Wonna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Wonny | |dopełniacz wsi = Wonny | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Fragment kuźni w Wonnie.jpg |
| − | + | |opis zdjęcia = Fragment kuźni, żródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013. | |
| − | |rodzaj miejscowości = wieś | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko - mazurskie | |województwo = warmińsko - mazurskie | ||
|powiat = nowomiejski | |powiat = nowomiejski | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Wonna'''</big> (niem. Wonnenburg, Wonno )– wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim w powiecie nowomiejskim w gminie | + | <big>'''Wonna'''</big> (niem. Wonnenburg, Wonno)– wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko – mazurskim]], w [[powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], w [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego. |
| Linia 37: | Linia 37: | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | + | ||
| + | Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Biskupiec Pomorski| gminy Biskupiec Pomorski]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], Wonny i [[Szwarcenowo |Szwarcenowa]]). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Osa |Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[„Kociołek”]], [[„Łabędź”]], [[„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe. | ||
| + | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Pierwsze osadnictwo na tym terenie występowało już w epoce halsztackiej. Odkryto bowiem nad | + | Pierwsze osadnictwo na tym terenie występowało już w epoce halsztackiej. Odkryto bowiem nad [[Jezioro Karaś |Jeziorem Karaś]] kurhan ze skrzynią grobową zawierającą 4 urny wraz z wyposażeniem. Podaje się również, że za czasów krzyżackich mógł istnieć tu zamek obronny z komturem. Źródła wspominają w 1272 r. komtura Ottona z Wonny (Wonnenburg). Nie znana jest dokładna data lokacji wsi. Nie zachowała się także informacja odnosząca się do etymologi nazwy miejscowości oraz do formy ukształtowania zabudowań wiejskich. We wsi w połowie XVII w. wzniesiono kościół. W 1885 r. były tutaj 44 domy i 95 dymów. Wieś zamieszkiwało w tym okresie 413 osób w tym 354 katolików i 58 ewangelików. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 47: | Linia 49: | ||
===Kultura=== | ===Kultura=== | ||
| − | Działa tutaj Ochotnicza Straż Pożarna. | + | Działa tutaj [[Ochotnicza Straż Pożarna]]. |
| + | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
| + | ===Ludzie związani z miejscowością:=== | ||
| + | |||
| + | W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest [[Zenon Jadanowski]]. | ||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia oraz [[pomnik przyrody – klon jawor z 1993 r.]] | Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia oraz [[pomnik przyrody – klon jawor z 1993 r.]] | ||
| − | [[File:Neogotycka kaplica w Wonnie.jpg|thumb|Negotycka kaplica, żródło: wwww.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]] | + | [[File:Neogotycka kaplica w Wonnie.jpg|300 px| thumb|Negotycka kaplica, żródło: wwww.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]] |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 65: | Linia 72: | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] | + | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat nowomiejski]][[Kategoria:Gmina Biskupiec Pomorski]][[Kategoria:Wieś sołecka]] |
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:51, 11 wrz 2013 (CEST) | [[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:51, 11 wrz 2013 (CEST) | ||
Wersja z 22:37, 26 paź 2013
| Wonna | |
| | |
 Fragment kuźni, żródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Biskupiec (Biskupiec Pomorski) |
| Sołectwo | Wonna |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Tablice rejestracyjne | NNI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wonna | |
| Położenie na mapie Polski  Wonna | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wonna (niem. Wonnenburg, Wonno)– wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec Pomorski, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Wielka Tymawa) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do Jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
Dzieje miejscowości
Pierwsze osadnictwo na tym terenie występowało już w epoce halsztackiej. Odkryto bowiem nad Jeziorem Karaś kurhan ze skrzynią grobową zawierającą 4 urny wraz z wyposażeniem. Podaje się również, że za czasów krzyżackich mógł istnieć tu zamek obronny z komturem. Źródła wspominają w 1272 r. komtura Ottona z Wonny (Wonnenburg). Nie znana jest dokładna data lokacji wsi. Nie zachowała się także informacja odnosząca się do etymologi nazwy miejscowości oraz do formy ukształtowania zabudowań wiejskich. We wsi w połowie XVII w. wzniesiono kościół. W 1885 r. były tutaj 44 domy i 95 dymów. Wieś zamieszkiwało w tym okresie 413 osób w tym 354 katolików i 58 ewangelików.
Kultura
Działa tutaj Ochotnicza Straż Pożarna.
Ludzie związani z miejscowością:
W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest Zenon Jadanowski.
Zabytki:
Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia oraz pomnik przyrody – klon jawor z 1993 r.
Bibliografia:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIII, Warszawa 1893, 960 ss.
