Jerzwałd: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 361<ref>Łącznie Jerzwałd i | + | |liczba ludności = 361<ref>Łącznie: Jerzwałd i Likszany.</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Jerzwałd ''' (niem. ''Gerswalde'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Zalewo]]. W latach | + | ''' Jerzwałd ''' (niem. ''Gerswalde'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Zalewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego. |
| + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 361 mieszkańców (łącznie z osadą [[Likszany]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Jerzwałd, Likszany i [[Rucewo]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Elżbieta Dorota Blonkowska]]<ref>http://www.zalewo.f117.pl/download/wykazsolectw24082012.doc</ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], nad zachodnim krańcem [[Jezioro Płaskie|Jeziora Płaskiego]] (odnoga jeziora [[Jezioro Jeziorak|Jeziorak]]), 10 km na południowy zachód od [[Zalewo|Zalewa]]. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], nad zachodnim krańcem [[Jezioro Płaskie|Jeziora Płaskiego]] (odnoga jeziora [[Jezioro Jeziorak|Jeziorak]]), 10 km na południowy zachód od [[Zalewo|Zalewa]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę ''Kejsy'', a następnie ''Gerswald''. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński [[Luther von Braunschweig]] na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza [[Ludolf Koenig|Ludolfa Koeniga]] stała się własnością dwóch pruskich braci | + | Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę ''Kejsy'', a następnie ''Gerswald''. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński [[Luther von Braunschweig]] na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza [[Ludolf Koenig|Ludolfa Koeniga]] stała się własnością dwóch [[Prusowie|pruskich]] braci Lutyna i Warpuna będących na służbie [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. W okresie wojny trzynastoletniej wieś została całkowicie spustoszona i opuszczona przez mieszkańców. |
| + | |||
| + | W 1707 roku Jerzwałd miał charakter [[wieś szkatułowa|wsi szkatułowej]]. Jej ponownego zasiedlenia podjął się w tym czasie Krzysztof Węgrowski. Jerzwałd był wówczas zamieszkany przez 15 gospodarzy. Pustosząca wieś w latach 1708–1711 [[epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]] odebrała życie 92 osobom. | ||
| + | |||
| + | W 1732 roku miejscowość składała się ze stosunkowo dużej liczby 39 zagród chłopskich. W 1750 roku wybudowana została miejscowa szkoła, do której uczęszczały również dzieci z [[Liksajny|Liksajn]] oraz [[Rucewo|Rucewa]]. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 278 mieszkańców żyjących w 88 budynkach mieszkalnych. Przeważająca większość była zatrudniona w rolnictwie lub związana z pracą w lasach państwowych, cegielni lub tartaku. | ||
| + | |||
| + | W 1858 roku Jerzwałd był zamieszkany przez 765 osób.Przed wybuchem II wojny światowej był jedną z najludniejszych wsi ówczesnego powiatu morąskiego. W 1939 roku miejscowość liczyła 1026 mieszkańców. W tym samym czasie do miejscowej trzyklasowej szkoły uczęszczały również dzieci z Rucewa oraz Likszan. | ||
| + | |||
| + | Obecnie w miejscowości ma swoją siedzibę [[Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[lkwim: Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] ( | + | *[[lkwim: Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] (1929–1994) – pisarz, autor serii młodzieżowych książek przygodowych o Panu Samochodziku oraz powieści dla dorosłych ''Raz do roku w Skiroławkach'', ''Wielki Las'', ''Uwodziciel''. W latach 1967–1994 mieszkał i tworzył w Jerzwałdzie. |
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
''Morąg. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.<br/> | ''Morąg. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.<br/> | ||
| Linia 44: | Linia 58: | ||
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ||
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| − | [http://www.zalewo.f117.pl/modules.php?name=Sections&op=printpage&artid=2125| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo] [05.03.2014]<br/> | + | [http://www.zalewo.f117.pl/modules.php?name=Sections&op=printpage&artid=2125| zalewo.f117.pl, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo] [05.03.2014]<br/> |
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| − | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/> |
| − | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html| | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html| ciekawemazury.pl] [05.03.2014]<br/> |
| − | [http://jerzwald.pl/| | + | [http://jerzwald.pl/| jerzwald.pl][05.03.2014]<br/> |
| − | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html| | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html| polskaniezwykla.pl] [05.03.2014] |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Zalewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Zalewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 09:04, 14 lip 2016
| Jerzwałd | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Zalewo |
| Liczba ludności (2010) | 361[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Jerzwałd | |
| Położenie na mapie Polski  Jerzwałd | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Jerzwałd (niem. Gerswalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Zalewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 361 mieszkańców (łącznie z osadą Likszany). W skład sołectwa wchodzą wsie: Jerzwałd, Likszany i Rucewo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Elżbieta Dorota Blonkowska[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, nad zachodnim krańcem Jeziora Płaskiego (odnoga jeziora Jeziorak), 10 km na południowy zachód od Zalewa.
Dzieje miejscowości
Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę Kejsy, a następnie Gerswald. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński Luther von Braunschweig na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza Ludolfa Koeniga stała się własnością dwóch pruskich braci Lutyna i Warpuna będących na służbie zakonu krzyżackiego. W okresie wojny trzynastoletniej wieś została całkowicie spustoszona i opuszczona przez mieszkańców.
W 1707 roku Jerzwałd miał charakter wsi szkatułowej. Jej ponownego zasiedlenia podjął się w tym czasie Krzysztof Węgrowski. Jerzwałd był wówczas zamieszkany przez 15 gospodarzy. Pustosząca wieś w latach 1708–1711 epidemia dżumy odebrała życie 92 osobom.
W 1732 roku miejscowość składała się ze stosunkowo dużej liczby 39 zagród chłopskich. W 1750 roku wybudowana została miejscowa szkoła, do której uczęszczały również dzieci z Liksajn oraz Rucewa. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 278 mieszkańców żyjących w 88 budynkach mieszkalnych. Przeważająca większość była zatrudniona w rolnictwie lub związana z pracą w lasach państwowych, cegielni lub tartaku.
W 1858 roku Jerzwałd był zamieszkany przez 765 osób.Przed wybuchem II wojny światowej był jedną z najludniejszych wsi ówczesnego powiatu morąskiego. W 1939 roku miejscowość liczyła 1026 mieszkańców. W tym samym czasie do miejscowej trzyklasowej szkoły uczęszczały również dzieci z Rucewa oraz Likszan.
Obecnie w miejscowości ma swoją siedzibę Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich.
Ludzie związani z miejscowością
- Zbigniew Nienacki (1929–1994) – pisarz, autor serii młodzieżowych książek przygodowych o Panu Samochodziku oraz powieści dla dorosłych Raz do roku w Skiroławkach, Wielki Las, Uwodziciel. W latach 1967–1994 mieszkał i tworzył w Jerzwałdzie.
Przypisy
- ↑ Łącznie: Jerzwałd i Likszany.
- ↑ http://www.zalewo.f117.pl/download/wykazsolectw24082012.doc
Bibliografia
Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
zalewo.f117.pl, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]
jerzwald.pl[05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]
