Stare Guty

{{Wieś infobox

|nazwa                 = Stare Guty  
|herb wsi              =
|flaga wsi             =
|herb artykuł          =
|dopełniacz wsi        = Starych Gut  
|zdjęcie               = Stare Guty. Mogiła cywilnej ofiary wojennej z 1914 roku.jpg
|opis zdjęcia          = Stare Guty. Mogiła cywilnej ofiary wojennej z 1914 roku [Olsztyńska Strona Rowerowa [11.08.2013]   
|rodzaj miejscowości   = wieś sołecka
|województwo           = warmińsko-mazurskie 
|powiat                = piski 
|gmina                 = Pisz 
|miejscowość podstawowa =
|sołectwo              =
|wysokość              =
|liczba ludności       = 167 
|rok                   = 2010 
|strefa numeracyjna    = (+48) 87
|kod pocztowy          =12-200
|tablice rejestracyjne =NPI
|SIMC                  =
|mapa wsi              =
|kod mapy              = PL-WN
|stopniN = 53 |minutN = 36 |sekundN = 39
|stopniE = 21 |minutE = 55 |sekundE = 07
|commons               =
|wikipodróże           =
|wikisłownik           =
|www                   =

}}
Stare Guty (niem. Gutten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 167 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wiesława Łagodzińska.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, 9 km na wschód od Pisza, na południe od drogi krajowej nr 58. Znajduje się tu stacja kolejowa na linii Pisz – Ełk.

Dzieje miejscowości

Na terenie wsi natrafiono na ślady osady pruskiej. Wieś została założona w 1495 roku na 21 łanach puszczy na prawie magdeburskim, nadanych Mikołajowi Gutowi. W połowie XVII wieku osiedlili się tu arianie (bracia polscy). W wyniku epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja wsi znacznie się zmniejszyła (zmarło 83 mieszkańców).

Szkoła we wsi powstała w pierwszej połowie XIX wieku (między 1808 a 1840 rokiem). W 1935 roku uczęszczało do niej 51 dzieci, pracował jeden nauczyciel. Po zakończeniu II wojny światowej szkołę uruchomiono już w 1945 roku; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. W połowie lat 60. XX wieku uruchomiono we wsi punkt biblioteczny.

Drewniany budynek dworca powstał wraz z uruchomieniem linii kolejowej Pisz – Ełk w 1885 roku; obok niego dobudowano na początku XX wieku budynek mieszkalny i dwa budynki gospodarcze. Po II wojnie światowej linię odbudowano ostatecznie w 1950 roku.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1864 r. – 234 osoby

• 1867 r. – 220 osób

• 1933 r. – 249 osób

• 1939 r. – 214 osób

• 1988 r. – 178 osób

Zabytki

• zespół stacji kolejowej z przełomu XIX i XX wieku: drewniany dworzec z 1885 roku; dom i dwa budynki gospodarcze z początku XX wieku, murowane
• dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku; na cmentarzu zlokalizowany grób cywilnej ofiary działań wojennych w roku 1914

Bibliografia

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
3. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010-2011, ss. 83–157.
4. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
5. Deutsche Verwaltungsgeschichte [11.08.2013]
6. Bank Danych Lokalnych GUS [11.08.2013]
7. Strona Urzędu Gminy Pisz [11.08.2013]
8. Olsztyńska Strona Rowerowa [11.08.2013]
9. Wikipedia [09.11.2013]