Dzwonniczki ludowe: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "© Stanisław Kuprjaniuk" na "Fot. Stanisław Kuprjaniuk") |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Dzwonniczki ludowe''' – zazwyczaj wolnostojące obiekty wykonane ze specjalnie ukształtowanego drzewa, na których wieszano dzwonki. | '''Dzwonniczki ludowe''' – zazwyczaj wolnostojące obiekty wykonane ze specjalnie ukształtowanego drzewa, na których wieszano dzwonki. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| + | [[Plik:Łęg.jpg|thumb|right|290px|Dzwonniczka ludowa z dzwonkiem w Łęgajnach. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]] | ||
| + | [[Plik:Kapli.jpg|thumb|right|290px|Dzwonniczka ludowa z krucyfiksem w Kaplitynach. Fot. Stanisław Kuprjaniuk | ||
| + | ]] | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | |||
| − | |||
Dzwonniczki ludowe z reguły były sytuowane w miejscach centralnych we wsi przy [[kaplice|kaplicach]] np. [[Łęgajny]], [[kapliczki|kapliczkach]] np. [[Kaplityny]], [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]], [[Ruś]]; domach prywatnych np. [[Dajtki]], [[Patryki]], [[Praslity]], [[Rozgity]], [[Różnowo (gmina Dywity) |Różnowo]]. | Dzwonniczki ludowe z reguły były sytuowane w miejscach centralnych we wsi przy [[kaplice|kaplicach]] np. [[Łęgajny]], [[kapliczki|kapliczkach]] np. [[Kaplityny]], [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]], [[Ruś]]; domach prywatnych np. [[Dajtki]], [[Patryki]], [[Praslity]], [[Rozgity]], [[Różnowo (gmina Dywity) |Różnowo]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Opis == | == Opis == | ||
| − | |||
Sporadycznie w krajobrazie [[Warmia|Warmii]], zwłaszcza w jej południowej części, występują dzwonniczki ludowe. Były to z reguły obiekty wolnostojące. | Sporadycznie w krajobrazie [[Warmia|Warmii]], zwłaszcza w jej południowej części, występują dzwonniczki ludowe. Były to z reguły obiekty wolnostojące. | ||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
Sama dzwonnica służyła do zawieszenia dzwonów, które wykorzystywano zarówno do celów sacrum i profanum. Żywot takiego obiektu był stosunkowo krótki. Wiek tych obiektów dochodził bowiem do 40-50 lat. Podobnie jak w przypadku fundacji krzyży drewnianych specjalnie dbano o to, by były bardzo wysokie, aby w miarę rozkładu drewnianego trzonu wkopanego w ziemię, można je było powtórnie zakopać. Najwyższą obecnie dzwonnicą jest obiekt w Kaplitynach 7 m, przeszło 6 m osiągają dębowe dzwonnice w Łęgajnach i Patrykach. Niższe są dzwonniczki w Dajtkach, Kronowie, Rozgitach (sam drzewiec), Praslitach i Rusi. | Sama dzwonnica służyła do zawieszenia dzwonów, które wykorzystywano zarówno do celów sacrum i profanum. Żywot takiego obiektu był stosunkowo krótki. Wiek tych obiektów dochodził bowiem do 40-50 lat. Podobnie jak w przypadku fundacji krzyży drewnianych specjalnie dbano o to, by były bardzo wysokie, aby w miarę rozkładu drewnianego trzonu wkopanego w ziemię, można je było powtórnie zakopać. Najwyższą obecnie dzwonnicą jest obiekt w Kaplitynach 7 m, przeszło 6 m osiągają dębowe dzwonnice w Łęgajnach i Patrykach. Niższe są dzwonniczki w Dajtkach, Kronowie, Rozgitach (sam drzewiec), Praslitach i Rusi. | ||
| − | Na podstawie źródeł pisanych i ikonograficznych można wskazać miejscowości, w których istniały takie konstrukcje: [[Groszkowo]], [[Wygoda]]. | + | Na podstawie źródeł pisanych i ikonograficznych można wskazać miejscowości, w których istniały takie konstrukcje: [[Groszkowo]], [[Wygoda (gmina Purda)|Wygoda]]. |
Istnieją także inne miejscowości, jak [[Leszno]] i [[Marcinkowo (gmina Purda)| Marcinkowo]], w których dzwonek, pierwotnie zawieszony na konarze drzewa, został przeniesiony do zbudowanej nowej konstrukcji. | Istnieją także inne miejscowości, jak [[Leszno]] i [[Marcinkowo (gmina Purda)| Marcinkowo]], w których dzwonek, pierwotnie zawieszony na konarze drzewa, został przeniesiony do zbudowanej nowej konstrukcji. | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
[http://kapliczkiwarmii.republika.pl/ Kapliczki Warmii] [22.12.2013] | [http://kapliczkiwarmii.republika.pl/ Kapliczki Warmii] [22.12.2013] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria:Turystyka | + | [[Kategoria:Turystyka]] [[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]][[Kategoria: powiat olsztyński]] |
<br/> | <br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 08:03, 25 mar 2015
Dzwonniczki ludowe – zazwyczaj wolnostojące obiekty wykonane ze specjalnie ukształtowanego drzewa, na których wieszano dzwonki.
Spis treści
Położenie
Dzwonniczki ludowe z reguły były sytuowane w miejscach centralnych we wsi przy kaplicach np. Łęgajny, kapliczkach np. Kaplityny, Kronowo, Ruś; domach prywatnych np. Dajtki, Patryki, Praslity, Rozgity, Różnowo.
Opis
Sporadycznie w krajobrazie Warmii, zwłaszcza w jej południowej części, występują dzwonniczki ludowe. Były to z reguły obiekty wolnostojące.
Dzwonniczki zazwyczaj wykonywano ze specjalnie ukształtowanego drzewa, które w sposób naturalny rozchodziło się w wyższej partii tworząc dwie odnogi i miejsce na dzwon. Być może dokładniej powinno się obiekty te nazywać krzyżami z dzwonkiem, lub krzyżami – dzwonniczkami. Za takim określeniem przemawia widok dzwonniczki z profilu, gdy trzon wraz poprzecznicą, podtrzymującą daszek obiektu, tworzyły kształt krzyża. Na takiej poprzecznicy zwyczajowo był umieszczony drugi krzyż z wizerunkiem Chrystusa. Obecnie tylko jedna dzwonnica w Kaplitynach zachowała do dzisiaj figurę Ukrzyżowanego. Wierna jej kopia znajduje się obecnie na terenie Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku, będąc ważnym eksponatem regionalnego dziedzictwa kulturowego.
Wszystkie warmińskie dzwonniczki ludowe zwieńczone były daszkami z desek lub obite blachą, aby zabezpieczyć w ten sposób figurkę przed zniszczeniem na słocie.
Sama dzwonnica służyła do zawieszenia dzwonów, które wykorzystywano zarówno do celów sacrum i profanum. Żywot takiego obiektu był stosunkowo krótki. Wiek tych obiektów dochodził bowiem do 40-50 lat. Podobnie jak w przypadku fundacji krzyży drewnianych specjalnie dbano o to, by były bardzo wysokie, aby w miarę rozkładu drewnianego trzonu wkopanego w ziemię, można je było powtórnie zakopać. Najwyższą obecnie dzwonnicą jest obiekt w Kaplitynach 7 m, przeszło 6 m osiągają dębowe dzwonnice w Łęgajnach i Patrykach. Niższe są dzwonniczki w Dajtkach, Kronowie, Rozgitach (sam drzewiec), Praslitach i Rusi.
Na podstawie źródeł pisanych i ikonograficznych można wskazać miejscowości, w których istniały takie konstrukcje: Groszkowo, Wygoda.
Istnieją także inne miejscowości, jak Leszno i Marcinkowo, w których dzwonek, pierwotnie zawieszony na konarze drzewa, został przeniesiony do zbudowanej nowej konstrukcji.
Bibliografia
Hochleitner Janusz, Kapliczki Warmii południowej. Przydrożne obiekty kultu jako element ludowego systemu komunikacji, Olsztyn 2004.
Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.
Linki zewnętrzne
Kapliczki Warmii [22.12.2013]
