Tiedemann Giese: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|imię i nazwisko org = | |imię i nazwisko org = | ||
|pseudonim = | |pseudonim = | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Giese.jpg |
| − | + | |opis grafiki = Tiedemann Giese, portret (1525-1530). Fot. Andreas Praefcke. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Schenck_Bildnis_Tiedemann_Giese.jpg Commons Wikimedia], 12.09.2013. | |
|podpis = | |podpis = | ||
|data urodzenia = 1 czerwca 1480 r. | |data urodzenia = 1 czerwca 1480 r. | ||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | + | '''Tiedemann Giese''', Gise, Gisius (ur. 1 czerwca 1480 w Gdańsku, zm. 23 października 1550 w Lidzbarku Warmińskim) – biskup chełmiński, [[biskup warmiński]]. | |
| − | '''Tiedemann Giese''', Gise, Gisius (ur. 1 czerwca 1480 w Gdańsku, zm. 23 października 1550 w Lidzbarku Warmińskim) – biskup chełmiński, biskup warmiński. | ||
| − | |||
| − | |||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
| − | |||
| − | |||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| − | W latach | + | W latach 1492–1496 Giese studiował filozofię na Uniwersytecie w Lipsku. Do stanu duchownego został wybrany spośród sześciu braci. 28 grudnia 1499 r. otrzymał magistra sztuk wyzwolonych. W 1500 r. rozpoczął praktykę prawniczą w Kurii Rzymskiej. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Praca === | === Praca === | ||
| − | Od 1504 r. był kanonikiem warmińskim | + | Od 1504 r. Giese był [[kanonik warmiński| kanonikiem warmińskim]] oraz proboszczem w Zblewie (Żuławy Gdańskie) i parafii św. Piotra i Pawła w Gdańsku. W latach 1510-1515 i 1521-1524 sprawował urząd administratora dóbr kapitulnych w [[Olsztyn| Olsztynie]]. W latach 1517-1537 był [[oficjał generalny |oficjałem generalnym]], a w latach 1523-1538 [[kustosz kapituły |kustoszem kapituły]]. W 1536 r. król Zygmunt nadał mu biskupstwo chełmińskie. Zatwierdzenie nominacji przez Stolicę Apostolską otrzymał 11 stycznia 1538 r. W 1549 r. został wybrany na [[biskup warmiński |biskupa warmińskiego]]. |
| − | + | <br/> | |
| + | Giese był rzecznikiem interesów Polski na [[Warmia |Warmii]]. Świadczy o tym list do Zygmunta Starego z prośbą o ochronę przed [[Zakon Krzyżacki |Krzyżakami]], którego był współautorem. Giese był zwolennikiem zachowania jedności kościoła oraz jego reformy metodami | ||
| + | łagodnymi i pokojowymi. | ||
| + | <br/> | ||
| + | Giese podjął polemikę z Janem Biresmannem – zwolennikiem [[luteranizm |luteraniznmu]]. W tym celu napisał rozprawę pt. "Anthelogikon". Zgadzał się w niej z luterańską nauką o łasce i powszechnym kapłaństwie wiernych. Dzieło to opublikowano w Krakowie w 1525 r. Giese wraz z Feliksem Reichem spisali statuty dla biskupstwa i [[Prusy Książęce |Prus Książęcych]], które opublikowano w 1528 r. Pracował także nad rewizją [[prawo chełmińskie |prawa chełmińskiego]]. Będąc biskupem chełmińskim dał się poznać jako mecenas nauki i kultury. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | ||
| − | + | Giese był cenionym dyplomatą, zaufanym króla Zygmunta Starego. Był humanistą, który utrzymywał korespondencję m.in. z Erazmem z Rotterdamu, Filipem Melanchtonem i Jerzym Retykiem. W 1525 r. opublikował "Centum et decem assertionum, quas auctor earum Flosculos appellavit de homine interiore et exteriore. Antelogikon" - polemikę ze zwolennikiem Lutra Briesmannem. Niestety większość pozostałych jego prac zaginęła, jak - rozprawa "O Arystotelesie" i dzieło "De Regno Christi". Był przyjacielem [[lkwim: Mikołaja Kopernika |Mikołaja Kopernika]] i walczył po jego śmierci o czystość przekazu dzieł mistrza. Już jako biskup warmiński napisał rozprawę "Hyperaspistes", w której bronił teorii ruchu ziemi. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ===Ciekawostki=== | |
| − | === | + | Giese był synem burmistrza gdańskiego Alberta i Elżbiety Langenbeck. Był również spokrewniony z biskupem warmińskim [[Maurycy Ferber |Maurycym Ferberem.]] Jego bratanek, również Tiedemann Giese (1543-1582), był sekretarzem królewskim i dyplomatą. Ponadto babka Jana i Eberharda Ferberów była rodzoną siostrą babki Tiedemanna. Rodziny Giesów w średniowieczu zamieszkiwały liczne miasta hanzeatyckie. Giese wspierał finansowo rodzeństwo i ich dzieci. Szczególnie upodobał sobie brata Jerzego. Odnaleziono prawie 460 listów wystosowanych przez Giesego do Jerzego. |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
''Poczet biskupów warmińskich'', pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss. | ''Poczet biskupów warmińskich'', pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria:Biskupi warmińscy|Giese, Tiedemann]] | |
| − | + | [[Kategoria:Duchowni rzymskokatoliccy|Giese, Tiedemann]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Powiat lidzbarski|Giese, Tiedemann]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria:Lidzbark Warmiński|Giese, Tiedemann]] |
| + | [[Kategoria:1501-1600|Giese, Tiedemann]] | ||
Aktualna wersja na dzień 08:49, 12 mar 2015
| Tiedemann Giese | |
| | |
 Tiedemann Giese, portret (1525-1530). Fot. Andreas Praefcke. Źródło: Commons Wikimedia, 12.09.2013.
| |
| Data i miejsce urodzenia | 1 czerwca 1480 r. Gdańsk |
| Data i miejsce śmierci | 28 październik 1550 r. Lidzbark Warmiński |
Tiedemann Giese, Gise, Gisius (ur. 1 czerwca 1480 w Gdańsku, zm. 23 października 1550 w Lidzbarku Warmińskim) – biskup chełmiński, biskup warmiński.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
W latach 1492–1496 Giese studiował filozofię na Uniwersytecie w Lipsku. Do stanu duchownego został wybrany spośród sześciu braci. 28 grudnia 1499 r. otrzymał magistra sztuk wyzwolonych. W 1500 r. rozpoczął praktykę prawniczą w Kurii Rzymskiej.
Praca
Od 1504 r. Giese był kanonikiem warmińskim oraz proboszczem w Zblewie (Żuławy Gdańskie) i parafii św. Piotra i Pawła w Gdańsku. W latach 1510-1515 i 1521-1524 sprawował urząd administratora dóbr kapitulnych w Olsztynie. W latach 1517-1537 był oficjałem generalnym, a w latach 1523-1538 kustoszem kapituły. W 1536 r. król Zygmunt nadał mu biskupstwo chełmińskie. Zatwierdzenie nominacji przez Stolicę Apostolską otrzymał 11 stycznia 1538 r. W 1549 r. został wybrany na biskupa warmińskiego.
Giese był rzecznikiem interesów Polski na Warmii. Świadczy o tym list do Zygmunta Starego z prośbą o ochronę przed Krzyżakami, którego był współautorem. Giese był zwolennikiem zachowania jedności kościoła oraz jego reformy metodami
łagodnymi i pokojowymi.
Giese podjął polemikę z Janem Biresmannem – zwolennikiem luteraniznmu. W tym celu napisał rozprawę pt. "Anthelogikon". Zgadzał się w niej z luterańską nauką o łasce i powszechnym kapłaństwie wiernych. Dzieło to opublikowano w Krakowie w 1525 r. Giese wraz z Feliksem Reichem spisali statuty dla biskupstwa i Prus Książęcych, które opublikowano w 1528 r. Pracował także nad rewizją prawa chełmińskiego. Będąc biskupem chełmińskim dał się poznać jako mecenas nauki i kultury.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Giese był cenionym dyplomatą, zaufanym króla Zygmunta Starego. Był humanistą, który utrzymywał korespondencję m.in. z Erazmem z Rotterdamu, Filipem Melanchtonem i Jerzym Retykiem. W 1525 r. opublikował "Centum et decem assertionum, quas auctor earum Flosculos appellavit de homine interiore et exteriore. Antelogikon" - polemikę ze zwolennikiem Lutra Briesmannem. Niestety większość pozostałych jego prac zaginęła, jak - rozprawa "O Arystotelesie" i dzieło "De Regno Christi". Był przyjacielem Mikołaja Kopernika i walczył po jego śmierci o czystość przekazu dzieł mistrza. Już jako biskup warmiński napisał rozprawę "Hyperaspistes", w której bronił teorii ruchu ziemi.
Ciekawostki
Giese był synem burmistrza gdańskiego Alberta i Elżbiety Langenbeck. Był również spokrewniony z biskupem warmińskim Maurycym Ferberem. Jego bratanek, również Tiedemann Giese (1543-1582), był sekretarzem królewskim i dyplomatą. Ponadto babka Jana i Eberharda Ferberów była rodzoną siostrą babki Tiedemanna. Rodziny Giesów w średniowieczu zamieszkiwały liczne miasta hanzeatyckie. Giese wspierał finansowo rodzeństwo i ich dzieci. Szczególnie upodobał sobie brata Jerzego. Odnaleziono prawie 460 listów wystosowanych przez Giesego do Jerzego.
Bibliografia
Poczet biskupów warmińskich, pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss.
