Wojciech Rogaczewski

Wojciech Rogaczewski
Data i miejsce urodzenia	22 kwietnia 1888 r. Dąbrówka Pruska
Data i miejsce śmierci	16 marca 1944 r. Buchenwald
Przyczyna śmierci	śmierć męczeńska

Wojciech Rogaczewski (ur. 22 kwietnia 1888 r., zm. 16 marca 1944 r.) – duchowny rzymskokatolicki, włączony w poczet warmińskich męczenników, którzy zginęli śmiercią męczeńską podczas II wojny światowej.

Życiorys

Urodził się 22 kwietnia 1888 r. w Dąbrówce Pruskiej. Jego rodzicami byli Jan Michał (rolnik) i Anna z domu Hoffmann.

Szkoła i wykształcenie

Podczas nauki w brodnickim gimnazjum uwidoczniło się jego zamiłowanie do historii Polski i polskiej literatury. W szkole założył "Koło Filomatów" – konspiracyjną pracę filomacką poznał u księży zmartwychwstańców podczas wyjazdu polskiej młodzieży z Zaboru Pruskiego do Krakowa. Latem 1909 r. w Gdańsku-Wrzeszcz uczestniczył również w tajnym zjeździe prezesów kół filomackich. Po maturze rozpoczął studia na kierunku weterynarii w Berlinie. Jednak uświadomił sobie, że jego powołaniem jest kapłaństwo. W 1911 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Braniewie. 5 lipca 1914 r. we Fromborku otrzymał z rąk bpa Augustyna Bludaua święcenia kapłańskie.

Praca i działalność społeczna

Pierwszą parafią, w której pracował ks. Wojciech, była parafia św. Katarzyny w Kętrzynie. Organizował polskie nabożeństwa. Założył chór dziecięcy, który w czasie pasterki w 1918 r. – mimo liczniejszych parafian narodowości niemieckiej – odważył się zaśpiewać polskie kolędy. Ks. Wojciech głosił również kazania odpustowe w pobliskim sanktuarium w Świętej Lipce.
Podczas I wojny światowej opiekował się Polakami wcielonymi do armii carskiej, którzy po klęsce gen. Samsonowa, zostali wzięci do niewoli i znaleźli się w tej części Mazur. Przed plebiscytem w 1920 r. zakładał polskie towarzystwa kulturalno-oświatowe i ośrodki ruchu polskiego w sąsiednich parafiach: Korsze, Giżycko, Węgorzewo.
Został aresztowany i postawiony przed pruski sąd wojenny za działalność na rzecz polskości. Kilkakrotnie próbowano dokonać zamachu na jego życie. Ostatecznie ks. Rogaczewski musiał opuścić Kętrzyn – został przeniesiony do niemieckiej parafii w Prawdziskach koło Ełku. Również tam mimo zakazu kurii nauczał religii w języku polskim. Uważał, że dzieciom o Bogu należy mówić w języku ojczystym. W konsekwencji niemieckie władze nakazały mu opuścić Prusy Wschodnie. Mimo prześladowań ks. Wojciech pracował w Prawdziskach do 1926 r. Później przebywał w Lubawie.

W 1927 r. na życzenie kard. Augusta Hlonda został skierowany do Francji, aby posługą duszpasterską służyć emigracji polskiej. Najpierw pracował w Briey. Od 1930 r. ks. Wojciech przebywał w Metz. Pełnił także funkcję dziekana na wschodnią Francję. Rozwinął szeroką działalność społeczno-narodową. Rozwój zawdzięczają mu polskie organizacje katolickie. Założył VIII Okręg Zjednoczenia Towarzystw Katolickich. Pracował w Radzie Polskiej Misji Katolickiej. Wspierał materialnie polską Szkolę Gospodarstwa w St. Ludon prowadzoną przez polskie zakonnice. Brał udział w pracach towarzystwa "Les Amis de la Pologne". Za tę działalność biskup chełmiński Stanisław Okoniewski mianował go kanonikiem honorowym chełmińskim, a polski rząd przyznał mu Złoty Krzyż Zasługi.
Kiedy w czerwcu 1940 r. Metz zostało zajęte przez Niemców, ks. Rogaczewski został wydalony na południe Francji, gdzie zamieszkał w Lyon. Kierował tam pracami Centrali Duszpasterstwa Polskiego. Wspierał i organizował przerzuty uciekinierów polskich z okupowanej Lotaryngii do południowej Francji, Hiszpanii i Anglii.

Śmierć męczeńska

8 maja 1943 r. do mieszkania ks. Wojciecha w Lyonie wtargnęło gestapo. Podczas rewizji mieszkania kapłan próbował uciec. Został postrzelony w nogę i bestialsko pobity. Gestapo aresztowało go i umieściło w szpitalu więziennym. Po wyleczeniu był więziony i torturowany w Mont-Luc, Lyonie, Fresnes i Compiègne. Ostatecznie w styczniu 1944 r. osadzono go w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie.
W obozie koncentracyjnym poddawano go eksperymentom medycznym. Został umyślnie zarażony tyfusem plamistym. Później testowano na nim różne szczepionki. W wyniku okrutnych praktyk medycznych ks. Wojciech zmarł 16 marca 1944 r. "Zmarł jako męczennik swojego świętego powołania kapłańskiego i swego wzniosłego patriotyzmu. Pozostawił po sobie pamięć zacnego i gorliwego kapłana oraz wspomnienie wzorowego obywatela Rzeczypospolitej" – pisał o nim kard. August Hlond.
W 2001 r. w kościele św. Katarzyny w Kętrzynie również odsłonięto tablicę o treści: "Pamięci zmarłego w obozie koncentracyjnym Buchenwald księdza Wojciecha Rogaczewskiego (1888–1944) wikariusza parafii św. Katarzyny, który w latach I wojny światowej niósł posługę religijną Polakom armii carskiej więzionym w naszym mieście – Parafianie". Od 2005 r. Szkoła Podstawowa w Prawdziskach nosi imię ks. Wojciecha Rogaczewskiego.

Bibliografia

B. Schwark, Ihr Name lebt. Ermländische Priester in Leben, Leid und Tod, Osnabrück 1958.
Zeugen für Christus. Das deutsche Martyrologium des 20. Jahrhunderts, t. 1–2, (red.) H. Moll, Paderborn 1999.
A. Kopiczko, Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821–1945, cz. 1, Studium prozopograficzne, Olsztyn 2004.
Męczennicy Kościoła warmińskiego XX wieku, (red.) J. Guzowski, Olsztyn 2004.
Eksperymentalny kapłan, "Gość Niedzielny. Posłaniec Warmiński", nr 26/2012, 1 lipca 2012.