Klon jawor: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Rezerwaty przyrody" na " ") |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Acer pseudoplatanusAA.jpg | |grafika = Acer pseudoplatanusAA.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Klon jawor | + | |podpis grafiki = Klon jawor, źródło: J. C. Krauss, ''Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters'', Amsterdam 1802. |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
| − | Drzewo do 30 m wysokości, o szerokiej, wysoko osadzonej koronie. Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i charakterystycznie łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie – czerwonawą z korkowymi brodawkami. Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe, zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych. Kwiaty żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitną w maju, po rozwinięciu liści. Owoce stanowią kuliste orzeszki ze skrzydełkami rozwartymi pod kątem ostrym (dwudzielny skrzydlak). Dojrzewają we wrześniu i październiku. | + | Drzewo rosnące do 30 m wysokości, o szerokiej, wysoko osadzonej koronie. Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i charakterystycznie łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie – czerwonawą z korkowymi brodawkami. Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe, zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych. |
| + | |||
| + | Kwiaty żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitną w maju, po rozwinięciu liści. Owoce stanowią kuliste orzeszki ze skrzydełkami rozwartymi pod kątem ostrym (dwudzielny skrzydlak). Dojrzewają we wrześniu i październiku. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Rozmieszczenie i ekologia == | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
Klon jawor występuje naturalnie w środkowej Europie i północnym Kaukazie, poza tym bywa zawleczony. Ponadto został introdukowany na inne obszary Europy i Azji, także do Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Południowej i na Wyspy Kanaryjskie. | Klon jawor występuje naturalnie w środkowej Europie i północnym Kaukazie, poza tym bywa zawleczony. Ponadto został introdukowany na inne obszary Europy i Azji, także do Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Południowej i na Wyspy Kanaryjskie. | ||
| − | W Polsce występuje głównie w lasach górskich, wyżynnych i mieszanych na pogórzu (500–1500 m n.p.m.). Na nizinach występuje zwykle w sztucznych nasadzeniach jako drzewo parkowe i alejowe, rozprzestrzenia się z nasadzeń. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu jaworu. W północno-wschodniej części kraju jest drzewem stosunkowo rzadko spotykanym, w części zachodniej regionu występuje wyspowo (np. w okolicach [[Olsztyn|Olsztyna]]). | + | W Polsce występuje głównie w lasach górskich, wyżynnych i mieszanych na pogórzu (500–1500 m n.p.m.). Na nizinach występuje zwykle w sztucznych nasadzeniach jako drzewo parkowe i alejowe, rozprzestrzenia się z nasadzeń. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu jaworu. |
| + | |||
| + | W północno-wschodniej części kraju jest drzewem stosunkowo rzadko spotykanym, w części zachodniej regionu występuje wyspowo (np. w okolicach [[Olsztyn|Olsztyna]]). Jego obecność stwierdzono m.in. w [[Lasy Iławskie|Lasach Iławskich]], [[Brodnicki Park Krajobrazowy| Brodnickim Parku Krajobrazowym]] czy w rezerwacie [[Rezerwat Klonowo| Klonowo]]. | ||
Jawor lubi glebę wilgotną i głęboką (szczególnie mady). Razem z [[buk zwyczajny|bukiem]] i jodłą stanowi ważny składnik lasów regla dolnego. | Jawor lubi glebę wilgotną i głęboką (szczególnie mady). Razem z [[buk zwyczajny|bukiem]] i jodłą stanowi ważny składnik lasów regla dolnego. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
| − | Drewno jaworu jest białe, ciężkie, | + | Drewno jaworu jest białe, ciężkie, niepaczące się. Wykorzystywane jest w meblarstwie, do wyrobu instrumentów muzycznych, w pracach kołodziejskich, itp. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
Drzewo to osiąga wiek do 500 lat. | Drzewo to osiąga wiek do 500 lat. | ||
| Linia 45: | Linia 52: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny]][[Kategoria: | + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: parki krajobrazowe]] |
Aktualna wersja na dzień 16:24, 21 mar 2015
| Klon jawor | |
| | |
| Acer pseudoplatanus | |
| L. | |
 Klon jawor, źródło: J. C. Krauss, Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters, Amsterdam 1802. | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | mydleńcowce |
| Rodzina | mydleńcowate |
| Rodzaj | klon |
| Gatunek | klon jawor |
| Synonimy | |
Klon jawor, jawor, klon jaworowy (Acer pseudoplatanus L.) – gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae).
Spis treści
Morfologia
Drzewo rosnące do 30 m wysokości, o szerokiej, wysoko osadzonej koronie. Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i charakterystycznie łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie – czerwonawą z korkowymi brodawkami. Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe, zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych.
Kwiaty żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitną w maju, po rozwinięciu liści. Owoce stanowią kuliste orzeszki ze skrzydełkami rozwartymi pod kątem ostrym (dwudzielny skrzydlak). Dojrzewają we wrześniu i październiku.
Rozmieszczenie i ekologia
Klon jawor występuje naturalnie w środkowej Europie i północnym Kaukazie, poza tym bywa zawleczony. Ponadto został introdukowany na inne obszary Europy i Azji, także do Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Południowej i na Wyspy Kanaryjskie. W Polsce występuje głównie w lasach górskich, wyżynnych i mieszanych na pogórzu (500–1500 m n.p.m.). Na nizinach występuje zwykle w sztucznych nasadzeniach jako drzewo parkowe i alejowe, rozprzestrzenia się z nasadzeń. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu jaworu.
W północno-wschodniej części kraju jest drzewem stosunkowo rzadko spotykanym, w części zachodniej regionu występuje wyspowo (np. w okolicach Olsztyna). Jego obecność stwierdzono m.in. w Lasach Iławskich, Brodnickim Parku Krajobrazowym czy w rezerwacie Klonowo.
Jawor lubi glebę wilgotną i głęboką (szczególnie mady). Razem z bukiem i jodłą stanowi ważny składnik lasów regla dolnego.
Wartość użytkowa
Drewno jaworu jest białe, ciężkie, niepaczące się. Wykorzystywane jest w meblarstwie, do wyrobu instrumentów muzycznych, w pracach kołodziejskich, itp.
Ciekawostki
Drzewo to osiąga wiek do 500 lat.
W sprzyjających warunkach owoce jaworu mogą być unoszone przez wiatr na odległość nawet 4 km od drzewa macierzystego.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, Klon jawor [21.04.2014]
Bibliografia
Traczyk Tadeusz, Rośliny lasu liściastego. Atlas, Warszawa 1975.
