Jesionowo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Bibliografia)
 
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
|nazwa                = Jesionowo  
+
|nazwa                = Jesionowo  
 
  |herb wsi              =  
 
  |herb wsi              =  
 
  |flaga wsi            =   
 
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        =Jesionowa   
 
  |dopełniacz wsi        =Jesionowa   
  |zdjęcie              = Kościół pw. św. Marcina w Jesionowie.jpg
+
  |zdjęcie              = jesionowok.JPG
  |opis zdjęcia          = Kościół pw. św. Marcina w Jesionowie
+
  |opis zdjęcia          = Kościół w Jesionowie.<br>Fot. Mieczysław Kalski
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |powiat                = olsztyński
 
  |powiat                = olsztyński
Linia 31: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
'''Jesionowo''' (niem. ''Eschenau'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Dobre Miasto|gminie Dobre Miasto]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
[[Image:Pomnikjesionowo.jpg|thumb|right|290px|Niemiecki pomnik na cześć poległych w I wojnie światowej.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
'''Jesionowo''' (niem. ''Eschenau'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)|gminie Dobre Miasto]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
 +
Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 474 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Maria Piekarska]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/dobre_miasto_gmina_miejsko_wiejska/47/43/Solectwa/ Wrota Warmii i Mazur] [12.10.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 474 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Maria Piekarska]]<ref>http://bip.warmia.mazury.pl/dobre_miasto_gmina_miejsko_wiejska/47/43/Solectwa/ [data dostępu: 12.10.2013]</ref>.
 
<br/><br/>
 
  
== Charakterystyka fizjograficzna ==
+
== Położenie ==
Miejscowość jest położona w północnej części [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]], w odległości 12 km na południowy wschód od [[Dobre Miasto|Dobrego Miasta]], na trasie Dobre Miasto-[[Tuławki]].
+
Miejscowość jest położona w północnej części [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]], w odległości 12 km na południowy wschód od [[Dobre Miasto|Dobrego Miasta]], na trasie Dobre Miasto [[Tuławki]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Wieś wymieniana była w dokumentach już w 1366 r., lecz dokument lokacyjny pochodzi z 1382 r. Wystawił go biskup Henryk Sorbom. W 1402 roku Jesionowo zostało zakupione przez kapitułę kolegiacka w Dobrym Mieście.
+
Miejscowość po raz pierwszy pojawiła się w źródłach z roku 1366. W 1382 roku nowy przywilej lokacyjny został wystawiony przez biskupa [[Henryk III Sorbom|Henryka Sorboma]]. W 1402 roku Jesionowo stało się własnością [[Kapituła kolegiacka w Dobrym Mieście| kapituły kolegiackiej]] w Dobrym Mieście. [[lkwim:Kościół pw. św. Marcina, św. Rocha i św. Walentego w Jesionowie| Kościół]] został wybudowany już w XIV stuleciu. W kolejnym stuleciu uległ zniszczeniu w czasie wojen, jednak w latach 80. XVI wieku został odbudowany. Świątynię konsekrował w 1583 roku biskup [[lkwim:Marcin Kromer|Marcin Kromer]]. W 1649 roku wzniesiono zachowany do naszych czasów kościół w Jesionowie. W roku 1800 wsie Jesionowo, [[Podgórze]] i [[Zalesie (gmina Dobre Miasto) |Zalesie]] padły ofiarami pożaru, który doszczętnie zniszczył wymienione miejscowości. Od 1911 roku Jesionowo zyskało własną parafię.  
Pierwszy kościół, gotycki, wybudowano w XIV wieku. W czasie wojen polsko-krzyżackich z XV w. został zniszczony. W 1581 r. został odbudowany i w 1583 r. konsekrowany przez biskupa Marcina Kromera. Kościół filialny (parafia Frączki) pw. Świętych Marcina, Rocha i Walentego wybudowano w 1649 roku, w miejscu wcześniejszego, gotyckiego. Po rozbudowie o część wschodnią, kościół został konsekrowany 18 czerwca 1684 r. przez biskupa Michała Radziejowskiego. Nowe prezbiterium zbudowano w 1911 roku. Ołtarz główny, pięknie rzeźbiony, pochodzi z 1684 roku. W ołtarzu z dekoracja akantową, znajdują się rzeźby św.św. Piotra i Pawła, Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. W ołtarzu znajdują się także obrazy: Trójcy Świętej oraz św. Marcina. Nad ołtarzem umieszczony jest barokowy krzyż. Boczny ołtarz, rokokowy, pochodzi z 1781 r. Drugi boczny ołtarz został przeniesiony do kaplicy w Kabikiejmach. Chór koscielny - drewniany, w stylu klasycystyczntym, prospekt organowy pochodzi z pierwszej połowy XIX w. Na wyposażeniu kościoła jest granitowa chrzcielnica oraz szafkowy zegar, wykonany przez Wiliama Smitha w Londynie. Oprawa zegara w stylu barokowo-klasycystycznym pochodzi z przełomu XVIII i XIX w.
+
==Bezpieczeństwo==
W 1911 została przywrócona parafia. 
+
W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Jesionowie |Ochotniczej Straży Pożarnej]].
[[File: Zabytkowa kapliczka z 1906 roku zlokalizowana przy drodze Jesionowo-Frączki.jpg|thumb|left|300px|Zabytkowa kapliczka z 1906 roku zlokalizowana przy drodze Jesionowo-Frączki]]
+
<br/>
 
+
==Kultura==
+
W miejscowości istnieje [[Stowarzyszenie Młodzieżowe ''Pod Jesionem'']], którego działania skupiają się w obszarze: promocji turystyki, kultury, edukacji oraz integracji i aktywizacji społecznej.
 
 
 
<br/>
 
<br/>
 
[[File:Kapliczka w okolicach Jesionowa wybudowana w 1900 roku.jpg|thumb|300px|Kapliczka w okolicach Jesionowa wybudowana w 1900 roku]]
 
 
[[File:Pomnik ku czci mieszkańców Jesionowa poległych w czasie I wojny światowej.jpg|thumb|300px|Pomnik ku czci mieszkańców Jesionowa poległych w czasie I wojny światowej]]
 
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*We wsi znajduje się zabytkowy kościół parafialny pw. św. Marcina, wzniesiony w 1649 roku, rozbudowany w roku 1684. Świątynia została odnowiona w 1709 a następnie w 1870 roku. Do czasów dzisiejszych zachował się ołtarz główny z roku 1684, rokokowy boczny ołtarz z 1781 roku, oraz prezbiterium i zakrystia z początku XX wieku (1911).
+
*kościół wzniesiony w 1649 roku, odnawiany w latach 1709, 1870; w 1911 roku zbudowano nowe prezbiterium i zakrystię; we wnętrzu ołtarz główny z 1684 roku, ołtarz boczny (1781), granitowa chrzcielnica, chór kościelny z I połowy XIX wieku oraz angielski zegar szafkowy z przełomu XVIII i XIX stulecia
*We wsi i okolicach znajduje się kilka zabytkowych kapliczek warmińskich
+
*kilka zabytkowych kapliczek warmińskich
*Pomnik ku czci mieszkańców Jesionowa i Podleśnej poległych w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Pomnik zlokalizowany jest przy kościelnym ogrodzeniu. Na tablicach znajduje się następująca inskrypcja w języku polskim i niemieckim:  
+
*pomnik ku czci mieszkańców Jesionowa i [[Podleśna| Podleśnej]] poległych w czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]], zlokalizowany przy kościelnym ogrodzeniu; na tablicach znajduje się inskrypcja w języku polskim i niemieckim:  
  
 
''DEN TOTEN • ZU EHRE • DEN LEBENDEN • ZUR MAHNUNG • ZMARŁYM • KU CZCI • ŻYWYM • KU PRZESTRODZE.
 
''DEN TOTEN • ZU EHRE • DEN LEBENDEN • ZUR MAHNUNG • ZMARŁYM • KU CZCI • ŻYWYM • KU PRZESTRODZE.
 
 
ZUM GEDENKEN • AN DIE 56 TOTEN • DES KRIEGES • VON 1914-1918 • AUS • ESCHENAU • UND • KLINGERSWALDE.
 
ZUM GEDENKEN • AN DIE 56 TOTEN • DES KRIEGES • VON 1914-1918 • AUS • ESCHENAU • UND • KLINGERSWALDE.
 
 
PAMIĘCI • 56 POLEGŁYM • W WOJNIE • 1914-1918 • Z • JESIONOWA • I • PODLEŚNEJ''.
 
PAMIĘCI • 56 POLEGŁYM • W WOJNIE • 1914-1918 • Z • JESIONOWA • I • PODLEŚNEJ''.
 
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#''Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej'', tom I. ''Święta Warmia'', Olsztyn 1999.
+
''Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej'', tom I. ''Święta Warmia'', red. prow. Bronisław Magdziarz,  Olsztyn 1999.<br/>
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
+
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
#Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.
+
Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/>
#Suchenek Zygmunt, ''Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii'', Olsztyn 2011.
+
Suchenek Zygmunt, ''Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii'', Olsztyn 2011.<br/>
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 3.12.2013]
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [03.12.2013]<br/>
#[http://www.domwarminski.pl/index.php?searchword=jesionowo&searchphrase=all&Itemid=124&option=com_search| Dom Warmiński] [data dostępu: 3.12.2013]
+
[http://www.domwarminski.pl/index.php?searchword=jesionowo&searchphrase=all&Itemid=124&option=com_search| Dom Warmiński] [03.12.2013]<br/>
#[http://pl.wikipedia.org/wiki/Jesionowo_%28powiat_olszty%C5%84ski%29| Wikipedia: Jesionowo] [data dostępu: 3.12.2013]
+
[http://warminskizakatek.com.pl/wz/index.php?site=baza_1/baza_view&podglad_recordu=64| Warmiński Zakątek] [03.12.2013]<br/>
 
+
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Jesionowo_%28powiat_olszty%C5%84ski%29| Wikipedia] [ 03.12.2013]<br/>
<br/>
+
[http://www.sztetl.org.pl/pl/article/jesionowo/5,historia/| Wirtualny Sztetl] [03.12.2013]<br/>
 +
[http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [12.10.2013]<br/>
 +
[http://www.ciekawemazury.pl/ Ciekawe Mazury] [21.07.2014]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
Linia 83: Linia 75:
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]  
 
+
[[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]]  
<br/>
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 
+
[[Kategoria: 1301-1400]]
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: powiat olsztyński]] [[Kategoria: gmina Dobre Miasto]] [[Kategoria: wieś sołecka]]
 

Aktualna wersja na dzień 10:49, 30 mar 2015

Jesionowo

Kościół w Jesionowie.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół w Jesionowie.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Dobre Miasto
Liczba ludności (2010) 474
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Jesionowo
Jesionowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Jesionowo
Jesionowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Niemiecki pomnik na cześć poległych w I wojnie światowej.
Fot. Mieczysław Kalski

Jesionowo (niem. Eschenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 474 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Maria Piekarska[1].


Położenie

Miejscowość jest położona w północnej części Pojezierza Olsztyńskiego, w odległości 12 km na południowy wschód od Dobrego Miasta, na trasie Dobre Miasto – Tuławki.

Dzieje miejscowości

Miejscowość po raz pierwszy pojawiła się w źródłach z roku 1366. W 1382 roku nowy przywilej lokacyjny został wystawiony przez biskupa Henryka Sorboma. W 1402 roku Jesionowo stało się własnością kapituły kolegiackiej w Dobrym Mieście. Kościół został wybudowany już w XIV stuleciu. W kolejnym stuleciu uległ zniszczeniu w czasie wojen, jednak w latach 80. XVI wieku został odbudowany. Świątynię konsekrował w 1583 roku biskup Marcin Kromer. W 1649 roku wzniesiono zachowany do naszych czasów kościół w Jesionowie. W roku 1800 wsie Jesionowo, Podgórze i Zalesie padły ofiarami pożaru, który doszczętnie zniszczył wymienione miejscowości. Od 1911 roku Jesionowo zyskało własną parafię.

Bezpieczeństwo

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Kultura

W miejscowości istnieje Stowarzyszenie Młodzieżowe ''Pod Jesionem'', którego działania skupiają się w obszarze: promocji turystyki, kultury, edukacji oraz integracji i aktywizacji społecznej.

Zabytki

  • kościół wzniesiony w 1649 roku, odnawiany w latach 1709, 1870; w 1911 roku zbudowano nowe prezbiterium i zakrystię; we wnętrzu ołtarz główny z 1684 roku, ołtarz boczny (1781), granitowa chrzcielnica, chór kościelny z I połowy XIX wieku oraz angielski zegar szafkowy z przełomu XVIII i XIX stulecia
  • kilka zabytkowych kapliczek warmińskich
  • pomnik ku czci mieszkańców Jesionowa i Podleśnej poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany przy kościelnym ogrodzeniu; na tablicach znajduje się inskrypcja w języku polskim i niemieckim:

DEN TOTEN • ZU EHRE • DEN LEBENDEN • ZUR MAHNUNG • ZMARŁYM • KU CZCI • ŻYWYM • KU PRZESTRODZE. ZUM GEDENKEN • AN DIE 56 TOTEN • DES KRIEGES • VON 1914-1918 • AUS • ESCHENAU • UND • KLINGERSWALDE. PAMIĘCI • 56 POLEGŁYM • W WOJNIE • 1914-1918 • Z • JESIONOWA • I • PODLEŚNEJ.

Bibliografia

Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom I. Święta Warmia, red. prow. Bronisław Magdziarz, Olsztyn 1999.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [03.12.2013]
Dom Warmiński [03.12.2013]
Warmiński Zakątek [03.12.2013]
Wikipedia [ 03.12.2013]
Wirtualny Sztetl [03.12.2013]
Wrota Warmii i Mazur [12.10.2013]
Ciekawe Mazury [21.07.2014]

Przypisy

  1. Wrota Warmii i Mazur [12.10.2013]