Klon jawor: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę " '''Klon jawor''', jawor, klon jaworowy (''Acer pseudoplatanus'' L.) – gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych (''Sapindaceae''). Plik:Acer pseudoplatanusAA.jpg...")
 
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Rezerwaty przyrody" na " ")
 
(Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
+
{{Roślina infobox
 
+
|Nazwa rośliny = Klon jawor
 +
|Nazwa łacińska = ''Acer pseudoplatanus''
 +
|L = L.
 +
|Pusta linia = <br/>
 +
|grafika = Acer pseudoplatanusAA.jpg
 +
|podpis grafiki = Klon jawor, źródło: J. C. Krauss, ''Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters'', Amsterdam 1802.
 +
|Systematyka = Systematyka
 +
|Domena = eukarionty
 +
|Królestwo = rośliny
 +
|Podkrólestwo = rośliny naczyniowe
 +
|Gromada = okrytonasienne
 +
|Klasa = dwuliścienne
 +
|Rząd = mydleńcowce
 +
|Rodzina = mydleńcowate
 +
|Rodzaj = klon
 +
|Gatunek = klon jawor
 +
|Synonimy = Synonimy
 +
|Lista synonimów =
 +
}}
 
'''Klon jawor''', jawor, klon jaworowy (''Acer pseudoplatanus'' L.) – gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych (''Sapindaceae'').   
 
'''Klon jawor''', jawor, klon jaworowy (''Acer pseudoplatanus'' L.) – gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych (''Sapindaceae'').   
 +
<br/><br/>
 +
== Morfologia ==
 +
Drzewo rosnące do 30 m wysokości, o szerokiej, wysoko osadzonej koronie. Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i charakterystycznie łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie – czerwonawą z korkowymi brodawkami. Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe, zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych.
  
[[Plik:Acer pseudoplatanusAA.jpg|200px|thumb|right|''Acer pseudoplatanus'' - klon jawor
+
Kwiaty żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitną w maju, po rozwinięciu liści. Owoce stanowią kuliste orzeszki ze skrzydełkami rozwartymi pod kątem ostrym (dwudzielny skrzydlak). Dojrzewają we wrześniu i październiku.
(Media:http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Acer_pseudoplatanusAA.jpg#file.ogg]]
 
 
 
 
 
=== Morfologia ===
 
 
 
 
 
Drzewo do 30 m wysokości, o szerokiej, wysoko osadzonej koronie. Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i charakterystycznie łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie – czerwonawą z korkowymi brodawkami. Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe, zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych. Kwiaty żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitną w maju, po rozwinięciu liści. Owoce stanowią kuliste orzeszki ze skrzydełkami rozwartymi pod kątem ostrym (dwudzielny skrzydlak). Dojrzewają we wrześniu i październiku.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 +
== Rozmieszczenie i ekologia ==
 +
Klon jawor występuje naturalnie w środkowej Europie i północnym Kaukazie, poza tym bywa zawleczony. Ponadto został introdukowany na inne obszary Europy i Azji, także do Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Południowej i na Wyspy Kanaryjskie.
 +
W Polsce występuje głównie w lasach górskich, wyżynnych i mieszanych na pogórzu (500–1500 m n.p.m.). Na nizinach występuje zwykle w sztucznych nasadzeniach jako drzewo parkowe i alejowe, rozprzestrzenia się z nasadzeń. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu jaworu.
  
=== Rozmieszczenie i ekologia ===
+
W północno-wschodniej części kraju jest drzewem stosunkowo rzadko spotykanym, w części zachodniej regionu występuje wyspowo (np. w okolicach [[Olsztyn|Olsztyna]]). Jego obecność stwierdzono m.in. w [[Lasy Iławskie|Lasach Iławskich]], [[Brodnicki Park Krajobrazowy| Brodnickim Parku Krajobrazowym]] czy w rezerwacie [[Rezerwat Klonowo| Klonowo]].
 
 
 
 
Klon jawor występuje naturalnie w środkowej Europie i północnym Kaukazie, poza tym bywa zawleczony. Ponadto został introdukowany na inne obszary Europy i Azji, także do Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Południowej i na Wyspy Kanaryjskie.
 
W Polsce występuje głównie w lasach górskich, wyżynnych i mieszanych na pogórzu (500–1500 m n.p.m.). Na nizinach występuje zwykle w sztucznych nasadzeniach jako drzewo parkowe i alejowe, rozprzestrzenia się z nasadzeń. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu jaworu. W północno-wschodniej części kraju jest drzewem stosunkowo rzadko spotykanym, w części zachodniej regionu występuje wyspowo.  
 
  
Jawor lubi glebę wilgotną i głęboką (szczególnie mady). Razem z bukiem i jodłą stanowi ważny składnik lasów regla dolnego.  
+
Jawor lubi glebę wilgotną i głęboką (szczególnie mady). Razem z [[buk zwyczajny|bukiem]] i jodłą stanowi ważny składnik lasów regla dolnego.  
 
<br/>
 
<br/>
  
 
+
== Wartość użytkowa ==
=== Wartość użytkowa ===
+
Drewno jaworu jest białe, ciężkie, niepaczące się. Wykorzystywane jest w meblarstwie, do wyrobu instrumentów muzycznych, w pracach kołodziejskich, itp.
 
 
 
 
Drewno jaworu jest białe, ciężkie, nie paczące się. Wykorzystywane jest w meblarstwie, do wyrobu instrumentów muzycznych, w pracach kołodziejskich, itp.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
+
== Ciekawostki ==
=== Ciekawostki ===
 
 
 
 
 
 
Drzewo to osiąga wiek do 500 lat.  
 
Drzewo to osiąga wiek do 500 lat.  
  
 
W sprzyjających warunkach owoce jaworu mogą być unoszone przez wiatr na odległość nawet 4 km od drzewa macierzystego.
 
W sprzyjających warunkach owoce jaworu mogą być unoszone przez wiatr na odległość nawet 4 km od drzewa macierzystego.
 
<br/>
 
<br/>
 
+
== Zobacz też ==
 
+
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Klon_jawor pl.wikipedia.org, Klon jawor] [21.04.2014]
 +
<br/>
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
+
Traczyk Tadeusz, ''Rośliny lasu liściastego. Atlas'', Warszawa 1975.
T. Traczyk: ''Rośliny lasu liściastego. Atlas''. WSziP: Warszawa, 1975.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
+
[[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: parki krajobrazowe]]
== Linki zewnętrzne ==
 
 
 
 
 
http://pl.wikipedia.org/wiki/Klon_jawor
 
<br/>
 
 
 
 
 
[[Kategoria: Przyroda]]
 
 
 
[[Kategoria: Rośliny]]
 

Aktualna wersja na dzień 16:24, 21 mar 2015

Klon jawor

Acer pseudoplatanus
L.
Klon jawor, źródło: J. C. Krauss, Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters, Amsterdam 1802.
Klon jawor, źródło: J. C. Krauss, Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters, Amsterdam 1802.
Systematyka
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny naczyniowe
Gromada okrytonasienne
Klasa dwuliścienne
Rząd mydleńcowce
Rodzina mydleńcowate
Rodzaj klon
Gatunek klon jawor
Synonimy

Klon jawor, jawor, klon jaworowy (Acer pseudoplatanus L.) – gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae).

Morfologia

Drzewo rosnące do 30 m wysokości, o szerokiej, wysoko osadzonej koronie. Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i charakterystycznie łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie – czerwonawą z korkowymi brodawkami. Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe, zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych.

Kwiaty żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitną w maju, po rozwinięciu liści. Owoce stanowią kuliste orzeszki ze skrzydełkami rozwartymi pod kątem ostrym (dwudzielny skrzydlak). Dojrzewają we wrześniu i październiku.

Rozmieszczenie i ekologia

Klon jawor występuje naturalnie w środkowej Europie i północnym Kaukazie, poza tym bywa zawleczony. Ponadto został introdukowany na inne obszary Europy i Azji, także do Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Południowej i na Wyspy Kanaryjskie. W Polsce występuje głównie w lasach górskich, wyżynnych i mieszanych na pogórzu (500–1500 m n.p.m.). Na nizinach występuje zwykle w sztucznych nasadzeniach jako drzewo parkowe i alejowe, rozprzestrzenia się z nasadzeń. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu jaworu.

W północno-wschodniej części kraju jest drzewem stosunkowo rzadko spotykanym, w części zachodniej regionu występuje wyspowo (np. w okolicach Olsztyna). Jego obecność stwierdzono m.in. w Lasach Iławskich, Brodnickim Parku Krajobrazowym czy w rezerwacie Klonowo.

Jawor lubi glebę wilgotną i głęboką (szczególnie mady). Razem z bukiem i jodłą stanowi ważny składnik lasów regla dolnego.

Wartość użytkowa

Drewno jaworu jest białe, ciężkie, niepaczące się. Wykorzystywane jest w meblarstwie, do wyrobu instrumentów muzycznych, w pracach kołodziejskich, itp.

Ciekawostki

Drzewo to osiąga wiek do 500 lat.

W sprzyjających warunkach owoce jaworu mogą być unoszone przez wiatr na odległość nawet 4 km od drzewa macierzystego.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Klon jawor [21.04.2014]

Bibliografia

Traczyk Tadeusz, Rośliny lasu liściastego. Atlas, Warszawa 1975.