Skalnica torfowiskowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Natura 2000" na "Kategoria:Natura 2000 Kategoria:Ochrona przyrody") |
|||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Saxifraga hirculus Sturm58.jpg | |grafika = Saxifraga hirculus Sturm58.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Skalnica torfowiskowa | + | |podpis grafiki = Skalnica torfowiskowa. Autor: J. G. Sturm, ''Deutschlands Flora in Abbildungen'' (1796). Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saxifraga_hirculus_Sturm58.jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
| − | Bylina | + | Bylina wytwarzająca krótkie, cienkie, korzeniące się rozłogi wyrastające z kątów liści odziomkowych. Łodyga prosto wzniesiona, pojedyncza, brunatnozielona, górą rdzawo orzęsiona, wysokości od 10 do 40 cm. |
| + | |||
| + | Wszystkie liście całobrzegie, brunatnozielone. Liście odziomkowe osadzone na ogonkach, jajowatolancetowate, tępo zakończone, u nasady orzęsione, długości kilku cm. Liście łodygowe siedzące, jajowato bądź równowąskolancetowate, u nasady zazwyczaj owłosione, długości 1–3 cm, szerokości 2–4 mm. | ||
| + | |||
| + | Kwiaty obupłciowe, wyrastające na owłosionych szypułkach, zebrane w 1–5 kwiatowe kwiatostany wierzchotkowate. Kwiaty 5-krotne, działki kielicha jajowate bądź podługowate, rdzawo orzęsione, po przekwitnięciu odgięte, płatki korony żółte, pomarańczowo nakrapiane, rdzawo orzęsione, podługowate, długości 8–13 mm, od 2 do 4 razy dłuższe od działek. Pręcików dziesięć, słupek dwukrotny, z dwoma znamionami. Kwitnie od lipca, niekiedy od czerwca do września. | ||
| + | |||
| + | Owocem jest torebka długości ok. 1 cm, jajowatopodługowata, z krótkimi, rozchylonymi szyjkami. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Rozmieszczenie i ekologia == | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
| − | Roślina o cyrkumborealnym zasięgu występowania | + | Roślina o cyrkumborealnym zasięgu występowania. Rośnie na północy Europy, Ameryki Północnej i Azji. W Polsce gatunek rodzimy, bardzo rzadki, osiąga południową granicę zwartego zasięgu (relikt glacjalny). Występuje głównie w północnej części kraju. Znanych było tutaj ok. 150 stanowisk, ale na większości z nich gatunek ten już wyginął. Ponadto podawano występowanie skalnicy torfowiskowej na pojedynczych stanowiskach w Wielkopolsce, na Górnym Śląsku, Podlasiu, Lubelszczyźnie i w Tatrach. Niemal wszystkie te stanowiska są już historyczne. |
| − | Rośnie na silnie uwodnionych glebach torfowych | + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] gatunek ten występuje m.in. w [[Welski Park Krajobrazowy|Welskim Parku Krajobrazowym]] i [[Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy|Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym]] oraz w [[Rezerwat Sołtysek|rezerwacie Sołtysek]]. |
| + | |||
| + | Rośnie na silnie uwodnionych glebach torfowych "żywych" torfowisk wytworzonych zwykle z torfów turzycowo-mszystych. Nie rośnie w miejscach z wodą stagnującą na powierzchni. Związany jest z torfowiskami niskimi, soligenicznymi (przepływowymi oraz źródliskowymi), zasilanymi wodami zasobnymi w wapń, magnez i żelazo. Typowym siedliskiem skalnicy torfowiskowej są mechowiska i mszyste turzycowiska zbudowane przez średniej wysokości gatunki turzyc, rzadko – specyficzne mszary z torfowcem obłym ''Sphagnum teres''. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
| − | Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, umieszczona jest także w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, więc obszary na których | + | Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, umieszczona jest także w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, więc obszary, na których występuje, wymagają wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony [[Natura 2000]]. Według aktualnego wydania czerwonej listy jest to gatunek wymierający (kategoria zagrożenia E). |
| − | + | ||
| − | == | + | == Zobacz też == |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Skalnica_torfowiskowa pl.wikipedia.org, skalnica torfowiskowa] [21.05.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.<br/> | |
| + | Pawlikowski P., ''Skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus L.'', [w:] ''Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska'', [http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_saxifraga_hirculus.pdf gios.gov.pl], s. 48-59. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ''Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć'', Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna, Olsztyn 2012. | |
| − | |||
| − | ''Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć'' | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: | + | |
| + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Parki krajobrazowe]] [[ Kategoria: Rezerwaty przyrody]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]][[Kategoria:Natura 2000]] [[Kategoria:Ochrona przyrody]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:02, 18 mar 2015
| Skalnica torfowiskowa | |
| | |
| Saxifraga hirculus | |
| L. | |
 Skalnica torfowiskowa. Autor: J. G. Sturm, Deutschlands Flora in Abbildungen (1796). Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | skalnicowce |
| Rodzina | skalnicowate |
| Rodzaj | skalnica |
| Gatunek | skalnica torfowiskowa |
| Synonimy | |
Skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus (L.) Scop.) – gatunek rośliny z rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae).
Morfologia
Bylina wytwarzająca krótkie, cienkie, korzeniące się rozłogi wyrastające z kątów liści odziomkowych. Łodyga prosto wzniesiona, pojedyncza, brunatnozielona, górą rdzawo orzęsiona, wysokości od 10 do 40 cm.
Wszystkie liście całobrzegie, brunatnozielone. Liście odziomkowe osadzone na ogonkach, jajowatolancetowate, tępo zakończone, u nasady orzęsione, długości kilku cm. Liście łodygowe siedzące, jajowato bądź równowąskolancetowate, u nasady zazwyczaj owłosione, długości 1–3 cm, szerokości 2–4 mm.
Kwiaty obupłciowe, wyrastające na owłosionych szypułkach, zebrane w 1–5 kwiatowe kwiatostany wierzchotkowate. Kwiaty 5-krotne, działki kielicha jajowate bądź podługowate, rdzawo orzęsione, po przekwitnięciu odgięte, płatki korony żółte, pomarańczowo nakrapiane, rdzawo orzęsione, podługowate, długości 8–13 mm, od 2 do 4 razy dłuższe od działek. Pręcików dziesięć, słupek dwukrotny, z dwoma znamionami. Kwitnie od lipca, niekiedy od czerwca do września.
Owocem jest torebka długości ok. 1 cm, jajowatopodługowata, z krótkimi, rozchylonymi szyjkami.
Rozmieszczenie i ekologia
Roślina o cyrkumborealnym zasięgu występowania. Rośnie na północy Europy, Ameryki Północnej i Azji. W Polsce gatunek rodzimy, bardzo rzadki, osiąga południową granicę zwartego zasięgu (relikt glacjalny). Występuje głównie w północnej części kraju. Znanych było tutaj ok. 150 stanowisk, ale na większości z nich gatunek ten już wyginął. Ponadto podawano występowanie skalnicy torfowiskowej na pojedynczych stanowiskach w Wielkopolsce, na Górnym Śląsku, Podlasiu, Lubelszczyźnie i w Tatrach. Niemal wszystkie te stanowiska są już historyczne.
Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w Welskim Parku Krajobrazowym i Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym oraz w rezerwacie Sołtysek.
Rośnie na silnie uwodnionych glebach torfowych "żywych" torfowisk wytworzonych zwykle z torfów turzycowo-mszystych. Nie rośnie w miejscach z wodą stagnującą na powierzchni. Związany jest z torfowiskami niskimi, soligenicznymi (przepływowymi oraz źródliskowymi), zasilanymi wodami zasobnymi w wapń, magnez i żelazo. Typowym siedliskiem skalnicy torfowiskowej są mechowiska i mszyste turzycowiska zbudowane przez średniej wysokości gatunki turzyc, rzadko – specyficzne mszary z torfowcem obłym Sphagnum teres.
Wartość użytkowa
Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, umieszczona jest także w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, więc obszary, na których występuje, wymagają wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony Natura 2000. Według aktualnego wydania czerwonej listy jest to gatunek wymierający (kategoria zagrożenia E).
Zobacz też
pl.wikipedia.org, skalnica torfowiskowa [21.05.2014]
Bibliografia
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
Pawlikowski P., Skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus L., [w:] Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska, gios.gov.pl, s. 48-59.
Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć, Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna, Olsztyn 2012.
