Paul Schwartz

Paul Schwartz
Ks. Paul Schwartz (pierwszy z prawej w pierwszym rzędzie). Reprodukcja zdjęcia z wystawy o warmińskich męczennikach – Krzysztof Kozłowski
Data i miejsce urodzenia	3 marca 1878 r. Lidzbark Warmiński
Data i miejsce śmierci	13 lutego 1945 r. Świętajno
Przyczyna śmierci	śmierć męczeńska
Miejsce spoczynku	Żegoty

Paul Schwartz (ur. 3 marca 1878 r., zm. 13 lutego 1945 r.) – duchowny rzymskokatolicki, włączony w poczet warmińskich męczenników, którzy zginęli śmiercią męczeńską podczas II wojny światowej.

Życiorys

Urodził się 3 marca 1878 r. w Lidzbarku Warmińskim. Wychowywał się u przybranych rodziców. Kiedy miał 14 lat zostali oni zastrzeleni przez bandytów, którzy wtargnęli do ich mieszkania, a on uratował się wyskakując przez okno.

Szkoła i wykształcenie

Ks. Paul po uzyskaniu matury wstąpił do seminarium w Braniewie. 8 lutego 1903 r. otrzymał we fromborskiej katedrze święcenia kapłańskie z rąk bpa Andrzeja Thiela.

Praca

Pierwszą placówką, do której został wysłany była parafia w Kolnie, kolejną – parafia św. Mikołaja w Elblągu. Zarządzał tą parafią w czasie nieobecności proboszcza. 11 października 1911 r. mianowano go komendariuszem, a od 16 lutego 1921 r. pierwszym proboszczem w Bażynach koło Ornety.
23 kwietnia 1928 r. ustanowiono go proboszczem parafii w Żegotach.
Podczas II wojny światowej był śledzony przez gestapo, wzywany na przesłuchania – był to skutek opieki nad przebywającymi na terenie parafii Polakami. 21 marca 1941 r. ks. Schwartz otrzymał nominację na dyrektora Unii Apostolskiej Kleru. Od 9 listopada 1943 r. był również radcą duchownym.

Śmierć męczeńska

Kiedy wojska radzieckie zbliżały się do Żegot, niemieckie władze nakazały, by mieszkańcy opuścili miejscowość i schronili się u gospodarzy mieszkających na koloniach wsi. 30 stycznia 1945 r. ks. Paul odprawił przy ołtarzu św. Józefa mszę św. Wraz z mieszkającymi w Żegotach katarzynkami, s. M. Hildegardą Klawki i s. M. Sidonią Gerigk, swoją chorą siostrą i gospodynią p. Jadwigą, ks. Paul postanowił wyjechać do mieszkającej nieopodal rodziny Huhn. Pani Huhn wysłała po nich dwa zaprzęgi sań. Tego samego dnia, wieczorem, wszyscy dotarli do zaprzyjaźnionej rodziny.
Ks. Schwartz zabrał z sobą Najświętszy Sakrament, który umieścił w jednym z pokoi. W nim odprawiał nabożeństwa, udzielał komunii świętej, tam też odbywała się adoracja.

1 lutego ks. Paul postanowił ukryć Najświętszy Sakrament w spichlerzu pod stertą dachówek. Tego dnia, wieczorem, do gospodarstwa rodziny Huhn przybyli czerwonoarmiści. Zrabowali cenne przedmioty, nie wyrządzając nikomu krzywdy. Jednak ci, którzy przybyli po nich, kiedy nie znaleźli cennych przedmiotów, wygrażali, iż wszystkich pozabijają. Bili kolbami siostry zakonne, kiedy te sprzeciwiały się zabraniu dziewcząt przez żołnierzy. 5 lutego 1945 r. po udzieleniu zgromadzonym komunii świętej ks. Paul ukrył w głębokiej studni naczynia liturgiczne, by nie dostały się w ręce radzieckich żołnierzy.
12 lutego zmarła jego siostra. Następnego dnia do państwa Huhn przyszli sąsiedzi, by zbić trumnę dla zmarłej. Po południu przyszło również trzech pijanych żołnierzy radzieckich. Żołnierze krzyczeli, strzelali, chcieli zasztyletować s. Sidonię. Potem weszli do pokoju księdza. Do domowników dobiegły hałasy, w końcu odgłos strzału. Za to, że w gospodarstwie nie było wystarczającej ilości ziemniaków i żywności, zastrzelili również panią Huhn. Potem żołnierze odeszli.

Było już ciemno, kiedy katarzynki weszły do pokoju proboszcza, ten siedział na krawędzi łóżka, ze złożonymi rękoma. Łóżko było przesiąknięte krwią – kapłana zabito strzałem w skroń. Na stole leżał brewiarz otwarty na dzień 14 lutego, wspomnienie św. Walentego. W pokoju obok leżało ciało pani Huhn. Siostry ułożyły zmarłych, przez całą noc modliły się. 15 lutego pogrzebano ciała w okolicy domu.
W listopadzie 1945 r. dzięki staraniom Jana Orłowskiego szczątki kapłana zostały złożone w nowej dębowej trumnie. Wierni w kondukcie żałobnym przenieśli szczątki swojego proboszcza do Żegot, gdzie został pochowany obok kościoła.

Bibliografia

B. Schwark, Ihr Name lebt. Ermländische Priester in Leben, Leid und Tod, Osnabrück 1958.
Zeugen für Christus. Das deutsche Martyrologium des 20. Jahrhunderts, t. 1–2, (red.) H. Moll, Paderborn 1999.
A. Kopiczko, Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821–1945, cz. 1, Studium prozopograficzne, Olsztyn 2004.
Męczennicy Kościoła warmińskiego XX wieku, (red.) J. Guzowski, Olsztyn 2004.
Też chętnie umrę, "Gość Niedzielny. Posłaniec Warmiński", nr 30/2012, 29 lipca 2012.