Szestno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Szestno'''</big> (Szesno, niem. Seehesten) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwie warmińsko - mazurskiej| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[gmina | + | <big>'''Szestno'''</big> (Szesno, niem. Seehesten) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwie warmińsko-mazurskiej| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[Mrągowo (gmina wiejska)|gminie Mrągowo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Miejscowość położona jest nad jeziorami [[Jezioro Juno| Juno]] i [[ Jezioro Salęt|Salęt]]. We wsi pozostał dawny układ parku krajobrazowego z bogatym starodrzewem. Miejscowość znajduje się na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[ | + | Miejscowość położona jest nad jeziorami [[Jezioro Juno| Juno]] i [[Jezioro Salęt|Salęt]]. We wsi pozostał dawny układ parku krajobrazowego z bogatym starodrzewem. Miejscowość znajduje się na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który leży w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo (gmina Mikołajki)|Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | W XIV-XVI w. znajdował się tutaj zamek, funkcjonował także folwark krzyżacki. Zamek został spalony w trakcie najazdu litewskiego. W latach 1350-1360 w miejscu spalonego budynku powstał nowy zamek murowany. Na podgrodziu zamku rozwinęła się osada rzemieślnicza w postaci tzw. liszki. W zamku rezydowali, w latach 1401–1525, prokuratorzy krzyżaccy, podlegający komturom bałgijskim, a także okresowo ryńskim (do 1426 r.). Zamek wchodził w skład łańcucha twierdz obronnych, które rozlokowano po zachodniej stronie [[Wielkie Jeziora Mazurskie| Wielkich Jezior Mazurskich]]. W 1401 r. komtur Ulrich von Jungingen lokował tu wieś czynszową na 40 [[włóka |włókach]]. Urlich von Juningen wydzielił ze wspomnianej ziemi 4 [[włoka |włóki]] dla sołtysa, 4 na uposażenie parafii oraz 8 dla karczm. W 1451 r. w Szestnie były cztery karczmy. Wieś otrzymała cztery lata [[wolnizna |wolnizny]]. Nazwa miejscowości ma rodowód pruski - pochodzi od imienia Sest, albo od słowa "sestes" - posiadłość. | + | W XIV-XVI w. znajdował się tutaj zamek, funkcjonował także folwark krzyżacki. Zamek został spalony w trakcie najazdu litewskiego. W latach 1350-1360 w miejscu spalonego budynku powstał nowy [[Zamek w Szestnie |zamek murowany]]. Na podgrodziu zamku rozwinęła się osada rzemieślnicza w postaci tzw. liszki. W zamku rezydowali, w latach 1401–1525, prokuratorzy krzyżaccy, podlegający komturom bałgijskim, a także okresowo ryńskim (do 1426 r.). Zamek wchodził w skład łańcucha twierdz obronnych, które rozlokowano po zachodniej stronie [[Wielkie Jeziora Mazurskie| Wielkich Jezior Mazurskich]]. W 1401 r. komtur Ulrich von Jungingen lokował tu wieś czynszową na 40 [[włóka |włókach]]. Urlich von Juningen wydzielił ze wspomnianej ziemi 4 [[włoka |włóki]] dla sołtysa, 4 na uposażenie parafii oraz 8 dla karczm. W 1451 r. w Szestnie były cztery karczmy. Wieś otrzymała cztery lata [[wolnizna |wolnizny]]. Nazwa miejscowości ma rodowód pruski - pochodzi od imienia Sest, albo od słowa "sestes" - posiadłość. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
===Gospodarka=== | ===Gospodarka=== | ||
| − | We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne. | + | We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne. Działa też wytwórnia pasz i przedsiębiorstwo usługowo-handlowe. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
===Edukacja=== | ===Edukacja=== | ||
| − | + | We wsi funkcjonuje [[Gimnazjum Publiczne w Szestnie |Gimnazjum Publiczne]]. | |
| − | We wsi funkcjonuje [[Gimnazjum Publiczne w Szestnie | Gimnazjum Publiczne]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
===Bezpieczeństwo=== | ===Bezpieczeństwo=== | ||
| − | + | Obecnie we wsi działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Szestnie|Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | |
| − | Obecnie we wsi działa [[Ochotnicza Straż Pożarna w Szestnie| | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 70: | Linia 65: | ||
*Otto von der Groeben - właściciel Szestna w XVII w. | *Otto von der Groeben - właściciel Szestna w XVII w. | ||
*[[Marcin Giersz]], także Gerss (1808-1895) - mazurski nauczyciel, pisarz i wydawca, działacz luterański. | *[[Marcin Giersz]], także Gerss (1808-1895) - mazurski nauczyciel, pisarz i wydawca, działacz luterański. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Zabytki=== | === Zabytki=== | ||
| − | + | We wsi znajdują następujące zabytki: [[lkwim:Kościół pw. Świętego Krzyża w Szestnie |późnogotycki kościół]], ruiny [[Zamek w Szestnie|gotyckiego zamku krzyżackiego]] oraz XIX-wieczny budynek (dziś zajazd) na fundamentach największego w państwie krzyżackim młyna wodnego, cmentarz rodziny Klugkist (założony w latach 30. XX w.). | |
| − | We wsi znajdują następujące zabytki: [[lkwim:Kościół pw. Świętego Krzyża w Szestnie |późnogotycki kościół]], ruiny [[ | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Bibliografia=== | === Bibliografia=== | ||
| − | |||
''Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. | ''Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. | ||
| Linia 88: | Linia 79: | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| − | |||
http://www.mragowo.wm.pl | http://www.mragowo.wm.pl | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat mrągowski]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Mrągowo (gmina wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Wersja z 15:53, 25 sie 2014
| Szestno | |
| | |
 Późnogotycki kościół katolicki, źródło: http://www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mrągowo |
| Sołectwo | Szestno |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Szestno | |
| Położenie na mapie Polski  Szestno | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Szestno (Szesno, niem. Seehesten) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest nad jeziorami Juno i Salęt. We wsi pozostał dawny układ parku krajobrazowego z bogatym starodrzewem. Miejscowość znajduje się na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który leży w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).
Dzieje miejscowości
W XIV-XVI w. znajdował się tutaj zamek, funkcjonował także folwark krzyżacki. Zamek został spalony w trakcie najazdu litewskiego. W latach 1350-1360 w miejscu spalonego budynku powstał nowy zamek murowany. Na podgrodziu zamku rozwinęła się osada rzemieślnicza w postaci tzw. liszki. W zamku rezydowali, w latach 1401–1525, prokuratorzy krzyżaccy, podlegający komturom bałgijskim, a także okresowo ryńskim (do 1426 r.). Zamek wchodził w skład łańcucha twierdz obronnych, które rozlokowano po zachodniej stronie Wielkich Jezior Mazurskich. W 1401 r. komtur Ulrich von Jungingen lokował tu wieś czynszową na 40 włókach. Urlich von Juningen wydzielił ze wspomnianej ziemi 4 włóki dla sołtysa, 4 na uposażenie parafii oraz 8 dla karczm. W 1451 r. w Szestnie były cztery karczmy. Wieś otrzymała cztery lata wolnizny. Nazwa miejscowości ma rodowód pruski - pochodzi od imienia Sest, albo od słowa "sestes" - posiadłość.
W XV w. na terenie wsi powstała parafia, która należała do archiprezbiteriatu reszelskiego. Po sekularyzacji Prus, aż do 1980 r. funkcjonował tutaj kościół luterański. W latach 1525–1725 w Szestnie mieściła się siedziba starostwa, zaś folwark stał się majątkiem książęcym. Według Kętrzyńskiego w 1536 r. w liszce – podzamczu mieszkali jedynie Niemcy. Sytuacja uległa zmianie ok. 1566 r., skoro osiedlił się tu polskojęzyczny pleban Wojciech Rębowski. W XVI w. liszkę określano jako Freiheit Sehesten. Mówiono w ten sposób o terenach rządowych. Szestno przez dłuższy okres funkcjonowało jak miasteczko - nie posiadało jednak praw miejskich. Cechą charakterystyczną dla takich miejscowości było prawo utrzymywania wielu karczm.
W 1612 r. Szestno przejął Otto von der Groeben. Zabudowa wsi miała kształt ulicówki, ale z charakterystycznym dla miasteczka placem na środku – tzw. placem targowym bez ratusza. W 1648 r. obok kościoła wybudowano przytułek dla ubogich. W 1721 r. Szestno otrzymało od starosty wilkierz, jaki posiadały ośrodki miejskie, ustalający porządek prawny obowiązujący wszystkich tutejszych mieszkańców. 1752 r. zlikwidowano starostwa, wówczas Szestno zostało jednym z siedmiu wielkich powiatów, na które podzielono Prusy. W skład powiatu wchodziły następujące miejscowości: Ryn, Giżycko i Węgorzewo. Siedziba landratu została umieszczona w Rynie. Po 1818 r., kiedy zlikwidowano powiat Szestno, miejscowość straciła na znaczeniu. W 1939 r. na obszarze wiejskim było 109 gospodarstw domowych, w tym 32 rolnicze. W latach 20. XX w. Szestnem zarządzała rodzina Klugkist. Po II wojnie światowej powstał tutaj PGR.
Gospodarka
We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne. Działa też wytwórnia pasz i przedsiębiorstwo usługowo-handlowe.
Edukacja
We wsi funkcjonuje Gimnazjum Publiczne.
Bezpieczeństwo
Obecnie we wsi działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Ludzie związani z miejscowością
- Otto von der Groeben - właściciel Szestna w XVII w.
- Marcin Giersz, także Gerss (1808-1895) - mazurski nauczyciel, pisarz i wydawca, działacz luterański.
Zabytki
We wsi znajdują następujące zabytki: późnogotycki kościół, ruiny gotyckiego zamku krzyżackiego oraz XIX-wieczny budynek (dziś zajazd) na fundamentach największego w państwie krzyżackim młyna wodnego, cmentarz rodziny Klugkist (założony w latach 30. XX w.).
Bibliografia
Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.
Zobacz też
