciemnej zieleni. Drzwi mogły być również ozdobione owalnymi odrzwiami wypełnionymi np. skośnym deskowaniem oraz rzeźbionym elementem dekoracyjnym na środku.
- okna – poza rzeźbionymi i malowanymi okiennicami, jedną z częściej spotykanych form zdobienia okien było listwowanie ram wokół okien. Listwy te miały różnorodne kształty np. faliste lub ząbkowane.
źródło:wikimedia.org [7.12.2013
źródło:wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013
Bibliografia
Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, [w:] Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, red. Józef Burszta, Wrocław 1976, s. 173-181.
