Jan Albert Waza: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Ciekawostki) |
m (Zastępowanie tekstu - "[[Kategoria: Osoba" na "[[Kategoria:Osoby") |
||
| (Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|imię i nazwisko org = | |imię i nazwisko org = | ||
|pseudonim = | |pseudonim = | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Waza.jpg |
| − | |opis grafiki = | + | |opis grafiki = Jan Albert Waza<br>Źródło: ''Poczet biskupów warmińskich'', red. Stanisław Achremczyk, Olsztyn 2008, 510 ss. |
|podpis = | |podpis = | ||
| − | |data urodzenia = 26 | + | |data urodzenia = 26 maja 1612 r. |
|miejsce urodzenia = Warszawa | |miejsce urodzenia = Warszawa | ||
|imię przy narodzeniu = | |imię przy narodzeniu = | ||
| − | |data śmierci = | + | |data śmierci = 29 grudnia 1634 r. |
| − | |miejsce śmierci = | + | |miejsce śmierci = Padwa |
| − | |przyczyna śmierci = | + | |przyczyna śmierci = choroba, prawdopodobnie ospa |
|miejsce spoczynku = | |miejsce spoczynku = | ||
| − | | | + | |urząd = biskup warmiński |
|odznaczenia = | |odznaczenia = | ||
|commons = | |commons = | ||
| Linia 19: | Linia 19: | ||
|wikicytaty = | |wikicytaty = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | + | ''' Jan Albert Waza ''' (ur. 26 maja 1612 r. w Warszawie, zm. 29 grudnia 1634 r. w Padwie) – [[biskup warmiński]] w latach 1621-1633. <br/> | |
| − | ''' Jan Albert Waza ''' (ur. 26 maja 1612 r. w Warszawie, zm. | ||
| − | |||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
| + | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| + | Jan Albert Waza nie przyjął święceń wyższych, gdyż był niepełnoletni. Pobierał nauki u ks. Gabriela Prewancjusza-Władysławskiego. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | === Działalność === | ||
| + | Zygmunt III pragnął zapewnić swoim synom trony biskupie. Mimo, iż posiadał formalnie koronę szwedzką i polską, to w Szwecji nie sprawował władzy. [[Kapituła warmińska]] nie robiła królowi problemów w obsadzie Jana Alberta Wazy na [[Archidiecezja warmińska|biskupstwie warmińskim]]. Papież zatwierdził wybór Jana na biskupa 10 października 1621 r. Ponieważ Jan nie był pełnoletni, Grzegorz XV mianował go 21 października Wieczystym Administratorem Biskupstwa Warmińskiego. Przydzielił mu także współrządcę diecezji w osobie kanonika [[Erazm Michał Działyński|Michała Działyńskiego]]. | ||
| − | + | Jan nigdy nie przybył na [[Warmia|Warmię]]. Wysłał w swoim zastępstwie archidiakona warszawskiego i sekretarza królewskiego Pawła Piaseckiego. 15 stycznia 1622 r. w [[lkwim: Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku |katedrze we Fromborku]] uroczyście przedstawiono nowego biskupa. Waza nie był obecny w świątyni. Wybór królewicza spotkał się ze sprzeciwem szlachty. Sejm zatwierdził jego kandydaturę dopiero w 1631 r. | |
| − | + | ||
| − | + | Za formalnych rządów Jana Alberta Wazy duże znaczenie miała działalność [[Erazm Michał Działyński|Michała Działyńskiego]], który opiekował się [[Archidiecezja warmińska|diecezją warmińską]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
W 1632 r. Jan został przeniesiony na biskupstwo krakowskie i mianowany kardynałem. | W 1632 r. Jan został przeniesiony na biskupstwo krakowskie i mianowany kardynałem. | ||
| − | + | Za czasów panowania Jana Alberta Wazy nastąpiło wzmocnienie prerogatyw biskupich wobec [[kapituła warmińska|kapituły]]. Biskup uzyskał prawo przewodniczenia kapitule podczas wyboru nowego kanonika. | |
| − | Za czasów panowania Jana Alberta Wazy nastąpiło wzmocnienie prerogatyw biskupich wobec [[kapituła warmińska|kapituły]]. Biskup uzyskał prawo przewodniczenia | + | |
| − | |||
W XVII w. po najeździe szwedzkim [[Warmia]] się wyludniła. Jan został zmuszony do zniesienia [[szarwark |szarwarku]] w zamian za podniesiony czynsz. Faktycznie nigdy nie wprowadzono tego prawa. | W XVII w. po najeździe szwedzkim [[Warmia]] się wyludniła. Jan został zmuszony do zniesienia [[szarwark |szarwarku]] w zamian za podniesiony czynsz. Faktycznie nigdy nie wprowadzono tego prawa. | ||
| + | |||
| + | Jan podarował [[lkwim: Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku|katedrze fromborskiej]]: złoty kielich z ampułkami, złotą figurkę św. Andrzeja oraz wyszywane złotem szaty liturgiczne. Przeznaczył także w testamencie znaczną sumę pieniędzy na jezuicką rezydencję w [[Reszel|Reszlu]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
Jan Albert Waza był trzecim synem Zygmunta III i jego drugiej żony, arcyksiężniczki austriackiej Konstancji Habsburżanki. Został wybrany biskupem warmińskim w wieku 9 lat. | Jan Albert Waza był trzecim synem Zygmunta III i jego drugiej żony, arcyksiężniczki austriackiej Konstancji Habsburżanki. Został wybrany biskupem warmińskim w wieku 9 lat. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Obłąk Jan, Kopiczko Andrzej,''Historia Diecezji i Archidiecezji Warmińskiej'', Olsztyn 2010, 261 ss. | + | Obłąk Jan, Kopiczko Andrzej, ''Historia Diecezji i Archidiecezji Warmińskiej'', Olsztyn 2010, 261 ss.<br> |
| − | |||
''Poczet biskupów warmińskich'', pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss. | ''Poczet biskupów warmińskich'', pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | [[Kategoria:Osoby|Waza, Jan Albert]] | ||
| − | + | [[Kategoria: Duchowni rzymskokatoliccy|Waza, Jan Albert]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Biskupi warmińscy|Waza, Jan Albert]] |
| + | [[Kategoria: 1601-1700|Waza, Jan Albert]] | ||
Aktualna wersja na dzień 19:55, 17 mar 2015
| Jan Albert Waza | |
| | |
 Jan Albert Waza
Źródło: Poczet biskupów warmińskich, red. Stanisław Achremczyk, Olsztyn 2008, 510 ss. | |
| Data i miejsce urodzenia | 26 maja 1612 r. Warszawa |
| Data i miejsce śmierci | 29 grudnia 1634 r. Padwa |
| Przyczyna śmierci | choroba, prawdopodobnie ospa |
Jan Albert Waza (ur. 26 maja 1612 r. w Warszawie, zm. 29 grudnia 1634 r. w Padwie) – biskup warmiński w latach 1621-1633.
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Jan Albert Waza nie przyjął święceń wyższych, gdyż był niepełnoletni. Pobierał nauki u ks. Gabriela Prewancjusza-Władysławskiego.
Działalność
Zygmunt III pragnął zapewnić swoim synom trony biskupie. Mimo, iż posiadał formalnie koronę szwedzką i polską, to w Szwecji nie sprawował władzy. Kapituła warmińska nie robiła królowi problemów w obsadzie Jana Alberta Wazy na biskupstwie warmińskim. Papież zatwierdził wybór Jana na biskupa 10 października 1621 r. Ponieważ Jan nie był pełnoletni, Grzegorz XV mianował go 21 października Wieczystym Administratorem Biskupstwa Warmińskiego. Przydzielił mu także współrządcę diecezji w osobie kanonika Michała Działyńskiego.
Jan nigdy nie przybył na Warmię. Wysłał w swoim zastępstwie archidiakona warszawskiego i sekretarza królewskiego Pawła Piaseckiego. 15 stycznia 1622 r. w katedrze we Fromborku uroczyście przedstawiono nowego biskupa. Waza nie był obecny w świątyni. Wybór królewicza spotkał się ze sprzeciwem szlachty. Sejm zatwierdził jego kandydaturę dopiero w 1631 r.
Za formalnych rządów Jana Alberta Wazy duże znaczenie miała działalność Michała Działyńskiego, który opiekował się diecezją warmińską.
W 1632 r. Jan został przeniesiony na biskupstwo krakowskie i mianowany kardynałem.
Za czasów panowania Jana Alberta Wazy nastąpiło wzmocnienie prerogatyw biskupich wobec kapituły. Biskup uzyskał prawo przewodniczenia kapitule podczas wyboru nowego kanonika.
W XVII w. po najeździe szwedzkim Warmia się wyludniła. Jan został zmuszony do zniesienia szarwarku w zamian za podniesiony czynsz. Faktycznie nigdy nie wprowadzono tego prawa.
Jan podarował katedrze fromborskiej: złoty kielich z ampułkami, złotą figurkę św. Andrzeja oraz wyszywane złotem szaty liturgiczne. Przeznaczył także w testamencie znaczną sumę pieniędzy na jezuicką rezydencję w Reszlu.
Ciekawostki
Jan Albert Waza był trzecim synem Zygmunta III i jego drugiej żony, arcyksiężniczki austriackiej Konstancji Habsburżanki. Został wybrany biskupem warmińskim w wieku 9 lat.
Bibliografia
Obłąk Jan, Kopiczko Andrzej, Historia Diecezji i Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn 2010, 261 ss.
Poczet biskupów warmińskich, pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss.
