Wilamowo (gmina Małdyty)

Wilamowo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Małdyty
Liczba ludności (2010)	297
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-330
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wilamowo
Położenie na mapie Polski Wilamowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wilamowo (niem. Groß Wilmsdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Małdyty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 r. liczyła 297 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Rafał Lech .

Położenie

Miejscowość położona jest na Mazurach Zachodnich, na Pojezierzu Iławsko–Ostródzkim, w odległości 5 km na północny wschód od Małdyt.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała na początku XIV wieku (najprawdopodobniej w roku 1308), na starym szlaku handlowym z Mazowsza do Elbląga, między jeziorem Ruda Woda a rozległymi Lasami Dobrocińskimi. W latach 1301–1305 komtur dzierzgoński Seghardt von Schwarzburg wyznaczył 70 włók na lokację wsi pod nazwą Wyllamsdorfna prawie chełmińskim. Lokacja została odnowiona w 1322 roku. Komtur Luter z Brunszwiku zlecił zmierzyć obszar wsi i wyznaczył jej granice. Zasadźca Albrecht otrzymał 6 włók wolnych, a także prawo do sprawowania niższego sądownictwa. Cztery włóki przeznaczono na utrzymanie kościoła. Pozostałe włóki obciążone zostały dziesięciną oraz daniną. W roku 1467 komtur pasłęcki Henryk Reuss z Plauen nadał wieś rycerzowi pruskiemu Janikowi von Perband (Przebędowskiemu) za wierność Zakonowi w czasie wojny polsko–krzyżackiej. Od tej pory Perbandowie zaczęli zwać się Wilmsdorfami (Wilamowskimi). Należały do nich rozległe dobra w okolicy, w tym pobliski Dobrocin, w którym wybudowali rodzinną rezydencję w roku 1540. Murowany kościół wybudowany w latach 1754–1755 zastąpił dotychczasową drewnianą budowlę. Kościół został przebudowany w 1842 roku w stylu klasycystycznym.

Szkoła w Wilamowie mieściła się początkowo przy plebanii. Przed 1945 rokiem do dwuklasowej szkoły uczęszczały również dzieci ze wsi Wilamówko i Ględy. W 1782 roku Wilamowo składało się z 34 domów. W 1817 roku wieś liczyła 19 domów, w których mieszkało 98 osób. W roku 1858 roku w miejscowości żyło 306 mieszkańców w 24 gospodarstwach. W tym czasie obszar wsi wynosił 47 włók. Około 1924 roku majątek został rozparcelowany na gospodarstwa chłopskie. Pozostała jedynie tak zwana resztówka wraz z dużymi zabudowaniami. W 1939 roku gmina Wilamowo liczyła 96 gospodarstw domowych i była zamieszkana przez 349 osób.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymkokatolickiej.

Zabytki

• klasycystyczny kościół parafialny, zbudowany w latach 1754-1755, przebudowany w 1842 w stylu klasycystycznym; ołtarz główny barokowy z czasów budowy kościoła; obiekt wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków

Bibliografia

Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [30.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [30.08.2013]