Popioły

Popioły
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	węgorzewski
Gmina	Budry
Liczba ludności (2010)	222
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-606
Tablice rejestracyjne	NWE
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Popioły
Położenie na mapie Polski Popioły
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Popioły (niem. Popiollen, od 1938 r. Albrechtswiesen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Budry. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 222 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Waraksa.

Mogiła żołnierza niemieckiego.
Fot. Adler7. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl [30.07.2013]

Położenie

Wieś położona jest w północnej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na Pojezierzu Giżycko-Węgorzewskim, nad rzeką Gołdapą, 16 km na wschód od Węgorzewa, w pobliżu granicy z powiatem gołdapskim, przebiega przez nią droga wojewódzka nr 650.

Dzieje miejscowości

Osada istniała tutaj już w 1558 roku. Lokowana została w 1566 roku na 39,5 łana, z których cztery przypadły sołtysowi Marcinowi z Wróbla. Nazwa miejscowości (Pappiollen, Popiollen) pochodzi od popiołów, jakie pozostawały po wypaleniu puszczy pod zasiedlenie.

W 1562 roku powstał tu majątek państwowy, w którym pańszczyznę odrabiali zarówno chłopi z Popiołów, jak i z okolicznych wsi. Osada obejmowała wówczas 15 łanów, zaś majątek ponad 17 łanów. W wyniku epidemii dżumy w 1710 roku zmarli niemal wszyscy mieszkańcy (143 osoby). Majątek przeszedł w prywatne ręce w 1815 roku. W połowie XIX wieku wieś liczyła 15 łanów, zaś majątek ponad 38 łanów. Wieś łącznie z majątkiem w 1858 roku były zamieszkane przez 378 osób. Podróżujący po tych okolicach przed wojną światową Mieczysław Orłowicz zwracał uwagę, że wieś jest dobrym punktem wyjściowym wycieczek w piękne okoliczne wzgórza i lasy (Piłackie Wzgórza). W roku 1939 wieś liczyła 494 mieszkańców.

Szkoła we wsi powstała w 1752 roku. W połowie następnego stulecia uczęszczało do niej 43 dzieci, zaś w 1935 roku dwóch nauczycieli pracowało tu z 39 dziećmi. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono w 1947 roku; w połowie lat 60. obejmowała ona osiem klas.

Po II wojnie światowej w Popiołach powstała (1947) młodzieżowa drużyna pożarnicza, zaś remizę wybudowano w czynie społecznym.

Od 1954 roku Popioły były siedzibą gromady, następnie weszły w skład gromady (później gminy) Budry. W 1972 roku sołectwo Popioły obejmowało wsie: Zakałcze Małe, Zakałcze Wielkie, Popioły i Wydutki.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Budrach, a także parafii greckokatolickiej w Baniach Mazurskich.

Zabytki

• drewniana chałupa chłopska z początku XIX wieku, na podmurówce kamiennej, z podcieniami, dwuspadowym dachem
• murowany młyn z przełomu XVIII i XIX wieku
• stary cmentarz ewangelicki, na którym zlokalizowana jest mogiła 2 żołnierzy rosyjskich i 1 żołnierza niemieckiego, poległych w czasie I wojny światowej

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
Bank Danych Lokalnych GUS [30.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [30.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [30.07.2013]