Kowalik

Kowalik
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Rozogi
Liczba ludności (2010)	180
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-114
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kowalik
Położenie na mapie Polski Kowalik
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kowalik (niem. Kowallik, od 1938 r. Müllershof) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 180 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Czesław Warmiak.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu mazursko-kurpiowskim. Miejscowość leży na południowo–wschodnim krańcu Puszczy Piskiej, w odległości 7 km na wschód od Rozóg.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1787 roku na 7 łanach jako osada szkatułowa. Wkrótce potem powiększyła się o 11,5 łana oraz dalsze 17 łanów osiedli leśnych Brogowo, Cembrzucha, Kociołki i Trzeciak. W połowie XIX wieku wieś obejmowała 25 łanów. W 1869 roku z Kowalikiem połączono wieś Kwiatuszki Małe (założona w 1811 roku), która w tym okresie liczyła 19 łanów i 8 gospodarstw. Wieś została częściowo zniszczona podczas I wojny światowej. W 1928 roku Kowalik wszedł w skład gminy sołeckiej Możdżenie (Waldenau). Po II wojnie światowej zaczęli napływać tu nowi osadnicy, z kolei w latach 1952-1977 z Kowalika wyjechało do Niemiec (NRD i RFN) ogółem 38 osób.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:

• 1818 r. – 107 osób, 22 gospodarstwa

• 1939 r. – 287 osób, 47 gospodarstw

Zabytki

• kilka przykładów budownictwa drewnianego, z charakterystycznymi zdobieniami (nr 14, 16, 17, 20, 24, 25, 26, 27, 30)
• drewniany budynek szkoły z 1921 roku – jeden z ostatnich w regionie
• dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej
• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, rodowy

Bibliografia

Kudrzycki Zbigniew, Rozogi – wieś mazurska a Kurpie, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, ss. 129–141.
Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów gminy Rozogi, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21–29.
Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach, Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3–35.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Nowotka Marek, Ruchy ludnościowe na pograniczu mazursko-kurpiowskim (po II wojnie światowej w gminie Rozogi), Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 4, 1990, ss. 55–64.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Strona Gminy Rozogi [10.09.2013]

Przypisy

<references>