Pakosze

Pakosze
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Pieniężno
Liczba ludności (2010)	115
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pakosze
Położenie na mapie Polski Pakosze
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pakosze (niem. Packhausen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. W 2010 roku wieś liczyła 115 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Pakosze i Brzostki. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Edyta Wróblewska.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, w południowo–zachodniej części Wzniesień Górowskich, na wschód od rzeki Pasłęki, 7,5 km na zachód od Pieniężna i 16 km na północny zachód od Ornety.

Dzieje miejscowości

Wieś po raz pierwszy wzmiankowano w źródłach historycznych z 1308 roku. Trzy lata później, 1 czerwca, otrzymała przywilej lokacyjny. Henryk Roth, zasadźca wsi, miał zadanie założyć wieś czynszową na 50 łanach położonych na pruskim polu osadniczym zwanym Puchusen. W zamian otrzymał on dziesięć łanów ziemi oraz prawo do założenia karczmy oraz młyna. Osadnikom przyznano zaledwie jednoroczną wolniznę, co wskazuje na dobre warunki terenowe lub częściowe zasiedlenie wsi już w momencie wystawienia przywileju. Wieś nieznacznie ucierpiała podczas ostatniej wojny polsko–krzyżackiej – jedynie 13 spośród 40 łanów leżało wówczas odłogiem. W połowie XVII wieku Pakosze w dalszym ciągu obejmowały 50 łanów, na których gospodarowało 11 chłopów i dwóch sołtysów. W 1783 roku była to wieś królewska.

Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 46 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a zaledwie 9 w handlu i komunikacji.

Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:

• 1783 r. – 26 gospodarstw rolnych

• 1820 r. – 196 osób, 24 gospodarstwa rolne

• 1857 r. – 288 osób

• 1905 r. – 380 osób

• 1933 r. – 309 osób

• 1939 r. – 318 osób, 68 gospodarstw domowych

Szkolnictwo

• szkoła podstawowa

Kultura

W miejscowej szkole prowadzone były Warsztaty Artystyczne „Talent i Pasja”.

Zabytki

• częściowo zachowany średniowieczny układ ruralistyczny

Bibliografia

Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Strona Urzędu Gminy Pieniężno [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]