Markowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>''' Markowo''' (niem. ''Reichertswalde'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[gmina Morąg|gminie Morąg]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[administracja|administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].W latach 1945-1946 miejscowość nosiła nazwę [[Rykartowo]]. | + | <big>''' Markowo''' (niem. ''Reichertswalde'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[gmina Morąg|gminie Morąg]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[administracja|administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W latach 1945-1946 miejscowość nosiła nazwę [[Rykartowo]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Wieś została założona | + | Wieś została założona w latach 1402-1408 na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. W roku 1561 książę [[Albrecht Hohenzollern|Albrecht]] nadał Markowo i kilka innych wsi synom burgrabiego [[Piotr Dohna|Piotra Dohny]]. Majątek należał do rodziny rodu [[zu Dohna-Reichertswalde]] (przez jakiś czas także do zu Dohna-Lauck) aż do 1945 roku. Markowo stało się siedzibą znacznych dóbr. W 1700 roku w miejscowości powstała jednoklasowa [[szkoła]]. W 1818 roku Markowo zamieszkiwało 364 osoby, w 1858 - 403. Około 1850 roku oprócz dworu w Markowie, do rodu Dohnów należały także folwarki: [[Dolina]], Dworek, [[Gilginie]], [[Gudniki]], [[Niebrzydowo Małe]], [[Stabuniki]], [[Strużyna]], [[Surajny]], [[Warkałki]], [[Woryty Morąskie]], [[Zbożne]]. W skład dóbr wchodziły także wsie szarwarczne: Borzymowo, Markowo, [[Strużyna]] i [[Złotna]]. Na początku XX wieku składał się on z 11 folwarków, 4 wsi, cegielni, mleczarni, tartaku. Łącznie obszar ten obejmował około 400 włók ziemi. Później, w wyniku uwłaszczenia chłopów dobra te uległy zmniejszeniu przybył za to folwark [[Lekławki]]). Po regulacji dobra markowskie obejmowały ponad 310 włok, w tym 76 włók lasów. Ponadto zwierały kilka zakładów przemysłowych, w tym cegielnia parowa (w Markowie), mleczarnia (w Markowie), tartak parowy. |
| − | W roku 1782 w dokumentach odnotowano istnienie 45 domów w Markowie. W 1818 było 38 domów i 364 mieszkańców. W 1858 odnotowano 43 domy z 403 osobami. Szkoła we wsi powstała około roku 1700 jako jednoklasówka.W roku 1939 gmina Markowo liczyła 104 gospodarstwa domowe i 410 mieszkańców. Spośród nich 292 utrzymywało się z rolnictwa i leśnictwa, 47 z pracy w przemyśle lub rzemiośle, 12 z pracy w handlu i komunikacji. W tym czasie w gminie było jedno małe gospodarstwo rolne (klasa wielkości 0,5-5 ha), cztery nieco większe (5-10 ha), sześć o powierzchni w granicach 10-20 ha, 6 o areale 20-100 ha i dwa o powierzchni powyżej 100 ha.Aktualnie wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Katarzyna Ciesielska]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/morag_gmina_miejska/139/69/Solectwa_i_Soltysi/ [data dostępu: 29.08.2013]</ref>. | + | W roku 1782 w dokumentach odnotowano istnienie 45 domów w Markowie. W 1818 było 38 domów i 364 mieszkańców. W 1858 odnotowano 43 domy z 403 osobami. Szkoła we wsi powstała około roku 1700 jako jednoklasówka. W roku 1939 gmina Markowo liczyła 104 gospodarstwa domowe i 410 mieszkańców. Spośród nich 292 utrzymywało się z rolnictwa i leśnictwa, 47 z pracy w przemyśle lub rzemiośle, 12 z pracy w handlu i komunikacji. W tym czasie w gminie było jedno małe gospodarstwo rolne (klasa wielkości 0,5-5 ha), cztery nieco większe (5-10 ha), sześć o powierzchni w granicach 10-20 ha, 6 o areale 20-100 ha i dwa o powierzchni powyżej 100 ha.Aktualnie wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Katarzyna Ciesielska]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/morag_gmina_miejska/139/69/Solectwa_i_Soltysi/ [data dostępu: 29.08.2013]</ref>. |
<br/> | <br/> | ||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| − | *[[Pałac]], którego pozostałości zachowały się do czasów obecnych został wzniesiony w latach 1701-1704 . Do roku 1945 w pałacu znajdowały się bogate zbiory sztuki: portrety rodowe, kolekcja gobelinów, meble, porcelana i biblioteka . W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] nie uległ zniszczeniu. Przez pewien czas stacjonowało w nim [[wojsko radzieckie]]. Ocalałe po II wojnie światowej fragmenty zbioru zgromadzone są w [[lkwim: Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu|muzeum w Morągu]] (pałac Dohnów) .Po wojnie na terenie majątku utworzono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Pałac opuszczony w latach 70. XX wieku zaczął popadać w ruinę. Obecnie z zespołu pałacowego zachowała się oficyna z XVIII wieku, niektóre zabudowania gospodarcze oraz tzw. trojaki. W pobliżu wsi, na wzniesieniu w lesie, znajduje się [[cmentarz Dohnów]]. | + | *[[Pałac]], którego pozostałości zachowały się do czasów obecnych został wzniesiony w latach 1701-1704. Do roku 1945 w pałacu znajdowały się bogate zbiory sztuki: portrety rodowe, kolekcja gobelinów, meble, porcelana i biblioteka. W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] nie uległ zniszczeniu. Przez pewien czas stacjonowało w nim [[wojsko radzieckie]]. Ocalałe po II wojnie światowej fragmenty zbioru zgromadzone są w [[lkwim: Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu|muzeum w Morągu]] (pałac Dohnów). Po wojnie na terenie majątku utworzono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Pałac opuszczony w latach 70. XX wieku zaczął popadać w ruinę. Obecnie z zespołu pałacowego zachowała się oficyna z XVIII wieku, niektóre zabudowania gospodarcze oraz tzw. trojaki. W pobliżu wsi, na wzniesieniu w lesie, znajduje się [[cmentarz Dohnów]]. |
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 11:31, 8 lis 2013
| Pole-obowiązkowe | |
| | |
| Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | ostródzki |
| Gmina | Morąg |
| Liczba ludności (2010) | 345 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 14-300 |
| Tablice rejestracyjne | NOS |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pole-obowiązkowe | |
| Położenie na mapie Polski  Pole-obowiązkowe | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Markowo (niem. Reichertswalde) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Morąg. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W latach 1945-1946 miejscowość nosiła nazwę Rykartowo.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona na Mazurach Zachodnich, na Pojezierzu Iławskim, w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie ostródzkim. Wieś oddalona o 12 km na północ od Morąga.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w latach 1402-1408 na prawie chełmińskim. W roku 1561 książę Albrecht nadał Markowo i kilka innych wsi synom burgrabiego Piotra Dohny. Majątek należał do rodziny rodu zu Dohna-Reichertswalde (przez jakiś czas także do zu Dohna-Lauck) aż do 1945 roku. Markowo stało się siedzibą znacznych dóbr. W 1700 roku w miejscowości powstała jednoklasowa szkoła. W 1818 roku Markowo zamieszkiwało 364 osoby, w 1858 - 403. Około 1850 roku oprócz dworu w Markowie, do rodu Dohnów należały także folwarki: Dolina, Dworek, Gilginie, Gudniki, Niebrzydowo Małe, Stabuniki, Strużyna, Surajny, Warkałki, Woryty Morąskie, Zbożne. W skład dóbr wchodziły także wsie szarwarczne: Borzymowo, Markowo, Strużyna i Złotna. Na początku XX wieku składał się on z 11 folwarków, 4 wsi, cegielni, mleczarni, tartaku. Łącznie obszar ten obejmował około 400 włók ziemi. Później, w wyniku uwłaszczenia chłopów dobra te uległy zmniejszeniu przybył za to folwark Lekławki). Po regulacji dobra markowskie obejmowały ponad 310 włok, w tym 76 włók lasów. Ponadto zwierały kilka zakładów przemysłowych, w tym cegielnia parowa (w Markowie), mleczarnia (w Markowie), tartak parowy.
W roku 1782 w dokumentach odnotowano istnienie 45 domów w Markowie. W 1818 było 38 domów i 364 mieszkańców. W 1858 odnotowano 43 domy z 403 osobami. Szkoła we wsi powstała około roku 1700 jako jednoklasówka. W roku 1939 gmina Markowo liczyła 104 gospodarstwa domowe i 410 mieszkańców. Spośród nich 292 utrzymywało się z rolnictwa i leśnictwa, 47 z pracy w przemyśle lub rzemiośle, 12 z pracy w handlu i komunikacji. W tym czasie w gminie było jedno małe gospodarstwo rolne (klasa wielkości 0,5-5 ha), cztery nieco większe (5-10 ha), sześć o powierzchni w granicach 10-20 ha, 6 o areale 20-100 ha i dwa o powierzchni powyżej 100 ha.Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Katarzyna Ciesielska[1].
Zabytki:
- Pałac, którego pozostałości zachowały się do czasów obecnych został wzniesiony w latach 1701-1704. Do roku 1945 w pałacu znajdowały się bogate zbiory sztuki: portrety rodowe, kolekcja gobelinów, meble, porcelana i biblioteka. W czasie II wojny światowej nie uległ zniszczeniu. Przez pewien czas stacjonowało w nim wojsko radzieckie. Ocalałe po II wojnie światowej fragmenty zbioru zgromadzone są w muzeum w Morągu (pałac Dohnów). Po wojnie na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Pałac opuszczony w latach 70. XX wieku zaczął popadać w ruinę. Obecnie z zespołu pałacowego zachowała się oficyna z XVIII wieku, niektóre zabudowania gospodarcze oraz tzw. trojaki. W pobliżu wsi, na wzniesieniu w lesie, znajduje się cmentarz Dohnów.
Bibliografia:
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
- Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
- Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
- Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu:15.08.2013]
- Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu:15.08.2013]
Przypisy
- Skocz do góry ↑ http://bip.warmia.mazury.pl/morag_gmina_miejska/139/69/Solectwa_i_Soltysi/ [data dostępu: 29.08.2013]
Zobacz też
Emzet (dyskusja) 18:12, 26 paź 2013 (CEST) Emzet (dyskusja) 15:23, 28 wrz 2013 (CEST) Emzet (dyskusja) 01:44, 28 wrz 2013 (CEST)
