Pluty

Pluty
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Pieniężno
Liczba ludności (2010)	89
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pluty
Położenie na mapie Polski Pluty
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pluty (niem. Plauten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 89 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Pluty i Pełty. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bazyli Śwtuszak.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, w południowo–zachodniej części Wzniesień Górowskich, 10,5 km na wschód od Pieniężna, w pobliżu granicy z powiatem bartoszyckim; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 512 na odcinku Pieniężno - Górowo Iławeckie.

Dzieje miejscowości

W 1325 roku kapituła warmińska wybudowała tu zamek (jego budowę wiąże się z osobą późniejszego biskupa Jordana), a rok później wieś otrzymała przywilej lokacyjny. Trudno określić, kiedy zamek został zniszczony, obecnie brak po nim jakichkolwiek śladów. W latach 1440–1442, gdy Warmią wstrząsały bunty chłopskie, wywołane pogarszającą się sytuacją ludności wiejskiej, chłopi i sołtysi z komornictwa pieniężnieńskiego popadli w konflikt z kapitułą warmińską z powodu nadmiernej pańszczyzny i innych obciążeń. Jednym z przywódcą buntu był niejaki Jan, chłop z Plut. Zatarg zakończył się polubownym sądem biskupim, ale po kilku latach pańszczyzna ponownie została zwiększona, a swoboda osobista włościan ograniczona.

Kościół w Plutach wybudowano prawdopodobnie w drugiej ćwierci XIV wieku, został odremontowany już w 1410 roku, a ponownie konsekrowany w 1581 roku. Na początku XIX wieku przedłużono go, dobudowano również wieżę; wyposażenie wnętrz pochodzi z XVII-XVIII wieku.

Po II wojnie światowej Pluty były siedzibą gromady, która jeszcze w latach 50. została przyłączona do obecnego powiatu bartoszyckiego. Wieś powróciła do powiatu braniewskiego w 1972 roku.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 303 osoby

• 1933 r. – 319 osób

• 1939 r. – 310 osób

Religia

We wsi znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

• częściowo zachowany średniowieczny układ przestrzenny
• kościół gotycki, zniekształcony w XX wieku
• cmentarz przykościelny
• założenie zieleni przyzagrodowej i przydrożnej

Bibliografia

Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Strona Urzędu Gminy Pieniężno [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]