IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "Kategoria: Dzieje")
 
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria:Dzieje" na "Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur")
 
(Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
[[Kategoria: Dzieje]]
+
{{EWiM OrganizacjeDlaKategoriiDzieje infobox
 +
|Nazwa_instytucji    =IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech
 +
|Grafika            =
 +
|Opis_grafiki        =
 +
|Rodzaj_organizacji  = organizacja polonijna
 +
|Profil_dzialalnosci = reprezentowanie interesów mniejszości polskiej w zakresie oświaty, gospodarki i kultury
 +
|Rok_zalozenia      = 1923
 +
}}
 +
''' IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech ''' - organizacja naczelna podlegająca [[Związek Polaków w Niemczech|Związkowi Polaków w Niemczech]], utworzona po przekształceniu [[Związek Polaków w Prusach Wschodnich|Związku Polaków w Prusach Wschodnich]] w 1923 roku.
 +
<br/><br/>
 +
== Historia ==
 +
IV Dzielnica obejmowała obszar [[Warmia|Warmii]], [[Mazury|Mazur]] i Powiśla, tworzących osobne okręgi. Kierownikiem IV Dzielnicy został [[Wacław Osiński|ks. Wacław Osiński]]. Na czele utworzonego sekretariatu stanął [[lkwim: Jan Baczewski|Jan Baczewski]]. W ramach IV Dzielnicy wydzielono samodzielny [[Okręg Ziemi Malborskiej]]. Na jego czele stanął [[Kazimierz Donimirski]], natomiast sekretarzem wybrano [[Franciszek Barcz|Franciszka Barcza]]. Zadania IV Dzielnicy, miały się skupić na realizacji programu Związku Polaków w Niemczech, za pośrednictwem lokalnych organizacji, stowarzyszeń i kół.
 +
<br/>
 +
==Działalność==
 +
Najważniejszym punktem działań polskiego ruchu stała się walka o polskie szkolnictwo, pielęgnowanie języka polskiego oraz rozwój aktywności w obszarze młodzieżowych organizacji za pośrednictwem [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]<ref> A. Gąsiorowski, ''Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939'', Olsztyn 1989, s. 4, 105-134.</ref>. Rolę kierowniczą w działalności oświatowej poszczególnych dzielnic odgrywał [[Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech]]. Prezesem organizacji został jakiś czas później wspomniany już Jan Baczewski. Siedziba IV Dzielnicy Związku Polaków znajdowała się w [[Olsztyn|Olsztynie]]. W 1925 roku IV Dzielnica miała skupiać około 4 tys. członków <ref> W.Wrzesiński,''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973, s. 83.</ref>. Trudno w sposób jednoznaczny ustalić skład społeczny członków Związku Polaków w Niemczech, a tym samym osób skupionych wokół struktur poszczególnych dzielnic. W przypadku IV Dzielnicy na uwagę zasługuje fakt utworzenia [[Zjednoczenie Mazurskie|Zjednoczenia Mazurskiego]]. Organizacja ta, podporządkowana co prawda Związkowi, była w zasadzie pojedynczym przykładem wyodrębnionego stowarzyszenia w ramach Związku Polaków w Niemczech (który niechętnie patrzył na wszelkie próby podtrzymywania i utrwalania odrębności). Motywy utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego wiązały się bezpośrednio z kwestią różnic wyznaniowych, doświadczeń organizacyjnych oraz znacznej roli poczucia autonomii wśród Mazurów. <ref> Ibidem, s.85.</ref>. W okolicach 1927 roku zaczęto jednak podnosić problem skuteczności i efektywności działań organizacji podporządkowanych Związkowi Polaków w Niemczech. Podkreślano, że ''członkowie Związku Polaków rekrutowali się z grupy ludności o szczególnie wysokim stopniu świadomości narodowej i wysokiej aktywności społecznej. Jak potwierdzają relacje działaczy polskich w Niemczech z okresu międzywojennego, wokół jednego członka Związku było przeważnie kilku niezorganizowanych Polaków, rekrutujących się bądź to z rodziny, bądź też z najbliższych sąsiadów, którzy znajdowali się w kręgu wpływów ruchu polskiego'' <ref> Ibidem, s. 91.</ref>. IV Dzielnica znaczące osiągnięcia uzyskała w propagowaniu idei towarzystw młodzieżowych, częściowo kulturalnych. Ze względu na skromne zasoby finansowe nie udało jej się stworzyć alternatywnego wobec ofert niemieckich programu gospodarczego - kas pożyczkowych czy spółdzielni (wyjątek stanowiła [["Rolnik" - Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza|Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza "Rolnik"]]. Działalność na Mazurach zakończyła się niepowodzeniem, natomiast usilne starania o rozwój sieci szkolnej, nie spełniły pokładanych oczekiwań i nadziei. Znaczenie i możliwości pracy działaczy IV Dzielnicy zaczęły ulegać gwałtownemu ograniczeniu po dojściu do władzy Adolfa Hitlera i [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]]. Rok 1939  położył ostatecznie kres funkcjonującym od 1923 roku strukturom IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.
 +
<br/>
 +
== Bibliografia ==
 +
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.<br/>
 +
Gąsiorowski Andrzej, ''Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939'', Olsztyn 1989.<br/>
 +
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939'', Olsztyn 1980. <br/>
 +
Szostakowska Małgorzata, ''Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920-1939'', Olsztyn 1990.<br/>
 +
Wrzesiński Wojciech, ''Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939'', Poznań 1970.<br/>
 +
Wrzesiński Wojciech, ''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973.
 +
<br/>
 +
 
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/>
 +
<br/>
 +
 
 +
 
 +
[[Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur]] [[Kategoria: 1919-1944]] [[Kategoria: Historia]][[Kategoria: Organizacje polskie przed 1945]][[Kategoria:Związek Polaków w Niemczech]]<br/>

Aktualna wersja na dzień 13:37, 16 wrz 2015

IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech
Rodzaj organizacji organizacja polonijna
Profil działalności reprezentowanie interesów mniejszości polskiej w zakresie oświaty, gospodarki i kultury
Rok założenia 1923

IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech - organizacja naczelna podlegająca Związkowi Polaków w Niemczech, utworzona po przekształceniu Związku Polaków w Prusach Wschodnich w 1923 roku.

Historia

IV Dzielnica obejmowała obszar Warmii, Mazur i Powiśla, tworzących osobne okręgi. Kierownikiem IV Dzielnicy został ks. Wacław Osiński. Na czele utworzonego sekretariatu stanął Jan Baczewski. W ramach IV Dzielnicy wydzielono samodzielny Okręg Ziemi Malborskiej. Na jego czele stanął Kazimierz Donimirski, natomiast sekretarzem wybrano Franciszka Barcza. Zadania IV Dzielnicy, miały się skupić na realizacji programu Związku Polaków w Niemczech, za pośrednictwem lokalnych organizacji, stowarzyszeń i kół.

Działalność

Najważniejszym punktem działań polskiego ruchu stała się walka o polskie szkolnictwo, pielęgnowanie języka polskiego oraz rozwój aktywności w obszarze młodzieżowych organizacji za pośrednictwem Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich[1]. Rolę kierowniczą w działalności oświatowej poszczególnych dzielnic odgrywał Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech. Prezesem organizacji został jakiś czas później wspomniany już Jan Baczewski. Siedziba IV Dzielnicy Związku Polaków znajdowała się w Olsztynie. W 1925 roku IV Dzielnica miała skupiać około 4 tys. członków [2]. Trudno w sposób jednoznaczny ustalić skład społeczny członków Związku Polaków w Niemczech, a tym samym osób skupionych wokół struktur poszczególnych dzielnic. W przypadku IV Dzielnicy na uwagę zasługuje fakt utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego. Organizacja ta, podporządkowana co prawda Związkowi, była w zasadzie pojedynczym przykładem wyodrębnionego stowarzyszenia w ramach Związku Polaków w Niemczech (który niechętnie patrzył na wszelkie próby podtrzymywania i utrwalania odrębności). Motywy utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego wiązały się bezpośrednio z kwestią różnic wyznaniowych, doświadczeń organizacyjnych oraz znacznej roli poczucia autonomii wśród Mazurów. [3]. W okolicach 1927 roku zaczęto jednak podnosić problem skuteczności i efektywności działań organizacji podporządkowanych Związkowi Polaków w Niemczech. Podkreślano, że członkowie Związku Polaków rekrutowali się z grupy ludności o szczególnie wysokim stopniu świadomości narodowej i wysokiej aktywności społecznej. Jak potwierdzają relacje działaczy polskich w Niemczech z okresu międzywojennego, wokół jednego członka Związku było przeważnie kilku niezorganizowanych Polaków, rekrutujących się bądź to z rodziny, bądź też z najbliższych sąsiadów, którzy znajdowali się w kręgu wpływów ruchu polskiego [4]. IV Dzielnica znaczące osiągnięcia uzyskała w propagowaniu idei towarzystw młodzieżowych, częściowo kulturalnych. Ze względu na skromne zasoby finansowe nie udało jej się stworzyć alternatywnego wobec ofert niemieckich programu gospodarczego - kas pożyczkowych czy spółdzielni (wyjątek stanowiła Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza "Rolnik". Działalność na Mazurach zakończyła się niepowodzeniem, natomiast usilne starania o rozwój sieci szkolnej, nie spełniły pokładanych oczekiwań i nadziei. Znaczenie i możliwości pracy działaczy IV Dzielnicy zaczęły ulegać gwałtownemu ograniczeniu po dojściu do władzy Adolfa Hitlera i NSDAP. Rok 1939 położył ostatecznie kres funkcjonującym od 1923 roku strukturom IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Gąsiorowski Andrzej, Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939, Olsztyn 1989.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
Szostakowska Małgorzata, Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920-1939, Olsztyn 1990.
Wrzesiński Wojciech, Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939, Poznań 1970.
Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.

Przypisy

  1. ↑ A. Gąsiorowski, Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939, Olsztyn 1989, s. 4, 105-134.
  2. ↑ W.Wrzesiński,Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973, s. 83.
  3. ↑ Ibidem, s.85.
  4. ↑ Ibidem, s. 91.



Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=IV_Dzielnica_Związku_Polaków_w_Niemczech&oldid=153223”