Opieńka: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Wartość użytkowa) |
|||
(Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = opienka.jpg | |grafika = opienka.jpg | ||
− | |podpis grafiki = Owocniki opieńki miodowej | + | |podpis grafiki = Owocniki opieńki miodowej.<br>Fot. Stu's Images. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Armillaria_mellea_-_honey_fungus_UK.jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
Linia 13: | Linia 13: | ||
|Klasa = pieczarniaki | |Klasa = pieczarniaki | ||
|Rząd = pieczarkowce | |Rząd = pieczarkowce | ||
− | |Rodzina = Physalacriaceae | + | |Rodzina = ''Physalacriaceae'' |
|Rodzaj = opieńka | |Rodzaj = opieńka | ||
|Gatunek = opieńka | |Gatunek = opieńka | ||
Linia 25: | Linia 25: | ||
Cechą charakterystyczną opieniek jest tworzenie sznurów grzybniowych, tzw. ryzomorf. Są to skupienia strzępek rozchodzące się pod ziemią i stanowiące źródło infekcji osłabionych drzew. | Cechą charakterystyczną opieniek jest tworzenie sznurów grzybniowych, tzw. ryzomorf. Są to skupienia strzępek rozchodzące się pod ziemią i stanowiące źródło infekcji osłabionych drzew. | ||
<br/> | <br/> | ||
− | |||
== Rozmieszczenie i ekologia == | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
Opieńki to grzyby bardzo pospolite. Owocniki wyrastają masowo, zwłaszcza jesienią, zwykle od połowy września do końca listopada, w niektórych latach mogą pojawić się nawet z początkiem sierpnia. Rozwijają się na martwym drewnie i na porażonych drzewach zarówno liściastych, jak i iglastych. Mogą też wyrastać na ziemi, w pobliżu drzew. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest opieńka ciemna (''Armillaria ostoyae'') rosnąca zwykle w licznych wiązkach na drewnie, oraz opieńka żółtawa (''Armillaria lutea''), która przeważnie owocnikuje pojedynczo i na ziemi. | Opieńki to grzyby bardzo pospolite. Owocniki wyrastają masowo, zwłaszcza jesienią, zwykle od połowy września do końca listopada, w niektórych latach mogą pojawić się nawet z początkiem sierpnia. Rozwijają się na martwym drewnie i na porażonych drzewach zarówno liściastych, jak i iglastych. Mogą też wyrastać na ziemi, w pobliżu drzew. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest opieńka ciemna (''Armillaria ostoyae'') rosnąca zwykle w licznych wiązkach na drewnie, oraz opieńka żółtawa (''Armillaria lutea''), która przeważnie owocnikuje pojedynczo i na ziemi. | ||
Linia 33: | Linia 32: | ||
Opieńka, obok innego groźnego pasożyta [[korzeniowiec wieloletni|korzeniowca wieloletniego]], stanowi największe zagrożenie drzewostanów w lasach [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]]. | Opieńka, obok innego groźnego pasożyta [[korzeniowiec wieloletni|korzeniowca wieloletniego]], stanowi największe zagrożenie drzewostanów w lasach [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
− | |||
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
Wszystkie gatunki opieniek są jadalne, niektóre wysoko cenione. Można jeść jedynie młode egzemplarze grzybów po odpowiednim przygotowaniu, które musi uwzględniać obgotowanie przez ok. 5 minut z odlaniem wody i ponowną obróbkę termiczną. Wywaru nie należy używać do sporządzania potraw. W stanie surowym ma smak łagodny, po chwili nieco gorzki, drapiący i cierpki. Jest grzybem mogącym wywoływać uczulenie na zawarte w nim składniki. | Wszystkie gatunki opieniek są jadalne, niektóre wysoko cenione. Można jeść jedynie młode egzemplarze grzybów po odpowiednim przygotowaniu, które musi uwzględniać obgotowanie przez ok. 5 minut z odlaniem wody i ponowną obróbkę termiczną. Wywaru nie należy używać do sporządzania potraw. W stanie surowym ma smak łagodny, po chwili nieco gorzki, drapiący i cierpki. Jest grzybem mogącym wywoływać uczulenie na zawarte w nim składniki. | ||
Linia 41: | Linia 39: | ||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
− | Ryzomorfy mogą rozwijać się przez bardzo długi okres | + | Ryzomorfy opieńki mogą rozwijać się przez bardzo długi okres, zajmując przy tym ogromne powierzchnie. Takiego odkrycia dokonano na przykład w amerykańskim stanie Oregon, gdzie stwierdzono, że sznury grzybniowe rozwinęły się na powierzchni ok. 9 tys. ha i należały do jednego gatunku – opieńki ciemnej (''Armillaria ostoyae''). Uznano go za największy organizm świata. |
<br/> | <br/> | ||
− | |||
== Zobacz też== | == Zobacz też== | ||
[http://www.grzyby.pl/gatunki/Armillaria.htm grzyby.pl] [20.04.2014] | [http://www.grzyby.pl/gatunki/Armillaria.htm grzyby.pl] [20.04.2014] |
Aktualna wersja na dzień 09:47, 10 mar 2015
Opieńka miodowa (w szerokim znaczeniu) | |
| |
Armillaria mellea sensu lato | |
Owocniki opieńki miodowej. Fot. Stu's Images. Źródło: Commons Wikimedia | |
Systematyka | |
Królestwo | grzyby |
Gromada | grzyby podstawkowe |
Klasa | pieczarniaki |
Rząd | pieczarkowce |
Rodzina | Physalacriaceae |
Rodzaj | opieńka |
Gatunek | opieńka |
Synonimy | |
Opieńka miodowa (w szerokim znaczeniu) (Armillaria mellea sensu lato) – gatunki grzybów wielkoowocnikowych z rodziny Physalacriaceae, rzędu pieczarkowców (Agaricales).
Spis treści
Owocnik
Opieńka miodowa jest tzw. gatunkiem zbiorowym (sensu lato), grupuje kilka bardzo podobnych (i zmiennych) gatunków. Opieńka tworzy owocniki złożone z kapelusza i trzonu. Kapelusz średnicy 3-10 cm, ochrowobrązowy, miodowobrązowy do czerwonobrązowego, oliwkowobrązowy, mniej lub bardziej higrofaniczny. Młode okazy początkowo półkuliste, potem wypukłe, do rozpostartych, często z tępym garbkiem. Powierzchnia kapelusza jest sucha, z łuseczkami dającymi się zetrzeć; brzeg słabo prążkowany. Trzon cielistobrązowy, u podstawy czasem żółtawy; 50-150 (170) x 5-15(30) cm, równogruby, powyginany, u podstawy może być zgrubiały lub wrzecionowaty; powierzchnia gładka, z kłaczkami lub włókienkami, pierścień zwykle wyraźny i dość trwały, błonkowaty lub włókienkowaty, białawy, brązowiejący, od spodu często z żółtymi lub brązowymi łuseczkami. Wysyp zarodników biały.
Cechą charakterystyczną opieniek jest tworzenie sznurów grzybniowych, tzw. ryzomorf. Są to skupienia strzępek rozchodzące się pod ziemią i stanowiące źródło infekcji osłabionych drzew.
Rozmieszczenie i ekologia
Opieńki to grzyby bardzo pospolite. Owocniki wyrastają masowo, zwłaszcza jesienią, zwykle od połowy września do końca listopada, w niektórych latach mogą pojawić się nawet z początkiem sierpnia. Rozwijają się na martwym drewnie i na porażonych drzewach zarówno liściastych, jak i iglastych. Mogą też wyrastać na ziemi, w pobliżu drzew. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest opieńka ciemna (Armillaria ostoyae) rosnąca zwykle w licznych wiązkach na drewnie, oraz opieńka żółtawa (Armillaria lutea), która przeważnie owocnikuje pojedynczo i na ziemi.
Opieńki to grzyby prowadzące saprotroficzny tryb życia z uzdolnieniami pasożytniczymi, dlatego często występują jako bardzo szkodliwe pasożyty drzew, powodując ogromne straty w gospodarce leśnej.
Opieńka, obok innego groźnego pasożyta korzeniowca wieloletniego, stanowi największe zagrożenie drzewostanów w lasach województwa warmińsko-mazurskiego.
Wartość użytkowa
Wszystkie gatunki opieniek są jadalne, niektóre wysoko cenione. Można jeść jedynie młode egzemplarze grzybów po odpowiednim przygotowaniu, które musi uwzględniać obgotowanie przez ok. 5 minut z odlaniem wody i ponowną obróbkę termiczną. Wywaru nie należy używać do sporządzania potraw. W stanie surowym ma smak łagodny, po chwili nieco gorzki, drapiący i cierpki. Jest grzybem mogącym wywoływać uczulenie na zawarte w nim składniki.
Gatunkiem często mylonym z opieńką jest np. łuskwiak nastroszony (Pholiota squarrosa) – nie ma tak jak opieńka w stanie surowym cierpkiego smaku, pachnie korzennie, jego miąższ jest żółty, a wysyp zarodników brązowy. Gatunkiem rosnącym gromadnie na pniakach i mylonym z opieńką jest również silnie trująca maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare) – grzyb o zielonkawych blaszkach i siarkowożółtym, bardzo gorzkim w smaku miąższu.
Ciekawostki
Ryzomorfy opieńki mogą rozwijać się przez bardzo długi okres, zajmując przy tym ogromne powierzchnie. Takiego odkrycia dokonano na przykład w amerykańskim stanie Oregon, gdzie stwierdzono, że sznury grzybniowe rozwinęły się na powierzchni ok. 9 tys. ha i należały do jednego gatunku – opieńki ciemnej (Armillaria ostoyae). Uznano go za największy organizm świata.
Zobacz też
grzyby.pl [20.04.2014]
indexfungorum.org [20.04.2014]
extremescience.com [20.04.2014]
Bibliografia
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Mańka Karol, Fitopatologia leśna, Warszawa 1998.