Jerzy Olech: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
m (Zastępowanie tekstu - "[[Kategoria: Wydawcy" na "[[Kategoria:Ludzie kultury]] [[ Kategoria:Wydawcy")
 
(Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika)
Linia 53: Linia 53:
 
[[Kategoria: Duchowni protestanccy|Olech, Jerzy]]
 
[[Kategoria: Duchowni protestanccy|Olech, Jerzy]]
 
[[Kategoria:Kościół ewangelicko-augsburski|Olech,Jerzy]]
 
[[Kategoria:Kościół ewangelicko-augsburski|Olech,Jerzy]]
[[Kategoria:Ludzie oświaty]][[Kategoria: Nauczyciele i dyrektorzy placówek oświatowych|Olech, Jerzy]]
+
[[Kategoria:Ludzie oświaty|Olech, Jerzy]][[Kategoria: Nauczyciele i dyrektorzy placówek oświatowych|Olech, Jerzy]]
[[Kategoria: Tłumacze|Olech, Jerzy]]
+
[[Kategoria:Ludzie kultury|Olech, Jerzy]] [[Kategoria:Tłumacze|Olech, Jerzy]]
[[Kategoria:Ludzie kultury]] [[ Kategoria:Wydawcy|Olech, Jerzy]]
+
[[ Kategoria:Wydawcy|Olech, Jerzy]]
 
[[Kategoria: Powiat iławski|Olech, Jerzy]]
 
[[Kategoria: Powiat iławski|Olech, Jerzy]]
 
[[Kategoria: Lubawa (gmina wiejska)|Olech, Jerzy]]
 
[[Kategoria: Lubawa (gmina wiejska)|Olech, Jerzy]]

Aktualna wersja na dzień 08:44, 26 sie 2015

Jerzy Olech

Data i miejsce urodzenia 3 listopada 1757 r.
Szczepankowo
Data i miejsce śmierci 29 grudnia 1820 r.
Królewiec

Jerzy Olech - inna forma nazwiska Ollech (ur. 3 listopada 1757 r. w Szczepankowie, zm. 29 grudnia 1820 r. w Królewcu) – ksiądz ewangelicki, pedagog, tłumacz, wydawca pism religijnych, zbieracz pieśni, jako pierwszy na terenie Mazur tworzył polską literaturę świecką dla ludu.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Naukę pobierał w szkołach średnich w Pasymiu i Królewcu. W 1776 r. rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Królewieckiego.

Praca

W 1780 r. został nauczycielem w szkole katolickiej w Królewcu. Potem otrzymał stanowisko w kościele luterańskim. W 1786 r. ordynowany w Poczdamie na kapelana polowego, pełnił funkcję przy regimencie piechoty generała E. H. Gillerna, a od 1792 r. generała F. W. Hausena, stacjonującym w Królewcu. Funkcje polskiego proboszcza przy kościele św. Mikołaja w Królewcu (Steindamm-PolnischeKirche) objął 5 lutego 1795 r. i sprawował ją do śmierci.

Z powodu piastowanej funkcji opiekował się polską szkołą oraz studentami z Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Królewieckiego. Wzorem dla niego stali się pisarze polskiego oświecenia z Ignacym Krasickim na czele. Satyry i dwanaście bajek Krasickiego przetłumaczył prozą na język niemiecki i ogłosił w królewieckim czasopiśmie naukowo-literackim "Preussisches Archir".

Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z Krzysztofem Mrongowiuszem. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z Samuelem Bogumiłem Lindem. W Królewcu Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury.

W 1797 r. Olech i Mrongowiusz wystąpili do króla pruskiego z projektem otwarcia na Uniwersytecie w Królewcu katedry języka polskiego. Projekt nie został zrealizowany, a Olech w grudniu 1797 r. został mianowany kierownikiem i nauczycielem seminarium polskiego z pensją roczną 100 talarów.

Olech uważany był w Królewcu za znawcę i eksperta w zakresie języka polskiego. W 1803 r. został tłumaczem urzędowym przy kolegium rządu Prus Wschodnich z pensją 20 talarów rocznie.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Olech odgrywał dużą rolę jako pisarz i tłumacz, a także twórca polskiej literatury świeckiej dla Mazurów. Ogłaszał różne wydania i druczki ulotne, oryginalne i tłumaczenia z zakresu higieny i zdrowia. W 1795 r. Olech przetłumaczył na język polski popularny podręcznik szkolny Friedricha Eberharda Rochowa "Przyjaciel dzieci". Jerzy Olech nie szczędził pieniędzy na cele wydawnicze i własnym kosztem wydawał druki ulotne jak i własne, krótkie teksty pieśni.

Bibliografia

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.