Regionalna Strategia Innowacyjności

Regionalna strategia innowacyjności – dokument, w oparciu o który prowadzona jest polityka wspierania innowacji w województwie warmińsko-mazurskim. Regionalna Strategia Innowacyjności (ang. RIS) została przyjęta w 2004 r. i zaktualizowana w 2010 r.

Wprowadzenie

RIS to podstawowe narzędzie kształtowania polityki innowacyjnej na poziomie regionu ukierunkowane na:

• optymalne zagospodarowanie potencjału, jakim dysponuje region, oraz uruchomienie jego zdolności innowacyjnych (funkcja efektywnościowa)
• integrację regionalnego środowiska i poszukiwanie konsensusu wśród podmiotów kształtujących procesy innowacyjne w regionie (funkcja integrująca)
• zwiększenie spójności bieżących decyzji i działań władz publicznych i innych podmiotów kształtujących regionalną politykę innowacyjną (funkcja koordynacyjna)
• dostarczenie informacji o przyszłości rozwoju regionu, a poprzez to zwiększenie poczucia stabilności działania podmiotów i zachęcenia ich do działań proinnowacyjnych (funkcja informacyjna)
• wzrost zrozumienia procesów innowacyjnych zachodzących w regionie oraz potrzeby działania w tym zakresie (funkcja edukacyjna).

RIS określa obszary w dziedzinie innowacji wynikające z wiedzy, doświadczeń i specyficznych cech regionu. Jej zadaniem jest wspomaganie władz oraz organizacji rozwoju regionalnego we wdrażaniu efektywnego systemu wspomagania innowacyjności w regionie. Regionalne Strategie Innowacyjności określają kierunki polityki innowacyjnej oraz cechy regionalnej infrastruktury wspomagającej innowacyjność, zwłaszcza w stosunku do przedsiębiorstw sektora MSP. Są to plany strategiczne tworzone na podstawie analizy porównawczej potrzeb technologicznych przedsiębiorstw, możliwości i potencjału sektora badawczego w zakresie technologii, organizacji, zarządzania, finansów i szkolenia. M. Juchniewicz za M. Klepką wskazuje, że RSI są dokumentami tworzonymi wielowątkowo i wielowymiarowo przy zaangażowaniu dużej liczby osób i instytucji. Dzięki temu są w stanie przedstawić faktyczne potrzeby i oczekiwania jednostek gospodarczych (przedsiębiorstw i organizacji z ich otoczenia) w zakresie tworzenia warunków sprzyjających wdrażaniu innowacji. Jednak zasadniczy cel wdrażania RSI, zarówno w Polsce jak i w innych regionach europejskich, koncentruje się na zwiększaniu świadomości dużego znaczenia innowacji dla rozwoju gospodarczego.

Geneza bezpośredniego działania w zakresie pobudzania innowacji na poziomie regionalnym sięga początku lat 90. XX w. kiedy to pojawiły się koncepcje budowy strategicznego podejścia do innowacyjności i konkurencyjności regionów z wykorzystaniem środków funduszy strukturalnych.

Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego (pierwsza wersja)

Region warmińsko-mazurski znalazł się w grupie pięciu regionów, które jako pierwsze podjęły prace nad zdefiniowaniem założeń innowacyjnego rozwoju regionu, wykorzystując europejską metodykę RITTS/RIS.

W odpowiedzi na zaistniałą sytuację 1 lutego 2009 r. Samorząd Województwa rozpoczął realizację projektu systemowegoRIS Warmia Mazury Plus, który miał m.in. na celu aktualizację zapisów pierwotnego dokumentu strategii. Głównym źródłem finansowania projektu były środki EFS alokowane w ramach Priorytetu VIII. Regionalne Kadry Gospodarki, Działania 8.2. Transfer Wiedzy, Poddziałania 8.2.2. Regionalne Strategie Innowacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007–2013.

Na potrzeby aktualizacji RIS dokonano inwentaryzacji oraz przeglądu wykonanych badań i analiz, zidentyfikowano mocne i słabe strony regionu, szukając pól, na których województwo może budować swój rozwój w oparciu o innowacje. W proces ten zaangażowani byli przedstawiciele władz samorządowych oraz partnerzy społeczni i gospodarczy, którzy pracowali w Grupach Roboczych oraz w ramach Regionalnego Komitetu Sterującego ds. RSI. Prace zwieńczone zostały sformułowaniem wizji i misji oraz celów strategicznych i operacyjnych. Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego zakłada realizację celów do 2020 r. Jest ona spójna ze Strategią Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020, będąc w stosunku do niej strategią dziedzinową, uszczegóławiającą wizję i cele w odniesieniu do zagadnień innowacyjności regionu.

Kluczowe etapy procesu aktualizacji zestawiono w tabeli 1.

Tabela. 1. Harmonogram aktualizacji dokumentu RIS

data	wydarzenie
31.03.2009	Przyjęcie przez Sejmik Województwa Uchwały w sprawie przystąpienia do prac nad aktualizacją RIS oraz przyjęcia zasad, trybu i harmonogramu prac.
29.04.2009	Inaugurujące posiedzenie Regionalnego Komitetu Sterującego ds. Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego (RKS ds. RIS) powołanego przez Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego uchwałą z dnia 2 marca 2009 r. Regionalny Komitet Sterujący ds. Regionalnej Strategii Innowacyjności jest niezależnym ciałem opiniodawczo-doradczym Zarządu Województwa. Do głównych zadań Komitetu należy: nadzorowanie procesu aktualizacji, wdrażania i monitoringu Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Komitet reprezentowany jest przez przedstawicieli kluczowych dla regionu instytucji naukowych, okołobiznesowych oraz pracodawców. Podczas spotkania powołano 3 tematyczne grupy robocze, których zadanie polegało na opracowaniu rekomendacji dla aktualizowanego dokumentu w obszarze: innowacyjności przedsiębiorstw i współpracy ze sferą B+R trendów innowacyjności w regionie i budowania scenariuszy rozwoju kultury innowacyjnej – budowanie postaw innowacyjnych wśród dzieci i młodzieży
22.06.2009	Konferencja inaugurująca projekt pt. RIS Warmia Mazury Plus. Miała ona na celu przybliżenie działań proinnowacyjnych prowadzonych w regionie, a także przedstawienie dalszego kierunku ich rozwoju w związku z realizowanym projektem RIS Warmia Mazury Plus.
20-21.08.2009	Szkolenie dla przedstawicieli Grup Roboczych Regionalnego Komitetu Sterującego. Szkolenie ukierunkowane było na poszerzenie i usystematyzowanie wiedzy z zakresu innowacyjności, kreowania polityki innowacyjnej, a także budowania Regionalnych Strategii Innowacyjności.
4.09.2009	Spotkanie przedstawiciela Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego z konsultantami Regionalnego Systemu Wspierania Innowacji w celu prezentacji głównych założeń projektu w ramach którego dokonywana była aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacyjności dla Warmii i Mazur. Regionalny System Wspierania Innowacji to sieć 21 Powiatowych Punktów Kontaktowych rozmieszczonych we wszystkich powiatach województwa warmińsko-mazurskiego, z siedzibą przy Warmińsko-Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego SA. W każdym z Punktów RSWI zatrudniony jest konsultant, którego zadaniem jest pomoc o charakterze informacyjno-doradczym przedsiębiorcom z danego powiatu.
23.10.2009	Posiedzenie RKS ds. RIS podczas którego: zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych na potrzeby procesu aktualizacji (analizy dokumentów ewaluujących RIS w Polsce, dokumentów o znaczeniu strategicznym dla województwa warmińsko-mazurskiego, dotyczących wdrażania RSI w województwie warmińsko-mazurskim w kontekście projektów innowacyjnych realizowanych w regionie, finansowanych ze środków Unii Europejskiej, innowacyjności województwa warmińsko-mazurskiego na podstawie danych zastanych) przedstawiono inicjatywy i działania związane z innowacyjnością województwa warmińsko-mazurskiego.
26-27.11.2009	Warsztaty Grup Roboczych RKS ds. RIS. Głównym celem spotkania było wypracowanie rekomendacji do aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacyjności. W trakcie warsztatów zidentyfikowano najważniejsze zjawiska, zagadnienia i problemy, które powinny być brane pod uwagę w trakcie opracowywania RIS. Zweryfikowano dotychczasowe zapisy analizy SWOT oraz określono cele strategiczne dla aktualizowanej RIS. Ponadto członkowie Grup Roboczych dyskutowali nad problemami i barierami wzrostu innowacyjności w regionie oraz metodami eliminowania tych barier oraz o kolejności i rodzaju działań jakie powinno się realizować w ramach wdrażania Regionalnej Strategii Innowacyjności.
6-10.12.2009	Wizyta studyjna Członków RKS ds. RIS oraz pracowników Jednostki Zarządzającej Projektem RIS Warmia Mazury Plus do regionu Yorkshire w Wielkiej Brytanii oraz Londynu. Celem wizyty było zdobycie wiedzy i poznanie doświadczeń regionów zaawansowanych w zakresie wdrażania RIS, a zwłaszcza: procesu powstawania Regionalnej Strategii Innowacyjności oraz wdrażania dokumentu, funkcjonowania regionalnych instytucji wspierających innowacyjność, stosowanych instrumentów wspierania innowacji, sposobu budowania postaw innowacyjnych wśród dzieci i młodzieży, metod stymulowania współpracy przedsiębiorstw, jednostek samorządowych oraz B+R.
25–26.03.2010	Warsztaty szkoleniowe RKS ds. RIS, podczas których przekazano informacje na temat: polityki spójności po 2013 r. czynników sukcesu Regionalnej Strategii Innowacyjności wpływu Regionalnego Komitetu Sterującego na proces wdrażania RSI instrumentów ewaluacji i monitoringu Regionalnej Strategii Innowacyjności monitoringu realizacji Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko mazurskiego i Regionalnej Strategii Innowacyjności inicjatyw i działań planowane do realizacji w ramach PO KL 2007-2013 inicjatyw i działań w zakresie wspierania innowacyjności realizowanych przez Warmińsko-Mazurską Agencję Rozwoju Regionalnego S.A.
19–20.05.2010	Warsztaty Grup Roboczych RKS ds. RIS, które prowadzone były przez przedstawicieli Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego. Podczas warsztatów wypracowano założenia do aktualizowanego dokumentu Strategii w zakresie: diagnozy stanu innowacyjności województwa warmińsko-mazurskiego analizy SWOT województwa warmińsko-mazurskiego misji oraz wizji Strategii celów strategicznych oraz celów operacyjnych Strategii
1–2.06.2010	Wspólne warsztaty RKS ds. RIS i Grup Roboczych poświęcone omówieniu oraz przyjęciu materiałów wypracowanych przez Grupy Robocze. Ponadto podczas spotkania przeprowadzona została dyskusja nad systemem wdrażania i monitorowania RIS. Określono także wytyczne dla misji Strategii. W trakcie warsztatów z przedstawicielami Regionalnego Komitetu Sterującego ds. RIS sformułowano ostateczną formę: analizy SWOT struktury celów operacyjnych wizji Strategii
30.06.2010	Posiedzenie RKS ds. RIS, podczas którego zaprezentowany został wstępny projekt Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020 opracowany przez Fundację im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dokument przygotowany został na podstawie rekomendacji wypracowanych w trakcie łączonych warsztatów RKS ds. RIS oraz Grup Roboczych. W wyniku głosowania RKS ds. RIS przyjął projekt dokumentu do konsultacji społecznych.
7–20.07.2010	Konsultacje społeczne dokumentu Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020.
28.07.2010	Posiedzenie RKS ds. RIS poświęcone analizie uwag zgłoszonych w formie pisemnej w trakcie konsultacji społecznych. Komitet wypracował wspólne stanowisko w sprawie rekomendacji odnośnie przyjęcia bądź odrzucenia nadesłanych spostrzeżeń. Dyskutowano również nad wskaźnikami do monitoringu realizacji RIS.
7.09.2010	Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego przyjął projekt zaktualizowanej Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020. Dokument uwzględnia wyniki konsultacji społecznych oraz rekomendacje RKS ds. RIS.
28.09.2010	Zatwierdzenie Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020 przez Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
29.09.2010	Posiedzenie RKS ds. RIS podczas którego rozpoczęto prace nad opracowaniem Planu Działań dla RIS. Plan zawiera konkretne działania umożliwiające wdrażanie Strategii i tym samym kształtowanie przyszłej pozycji Województwa w innowacyjnej gospodarce.
4.11.2010	Konferencja Innowacyjny Region – Kreatywne Społeczeństwo, której głównym tematem była rola innowacyjności w rozwoju gospodarki województwa warmińsko-mazurskiego oraz prezentacja zaktualizowanej Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020.
19.11.2010	Przyjęcie przez RKS ds. RIS planu działań Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020. Jest to dokument, w którym wskazano konkretne działania, jakie powinny być zrealizowane w odniesieniu do każdego celu operacyjnego, a także podmiot realizujący oraz źródła finansowania.
21.04.2011	Gala-RIS – spotkanie podsumowujące realizację projektu RIS Warmia Mazury Plus.

Źródło: Babuchowska K., Wojarska M., Rola regionalnych strategii innowacji w stymulowaniu innowacyjności woj. warmińsko-mazurskiego, [w:] Spin off, spin out jako instrument budowania przedsiębiorczości akademickiej oraz stymulowania innowacyjności regionu, red. A. P. Balcerzak, M. Moszyński, Toruń 2011, s. 255-290.

Założenia Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020

Zgodnie z kanonami planowania strategicznego, w ramach Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020 określono wizję i misję, a także cele strategiczne i operacyjne (rys. 2).

Rys. 2. Podstawowe elementy RIS województwa warmińsko-mazurskiego.Źródło: Babuchowska K., Wojarska M. Rola regionalnych strategii innowacji w stymulowaniu innowacyjności woj. warmińsko-mazurskiego, [w:] Spin off, spin out jako instrument budowania przedsiębiorczości akademickiej oraz stymulowania innowacyjności regionu, red. A. P. Balcerzak, M. Moszyński Toruń 2011, s. 255-290.

Przedstawione na rysunku 2. cele strategiczne zgodnie z zasadą dezagregacji podzielone zostały na bardziej precyzyjne cele operacyjne, tj.:

Cel: Budowanie silnego kapitału społecznego i kultury innowacji:

• promowanie postaw innowacyjnych wśród kadry zarządzającej i pracowników przedsiębiorstw, samorządów, instytucji wsparcia oraz wśród społeczeństwa
• pobudzanie lokalnych inicjatyw na rzecz innowacji, a w tym:
  • rozwój planowania strategicznego w administracji na poziomie lokalnym oraz ponadlokalnym w zakresie polityki innowacyjnej
  • promowanie inicjatyw oddolnych
• promocja współpracy wśród wszystkich uczestników regionalnego systemu innowacji
• budowanie kapitału społecznego w procesie tworzenia i wdrażania RSI oraz promocja tego procesu jako dobrej praktyki współdziałania na rzecz innowacji w regionie, a w tym:
  • tworzenie szerokiej koalicji aktorów społeczno-gospodarczych na rzecz polityki innowacyjnej w celu uniezależnienia jej od podziałów i zmian politycznych
  • zwiększenie umiejętności pozyskiwania środków z różnych źródeł na cele wdrażania RSI,
  • tworzenie wizerunku Warmii i Mazur jako regionu otwartego na innowacje

Cel: Transformacja gospodarki w kierunku specjalistycznych produktów i usług opartych na wiedzy:

• budowanie innowacyjnej specjalizacji regionalnej, a w tym:
  • rozwój sektora turystycznego w kierunku nowych usług opartych na wiedzy
  • rozwinięcie sektora ICT
  • wsparcie sektora meblarskiego we wdrażaniu nowych technologii oraz innowacyjnego wzornictwa,
  • promowanie rozwoju sektora spożywczego w kierunku żywności naturalnej, tradycyjnej i prozdrowotnej
• pozyskiwanie inwestycji zewnętrznych w produkcję wyspecjalizowaną i usługi oparte na wiedzy;
• promocja i wsparcie przedsięwzięć biznesowych opartych na współpracy ze sferą B+R oraz tworzenie działów badawczych przez firmy
• promocja zarządzania strategicznego oraz innowacyjnych form organizacji w firmach
• pomoc przedsiębiorcom w pozyskiwaniu kapitału zewnętrznego na innowacyjne inwestycje

Cel: Usprawnienie instytucjonalnego systemu innowacji:

• koordynacja działań proinnowacyjnych samorządów i instytucji otoczenia biznesu
• rozwijanie usług proinnowacyjnych, a w tym:
  • budowanie Regionalnego Systemu Usług wspierającego innowacje w przedsiębiorstwach
  • wzrost efektywności działań Regionalnego Systemu Wspierania Innowacyjności
  • rozwój usług i doradztwa w zakresie zarządzania własnością intelektualną
  • rozwinięcie kapitałowych instrumentów finansowania innowacji
  • motywowanie instytucji wspierających do działania prorynkowego
• utworzenie i efektywne wykorzystanie infrastruktury proinnowacyjnej, w tym parków naukowo-technologicznych i inkubatorów technologicznych
• usprawnienie wsparcia dla innowacji przez administrację publiczną
• dostosowywanie działań sektora nauki do potrzeb regionalnej gospodarki

Cel: Rozwój kreatywnego kapitału ludzkiego:

• rozwój umiejętności i kwalifikacji kadr regionalnej gospodarki i administracji
• dostosowywanie kształcenia do aktualnych i przyszłych potrzeb gospodarki, a w tym:
  • kształcenie umiejętności i kompetencji związanych z przedsiębiorczością i kreatywnością
  • kształcenie w specjalnościach odpowiadających potrzebom innowacyjnych sektorów gospodarki
  • edukacja w kierunku praktycznych umiejętności związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw
• przyciąganie i tworzenie możliwości rozwoju dla utalentowanego i wykwalifikowanego kapitału ludzkiego
• inteligentne wykorzystanie kompetencji i doświadczenia ludzi 50+.

Wdrażanie Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020

Zgodnie z założeniami twórców Strategii, w realizację działań zmierzających do osiągnięcia ww. celów zaangażowani zostali wszyscy aktorzy regionalnej sceny społeczno-ekonomicznej. Podmiotem bezpośrednio odpowiedzialnym za realizację strategii innowacyjności w województwie warmińsko-mazurskim jest Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, który wspierany jest w tym zakresie przez Departament Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego, a zwłaszcza funkcjonujące w jego ramach Biuro Przedsiębiorczości. Zgodnie z Regulaminem Organizacyjnym do głównych zadań tej jednostki należy m.in. przygotowywanie i aktualizacja RIS; koordynacja jej wdrażania oraz monitoring. Organem opiniującym i doradczym Zarządu Województwa w zakresie realizacji zapisów zawartych w zaktualizowanym dokumencie jest RKS ds. RIS. Ponadto, wśród pozostałych podmiotów przyczyniających się do osiągania celów strategicznych RIS wymienić należy: punkty kontaktowe Regionalnego Systemu Wspierania Innowacji; jednostki samorządowe, przedsiębiorstwa, instytucje otoczenia biznesu oraz jednostki edukacyjne i badawczo-rozwojowe (rys. 3).

Rys. 3. Schemat wdrażania RSI

Źródło: Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020.

Skuteczna realizacja projektu ukierunkowanego na wdrożenie zapisów Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020, już na etapie formułowania wymagała opracowania podstawowych zasad monitoringu i ewaluacji. Zgodnie z zapisami Strategii, przedmiotem monitoringu są działania i inicjatywy wynikające z Planu Działań RSI, analizowane w kontekście społeczno-gospodarczej sytuacji regionu. Opracowany system monitoringu przewiduje śledzenie wdrażania strategii z trzech punktów widzenia. Po pierwsze, monitoring koncentruje się na realizacji poszczególnych projektów/inicjatyw wynikających z RIS (tzw. poziom mikro). Po drugie, oceniany jest stopień realizacji założonych celów przez pryzmat wykonywanych działań – ich kosztu i zakresu (tzw. poziom mezo). I po trzecie, monitoring uwzględnia analizę porównawczą potencjału innowacyjnego oraz efektywności działalności innowacyjnej w gospodarce (poziom makro). Wyniki monitoringu stanowią podstawę oceny oddziaływania RIS czyli ewaluacji, która zgodnie z przyjętymi w dokumencie założeniami, ma na celu dostarczenie pogłębionej analizy na temat efektywności, celowości oraz sposobu wdrażania RIS. Głównymi odbiorcami tych informacji są władze regionu czyli Zarząd oraz Sejmik Województwa. Aktywnymi uczestnikami procesu monitoringu i ewaluacji jest Departament Polityki Regionalnej (Jednostka Monitorująca) jako podmiot odpowiedzialny za codzienne funkcjonowanie systemu, Komitet Monitorujący i Ewaluacji, którego funkcję powierzono RKS ds. RIS oraz grupy robocze i fora ad hoc wykorzystywane do omawiania i interpretacji wyników monitoringu w poszczególnych polach merytorycznych RSI.

Bibliografia

Babuchowska K., Wojarska M. Rola regionalnych strategii innowacji w stymulowaniu innowacyjności woj. warmińsko-mazurskiego, [w:] Spin off, spin out jako instrument budowania przedsiębiorczości akademickiej oraz stymulowania innowacyjności regionu, red. A. Balcerzak P., Moszyński M., Toruń 2011, s. 255-290
Klepka M., Raport z inwentaryzacji Regionalnych Strategii Innowacji w Polsce, Warszawa 2005
ris.warmia.mazury.pl, Regionalna strategia innowacyjności [20.04.2014]
Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020, ris.warmia.mazury.pl [20.04.2014]