Jodłownica górska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = jodlownica gorska.jpg | |grafika = jodlownica gorska.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Owocnik jodłownicy górskiej | + | |podpis grafiki = Owocnik jodłownicy górskiej.<br>Fot. Ryane Snow. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:2011-12-24_Bondarzewia_mesenterica_%28Schaeff.%29_Kreisel_191086.jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|Rząd = gołąbkowce | |Rząd = gołąbkowce | ||
|Rodzina = jodłownicowate | |Rodzina = jodłownicowate | ||
| − | |Rodzaj = | + | |Rodzaj = ''Bondarzewia'' |
| − | |Gatunek = | + | |Gatunek = jodłownica górska |
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Owocnik == | == Owocnik == | ||
| − | Jodłownica górska tworzy owocniki jednoroczne, duże, osiągające do 40 cm szerokości, | + | Jodłownica górska tworzy owocniki jednoroczne, duże, osiągające do 40 cm szerokości, żółtobrązowe do orzechowobrązowych, zbudowane z kilku do kilkunastu pozrastanych kapeluszy wyrastających ze wspólnego trzonu (rzadziej spotyka się pojedynczy kapelusz). Pojedyncze kapelusze są językowate lub wachlarzowate, mierzące od 10 do 30 cm średnicy. Kapelusze łopatkowate, niemal lejkowate (zwężone w nasadzie w krótki trzonek) o pofalowanej i promieniście bruzdowanej powierzchni, początkowo delikatnie, aksamitnie owłosione i matowe. Brzeg pofalowany, tępy, nieco jaśniejszy. Pory wielokątne, stosunkowo duże (1-2 na 1 mm), białe do bladożółtych i nieczerniejące pod uciskiem. |
<br/> | <br/> | ||
== Rozmieszczenie i ekologia == | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
| − | W Polsce jodłownica górska występuje w Karpatach, Sudetach i w Górach Świętokrzyskich. Jest grzybem pasożytniczym rozwijającym się na korzeniach i u podstawy pni żywych jodeł (bardzo rzadko u innych drzew iglastych) | + | W Polsce jodłownica górska występuje w Karpatach, Sudetach i w Górach Świętokrzyskich. Jest grzybem pasożytniczym rozwijającym się na korzeniach i u podstawy pni żywych jodeł (bardzo rzadko u innych drzew iglastych). Powoduje białą zgniliznę drewna. Po obumarciu drzew rośnie na murszejących pniach. Wytwarza owocniki od sierpnia do października. |
| − | + | ||
| − | Jodłownica górska jest gatunkiem rzadkim, spotykanym na zaledwie kilku stanowiskach w Polsce. | + | Jodłownica górska jest gatunkiem rzadkim, spotykanym na zaledwie kilku stanowiskach w Polsce. Objęta została ochroną gatunkową, jako narażona na wymarcie – kategoria V na ''Czerwonej liście roślin i grzybów Polski''. |
| + | Uważa się, że nie występuje na nizinach, jednak w latach 2001–2002 została odnotowana na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazurach|Mazurach]] w [[Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach|Leśnym Arboretum w Kudypach]] oraz w rezerwacie [[Rezerwat Mszar|Mszar]]. | ||
| + | |||
| + | Jodłownica górska znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Czechach, Danii i Niemczech. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 34: | Linia 37: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | Podobne owocniki tworzy [[wachlarzowiec olbrzymi | wachlarzowiec olbrzymi]] | + | Podobne owocniki tworzy [[wachlarzowiec olbrzymi | wachlarzowiec olbrzymi]]. Rośnie on jednak na drewnie drzew liściastych. Uciśnięte miejsca grzyba przebarwiają się po pewnym czasie czarno, pory są drobniejsze, miąższ ma smak łagodny. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Jodłownica_górska pl.wikipedia.org, Jodłownica górska] [21.04.2014] | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jodłownica_górska pl.wikipedia.org, Jodłownica górska] [21.04.2014] | ||
| Linia 48: | Linia 52: | ||
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, ''Grzyby i ich oznaczanie'', Warszawa 1988. | Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, ''Grzyby i ich oznaczanie'', Warszawa 1988. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | Lubowiecki J., ''Grzyby wielkoowocnikowe Arboretum Kudypy'', Praca magisterska, Katedra Mykologii UWM w Olsztynie 2004. | + | Lubowiecki J., ''Grzyby wielkoowocnikowe Arboretum Kudypy'', Praca magisterska, Katedra Mykologii UWM w Olsztynie, 2004. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Radoch P. | + | Radoch P., ''Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu Mszar''. Praca magisterska, Zakład Mikologii UWM w Olsztynie, 2002. |
<br/> | <br/> | ||
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, ''Red list of the macrofungi in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.<br> | Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, ''Red list of the macrofungi in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.<br> | ||
[[Kategoria: Przyroda]] | [[Kategoria: Przyroda]] | ||
| − | [[Kategoria: Grzyby]] | + | [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] |
| − | [[Kategoria: Rezerwaty]] | + | [[Kategoria: Rezerwaty przyrody]] |
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:12, 9 mar 2015
| Jodłownica górska | |
| | |
| Bondarzewia mesenterica | |
| (Schaeff.) Kreisel | |
 Owocnik jodłownicy górskiej. Fot. Ryane Snow. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | gołąbkowce |
| Rodzina | jodłownicowate |
| Rodzaj | Bondarzewia |
| Gatunek | jodłownica górska |
| Synonimy | |
Jodłownica górska (Bondarzewia mesenterica (Schaeff.) Kreisel) – gatunek grzybów należący do rodziny jodłownicowatych (Bondarzewiaceae), rzędu gołąbkowców (Russulales).
Spis treści
Owocnik
Jodłownica górska tworzy owocniki jednoroczne, duże, osiągające do 40 cm szerokości, żółtobrązowe do orzechowobrązowych, zbudowane z kilku do kilkunastu pozrastanych kapeluszy wyrastających ze wspólnego trzonu (rzadziej spotyka się pojedynczy kapelusz). Pojedyncze kapelusze są językowate lub wachlarzowate, mierzące od 10 do 30 cm średnicy. Kapelusze łopatkowate, niemal lejkowate (zwężone w nasadzie w krótki trzonek) o pofalowanej i promieniście bruzdowanej powierzchni, początkowo delikatnie, aksamitnie owłosione i matowe. Brzeg pofalowany, tępy, nieco jaśniejszy. Pory wielokątne, stosunkowo duże (1-2 na 1 mm), białe do bladożółtych i nieczerniejące pod uciskiem.
Rozmieszczenie i ekologia
W Polsce jodłownica górska występuje w Karpatach, Sudetach i w Górach Świętokrzyskich. Jest grzybem pasożytniczym rozwijającym się na korzeniach i u podstawy pni żywych jodeł (bardzo rzadko u innych drzew iglastych). Powoduje białą zgniliznę drewna. Po obumarciu drzew rośnie na murszejących pniach. Wytwarza owocniki od sierpnia do października.
Jodłownica górska jest gatunkiem rzadkim, spotykanym na zaledwie kilku stanowiskach w Polsce. Objęta została ochroną gatunkową, jako narażona na wymarcie – kategoria V na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Uważa się, że nie występuje na nizinach, jednak w latach 2001–2002 została odnotowana na Warmii i Mazurach w Leśnym Arboretum w Kudypach oraz w rezerwacie Mszar.
Jodłownica górska znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Czechach, Danii i Niemczech.
Wartość użytkowa
Owocniki tego gatunku są niejadalne.
Ciekawostki
Podobne owocniki tworzy wachlarzowiec olbrzymi. Rośnie on jednak na drewnie drzew liściastych. Uciśnięte miejsca grzyba przebarwiają się po pewnym czasie czarno, pory są drobniejsze, miąższ ma smak łagodny.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, Jodłownica górska [21.04.2014]
grzyby.pl [21.04.2014]
indexfungorum.org [21.04.2014]
Bibliografia
Breitenbach J., Kränzlin F., Fungi of Switzerland, vol. 2 Non-gilled fungi (Heterobasidiomycetes, Aphyllophorales, Gastromycetes). Verlag Mycologia, Lucerne, Switzerland 1995.
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1988.
Lubowiecki J., Grzyby wielkoowocnikowe Arboretum Kudypy, Praca magisterska, Katedra Mykologii UWM w Olsztynie, 2004.
Radoch P., Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu Mszar. Praca magisterska, Zakład Mikologii UWM w Olsztynie, 2002.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.
