Gadożer: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 17: | Linia 17: | ||
|wikispecies = | |wikispecies = | ||
|commons = | |commons = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | + | '''Gadożer zwyczajny''' (''Circaetus gallicus'') - duży, wędrowny ptak z rodziny jastrzębiowatych (''Accipitridae'') o długości ciała do 62-67 cm. | |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | '''Gadożer zwyczajny''' (''Circaetus gallicus'') - duży, wędrowny ptak z rodziny jastrzębiowatych (''Accipitridae'') | ||
| − | <br/> | ||
| − | |||
== Charakterystyka == | == Charakterystyka == | ||
| − | Gatunek znacznie większy od myszołowa, o szerokich skrzydłach i wąskim, równo ściętym ogonie, a także szerokiej, jakby sowiej głowie (sowi wygląd | + | Gatunek znacznie większy od myszołowa, o szerokich skrzydłach i wąskim, równo ściętym ogonie, a także szerokiej, jakby sowiej głowie (sowi wygląd nadaje mu również charakterystyczne obramowanie z miękkich piór wokół oczu oraz błyszczące, żółto-pomarańczowe tęczówki). Ubarwienie zmienne, ale spód ciała zwykle bardzo jasny (może być wręcz biały), ciemno plamkowany. Głowa i szyja ciemne, na ogonie zwykle dobrze widoczne trzy ciemne pręgi. |
| − | |||
| − | Występuje | + | Występuje w rozległych kompleksach leśnych, najczęściej w starych, sosnowych (także torfowiska, mszary i olsy), sąsiadujących z terenami podmokłymi (bagna i mokradła), na których poluje. Zasiedla głównie cieplejsze rejony, co wynika z diety złożonej ze zwierząt zmiennocieplnych, których liczebność jest ograniczającym czynnikiem populacji gadożera. Podczas polowania często zawisa w powietrzu, podobnie jak myszołów, lub długo szybuje na rozpostartych skrzydłach. |
| − | |||
Żywi się niemal wyłącznie płazami i gadami, w tym wężami i jaszczurkami, choć ważnym uzupełnieniem diety mogą być też ssaki, ptaki i owady. W Polsce poluje m.in. na zaskrońce i jadowite żmije zygzakowate, chroniąc się przed ich jadem nie tylko gęstym upierzeniem skrzydeł (niewrażliwe pióra), ale i sprawnymi unikami oraz umiejętnym łapaniem łamiącym kręgosłup gada. Dodatkowym zabezpieczeniem jest to, że łapy gadożera pokrywa gruba i twarda łuska rogowa, czego nie mają inne ptaki drapieżne. Charakterystycznym dostosowaniem są też krótkie szpony. | Żywi się niemal wyłącznie płazami i gadami, w tym wężami i jaszczurkami, choć ważnym uzupełnieniem diety mogą być też ssaki, ptaki i owady. W Polsce poluje m.in. na zaskrońce i jadowite żmije zygzakowate, chroniąc się przed ich jadem nie tylko gęstym upierzeniem skrzydeł (niewrażliwe pióra), ale i sprawnymi unikami oraz umiejętnym łapaniem łamiącym kręgosłup gada. Dodatkowym zabezpieczeniem jest to, że łapy gadożera pokrywa gruba i twarda łuska rogowa, czego nie mają inne ptaki drapieżne. Charakterystycznym dostosowaniem są też krótkie szpony. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Występowanie == | == Występowanie == | ||
| − | Zamieszkuje środkową i południową | + | Zamieszkuje środkową i południową Europę aż po Francję i Hiszpanię, zachodnią i południową Azję aż po Indie oraz północno-zachodnią Afrykę. Ptak wędrowny pokonujący dalekie dystanse; europejska populacja licząca zaledwie ok. 6000-7000 osobników, zimuje w północnej i środkowej Afryce, docierając aż w okolice równika. Przyloty w kwietniu i maju, a odloty od sierpnia do października. |
| − | |||
W Polsce gatunek niegdyś liczniejszy, uznawany za ptaka lęgowego całego kraju. Obecnie skrajnie nielicznie lęgowy (ok. 20-30 par), gnieżdżący się już niemal tylko na wschodzie kraju, m.in.: w Puszczy Augustowskiej, Białowieskiej i Kampinoskiej, na Bagnach Biebrzańskich, w lasach Janowskich i w Bieszczadach. Przelotem może być jednak spotykany w całym kraju. | W Polsce gatunek niegdyś liczniejszy, uznawany za ptaka lęgowego całego kraju. Obecnie skrajnie nielicznie lęgowy (ok. 20-30 par), gnieżdżący się już niemal tylko na wschodzie kraju, m.in.: w Puszczy Augustowskiej, Białowieskiej i Kampinoskiej, na Bagnach Biebrzańskich, w lasach Janowskich i w Bieszczadach. Przelotem może być jednak spotykany w całym kraju. | ||
| − | Na Warmii i Mazurach został odnotowany w [[rezerwat | + | |
| − | + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] został odnotowany w [[rezerwat Małga|rezerwacie przyrody Małga]], a także na na obszarach należących do sieci [[Natura 2000]]: [[Lasy Iławskie]] oraz [[Doliny Omulwi i Płodownicy]]. | |
| + | |||
Objęty ochroną gatunkową ścisłą, wymieniony w Dyrektywie Ptasiej jako gatunek skrajnie zagrożony przez skrajnie niewielką liczebność populacji oraz przez zmiany środowiska wywoływane osuszaniem terenów podmokłych. Przekształcanie krajobrazu i wzrost kultury rolnej eliminują różne gatunki gadów, które są głównym źródłem pożywienia tego ptaka. | Objęty ochroną gatunkową ścisłą, wymieniony w Dyrektywie Ptasiej jako gatunek skrajnie zagrożony przez skrajnie niewielką liczebność populacji oraz przez zmiany środowiska wywoływane osuszaniem terenów podmokłych. Przekształcanie krajobrazu i wzrost kultury rolnej eliminują różne gatunki gadów, które są głównym źródłem pożywienia tego ptaka. | ||
| − | |||
| − | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
Wokół gniazd gadożerów obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 marca do 30 września) - w promieniu do 500 m od gniazda. | Wokół gniazd gadożerów obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 marca do 30 września) - w promieniu do 500 m od gniazda. | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Richarz Klaus, ''Ptaki - przewodnik'', Warszawa, Wydawnictwo Muza, 2009. | + | Richarz Klaus, ''Ptaki - przewodnik'', Warszawa, Wydawnictwo Muza, 2009.<br/> |
| − | <br/> | + | == Zobacz też == |
| + | Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20042202237 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]<br/> | ||
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Gadożer_zwyczajny#cite_note-ibc-2] [10.02.2015]<br/> | ||
| + | [http://www.ptaki-polski.com/aa_gadozer/] [10.02.2015]<br/> | ||
| + | [http://ptaki.info/gadożer] [10.02.2015]<br/> | ||
| + | |||
| − | + | [[Plik: punta.jpg]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | [ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | '''Gadożer w locie'''.<br>Autor: Luis Jiménez Delgado. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Circaetus_gallicus_Punta_Carnero_5.jpg Commons Wikimedia] | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Zwierzęta Warmii i Mazur]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Zwierzęta Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rezerwaty przyrody]] [[Kategoria: Natura 2000]] |
Wersja z 15:11, 11 lut 2015
| Gadożer zwyczajny | |
| | |
| Circaetus gallicus` | |
| Gmelin, 1788 | |
| Circaetus gallicus Gmelin, 1788 | |
 Fot. Orchi. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Domena | eukarionty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | ptaki |
| Rząd | szponiaste |
| Rodzina | jastrzębiowate |
| Rodzaj | Circaetus |
| Gatunek | gadożer zwyczajny |
| Synonimy | |
|
Falco gallicus Gmelin, 1788, gadożer, krótkoszpon | |
Gadożer zwyczajny (Circaetus gallicus) - duży, wędrowny ptak z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae) o długości ciała do 62-67 cm.
Charakterystyka
Gatunek znacznie większy od myszołowa, o szerokich skrzydłach i wąskim, równo ściętym ogonie, a także szerokiej, jakby sowiej głowie (sowi wygląd nadaje mu również charakterystyczne obramowanie z miękkich piór wokół oczu oraz błyszczące, żółto-pomarańczowe tęczówki). Ubarwienie zmienne, ale spód ciała zwykle bardzo jasny (może być wręcz biały), ciemno plamkowany. Głowa i szyja ciemne, na ogonie zwykle dobrze widoczne trzy ciemne pręgi.
Występuje w rozległych kompleksach leśnych, najczęściej w starych, sosnowych (także torfowiska, mszary i olsy), sąsiadujących z terenami podmokłymi (bagna i mokradła), na których poluje. Zasiedla głównie cieplejsze rejony, co wynika z diety złożonej ze zwierząt zmiennocieplnych, których liczebność jest ograniczającym czynnikiem populacji gadożera. Podczas polowania często zawisa w powietrzu, podobnie jak myszołów, lub długo szybuje na rozpostartych skrzydłach.
Żywi się niemal wyłącznie płazami i gadami, w tym wężami i jaszczurkami, choć ważnym uzupełnieniem diety mogą być też ssaki, ptaki i owady. W Polsce poluje m.in. na zaskrońce i jadowite żmije zygzakowate, chroniąc się przed ich jadem nie tylko gęstym upierzeniem skrzydeł (niewrażliwe pióra), ale i sprawnymi unikami oraz umiejętnym łapaniem łamiącym kręgosłup gada. Dodatkowym zabezpieczeniem jest to, że łapy gadożera pokrywa gruba i twarda łuska rogowa, czego nie mają inne ptaki drapieżne. Charakterystycznym dostosowaniem są też krótkie szpony.
Występowanie
Zamieszkuje środkową i południową Europę aż po Francję i Hiszpanię, zachodnią i południową Azję aż po Indie oraz północno-zachodnią Afrykę. Ptak wędrowny pokonujący dalekie dystanse; europejska populacja licząca zaledwie ok. 6000-7000 osobników, zimuje w północnej i środkowej Afryce, docierając aż w okolice równika. Przyloty w kwietniu i maju, a odloty od sierpnia do października.
W Polsce gatunek niegdyś liczniejszy, uznawany za ptaka lęgowego całego kraju. Obecnie skrajnie nielicznie lęgowy (ok. 20-30 par), gnieżdżący się już niemal tylko na wschodzie kraju, m.in.: w Puszczy Augustowskiej, Białowieskiej i Kampinoskiej, na Bagnach Biebrzańskich, w lasach Janowskich i w Bieszczadach. Przelotem może być jednak spotykany w całym kraju.
Na Warmii i Mazurach został odnotowany w rezerwacie przyrody Małga, a także na na obszarach należących do sieci Natura 2000: Lasy Iławskie oraz Doliny Omulwi i Płodownicy.
Objęty ochroną gatunkową ścisłą, wymieniony w Dyrektywie Ptasiej jako gatunek skrajnie zagrożony przez skrajnie niewielką liczebność populacji oraz przez zmiany środowiska wywoływane osuszaniem terenów podmokłych. Przekształcanie krajobrazu i wzrost kultury rolnej eliminują różne gatunki gadów, które są głównym źródłem pożywienia tego ptaka.
Ciekawostki
Wokół gniazd gadożerów obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 marca do 30 września) - w promieniu do 500 m od gniazda.
Bibliografia
Richarz Klaus, Ptaki - przewodnik, Warszawa, Wydawnictwo Muza, 2009.
Zobacz też
Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
[1] [10.02.2015]
[2] [10.02.2015]
[3] [10.02.2015]
Gadożer w locie.
Autor: Luis Jiménez Delgado. Źródło: Commons Wikimedia
