Kieźliny: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Kieźlin | |dopełniacz wsi = Kieźlin | ||
|zdjęcie = Kościół pw. św. Rozalii w Kieźlinach.jpg | |zdjęcie = Kościół pw. św. Rozalii w Kieźlinach.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Kościół pw. św. Rozalii w Kieźlinach | + | |opis zdjęcia = Kościół pw. św. Rozalii w Kieźlinach.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Kieźliny''' (niem. ''Köslinen'', ''Kieslinen'') – | + | [[image:kiezliny.jpg|thumb|right|290px|Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu]]] |
| − | + | ''' Kieźliny''' (niem. ''Köslinen'', ''Kieslinen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 1229 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Janusz Jędrzejewski]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/170/299/Solectwa/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | == | + | == Położenie == |
| − | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości 5 km na północny wschód od [[Olsztyn| Olsztyna]]. W pobliżu przepływa [[Rzeka Wadąg | | + | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości 5 km na północny wschód od [[Olsztyn| Olsztyna]]. W pobliżu przepływa rzeka [[Rzeka Wadąg |Wadąg]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Przywilej lokacyjny został wydany przez kapitułę warmińską w roku 1348. Odbiorcą nadania był pierwszy sołtys – Fryderyk, od którego imienia | + | Przywilej lokacyjny został wydany przez kapitułę warmińską w roku 1348. Odbiorcą nadania był pierwszy sołtys – Fryderyk, od którego imienia wieś miała przyjąć nazwę ''Frederichsdorf''. Początkowo jednak funkcjonowała pierwotna nazwa ''Koseler''. Nadanie określało również granice wsi: jezioro [[Jezioro Wadąg |Wadąg]], młyn Wadąg, majątek niejakiego Mateusza (tzn. [[Dągi]]) oraz nowe miasto, czyli Olsztyn. Kieźliny obejmowały obszar 30 [[Włóka |włók]] nadanych na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] między jeziorem Wadąg i [[Jezioro Dywickie| Dywickim]]. W roku 1461 [[Zakon Krzyżacki| Krzyżacy]] pod wodzą komtura elbląskiego [[Henryk von Plauen| Henryka von Plauena]] zniszczyli wieś i niemal całą okolicę. Kieźliny opustoszały. Dopiero w 1552 roku kapituła warmińska nadała 8 włók nowemu sołtysowi – Henrykowi Tregerowi, który zobowiązał się do obsadzenia wsi kolonistami. W 1565 roku miejscowość była zamieszkana jedynie przez 6 osób. W XVIII wieku rząd pruski przekazał Kieźliny w ręce prywatne. Pod koniec tego stulecia Kieźliny składały się z 14 domów. |
| − | W latach | + | W latach 1888–1891 w miejscowości działała polska biblioteczka [[Towarzystwo Czytelni Ludowych]]. W okresie międzywojennym kilku mieszkańców należało także do [[Związek Polaków w Niemczech| Związku Polaków w Niemczech]]. |
[[Parafia pw. św. Rozalii w Kieźlinach |Parafia]] została erygowana w 1981 roku przez ówczesnego biskupa warmińskiego – [[Józef Glemp|Józefa Glempa]]. | [[Parafia pw. św. Rozalii w Kieźlinach |Parafia]] została erygowana w 1981 roku przez ówczesnego biskupa warmińskiego – [[Józef Glemp|Józefa Glempa]]. | ||
W roku 1993 Kieźliny były zamieszkane przez 679 osób. | W roku 1993 Kieźliny były zamieszkane przez 679 osób. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Szkolnictwo== |
W miejscowości funkcjonuje [[Przedszkole Samorządowe w Kieźlinach| przedszkole]]. | W miejscowości funkcjonuje [[Przedszkole Samorządowe w Kieźlinach| przedszkole]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 57: | Linia 54: | ||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
| − | W roku 2003 we wsi zostało założone [[Warmińskie Stowarzyszenie Kobiet Kieźlińskich]], zajmujące się integracją kobiet oraz pielęgnowaniem i popularyzowaniem | + | *W roku 2003 we wsi zostało założone [[Warmińskie Stowarzyszenie Kobiet Kieźlińskich]], zajmujące się integracją kobiet oraz pielęgnowaniem i popularyzowaniem lokalnych tradycji i zwyczajów. |
| − | + | *We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"]. | |
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Jakub Jagałła]] ( | + | *[[Jakub Jagałła]] (1863–1934) – urodzony w Kieźlinach ksiądz katolicki, generalny przełożony Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców |
| − | *[[Paweł Sowa]] ( | + | *[[lkwim:Paweł Sowa|Paweł Sowa]] (1897–1984) - urodzony w Kieźlinach publicysta, pedagog i działacz narodowy; współorganizował [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]. |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *neogotycka [[lkwim:Kaplica pw. św. Rozalii w Kieźlinach|kaplica filialna]] wybudowana w 1906 roku jako wotum dziękczynne za ocalenie parafii w czasie epidemii; ołtarz i wystrój wnętrza pochodzą z XVIII wieku; od 1942 roku placówka duszpasterska |
| − | * | + | *przydrożna kapliczka warmińska z dzwonniczką, wzniesiona w 1886 roku |
| − | * | + | *przy rzece zlokalizowany jest głaz upamiętniający radzieckiego żołnierza – Piotra Dziernowa, który własnym ciałem zasłonił otwór strzelniczy niemieckiego bunkra, dzięki czemu umożliwił zdobycie Rosjanom drugiego brzegu rzeki |
| − | |||
== Przyroda== | == Przyroda== | ||
| − | W miejscowości znajdują się pomniki przyrody | + | W miejscowości znajdują się pomniki przyrody – 4 [[Głazy narzutowe w Kieźlinach |głazy narzutowe]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.<br/> | |
| − | + | Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.<br/> | |
| − | + | Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [08.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kie%C5%BAliny| Wikipedia] [08.12.2013]<br/> | |
| − | <br/> | + | [http://naszawarmia.pl/41737,Kiezliny-kosciol-pw-sw-Rozalii-z-1906-roku.html#axzz3E9ZCj6DX/ Nasza Warmia] [23.09.2014] |
| − | + | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
<br/> | <br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 07:18, 15 kwi 2015
| Kieźliny | |
| | |
 Kościół pw. św. Rozalii w Kieźlinach.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 1229 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kieźliny | |
| Położenie na mapie Polski  Kieźliny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Źródło: archipelag.ceik.eu
Kieźliny (niem. Köslinen, Kieslinen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 1229 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janusz Jędrzejewski[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 5 km na północny wschód od Olsztyna. W pobliżu przepływa rzeka Wadąg.
Dzieje miejscowości
Przywilej lokacyjny został wydany przez kapitułę warmińską w roku 1348. Odbiorcą nadania był pierwszy sołtys – Fryderyk, od którego imienia wieś miała przyjąć nazwę Frederichsdorf. Początkowo jednak funkcjonowała pierwotna nazwa Koseler. Nadanie określało również granice wsi: jezioro Wadąg, młyn Wadąg, majątek niejakiego Mateusza (tzn. Dągi) oraz nowe miasto, czyli Olsztyn. Kieźliny obejmowały obszar 30 włók nadanych na prawie chełmińskim między jeziorem Wadąg i Dywickim. W roku 1461 Krzyżacy pod wodzą komtura elbląskiego Henryka von Plauena zniszczyli wieś i niemal całą okolicę. Kieźliny opustoszały. Dopiero w 1552 roku kapituła warmińska nadała 8 włók nowemu sołtysowi – Henrykowi Tregerowi, który zobowiązał się do obsadzenia wsi kolonistami. W 1565 roku miejscowość była zamieszkana jedynie przez 6 osób. W XVIII wieku rząd pruski przekazał Kieźliny w ręce prywatne. Pod koniec tego stulecia Kieźliny składały się z 14 domów.
W latach 1888–1891 w miejscowości działała polska biblioteczka Towarzystwo Czytelni Ludowych. W okresie międzywojennym kilku mieszkańców należało także do Związku Polaków w Niemczech.
Parafia została erygowana w 1981 roku przez ówczesnego biskupa warmińskiego – Józefa Glempa.
W roku 1993 Kieźliny były zamieszkane przez 679 osób.
Szkolnictwo
W miejscowości funkcjonuje przedszkole.
Gospodarka
W Kieźlinach działa Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna.
Kultura
- W roku 2003 we wsi zostało założone Warmińskie Stowarzyszenie Kobiet Kieźlińskich, zajmujące się integracją kobiet oraz pielęgnowaniem i popularyzowaniem lokalnych tradycji i zwyczajów.
- We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
Ludzie związani z miejscowością
- Jakub Jagałła (1863–1934) – urodzony w Kieźlinach ksiądz katolicki, generalny przełożony Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców
- Paweł Sowa (1897–1984) - urodzony w Kieźlinach publicysta, pedagog i działacz narodowy; współorganizował Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich.
Zabytki
- neogotycka kaplica filialna wybudowana w 1906 roku jako wotum dziękczynne za ocalenie parafii w czasie epidemii; ołtarz i wystrój wnętrza pochodzą z XVIII wieku; od 1942 roku placówka duszpasterska
- przydrożna kapliczka warmińska z dzwonniczką, wzniesiona w 1886 roku
- przy rzece zlokalizowany jest głaz upamiętniający radzieckiego żołnierza – Piotra Dziernowa, który własnym ciałem zasłonił otwór strzelniczy niemieckiego bunkra, dzięki czemu umożliwił zdobycie Rosjanom drugiego brzegu rzeki
Przyroda
W miejscowości znajdują się pomniki przyrody – 4 głazy narzutowe.
Bibliografia
Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [08.12.2013]
Wikipedia [08.12.2013]
Nasza Warmia [23.09.2014]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
