Parafia pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach

Parafia pw. św. Wawrzyńca
Kościół parafialny, źródło: Diecezja toruńska, 31.12.2013.
Siedziba	Kiełpiny
Adres	Kiełpiny 47, 13-230 Lidzbark Welski
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Diecezja	toruńska
Dekanat	Lidzbark Welski
Kościół	Kościół pw. św. Wawarzyńca
Wspomnienie liturgiczne	10 sierpień
Parafia w Kiełpinach

Parafia pw. św. Wawrzyńca w Kiełpinach – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Lidzbark Welski, należącym do diecezji toruńskiej. Erygowana w . Mieści się w Kiełpinach.

Historia parafii

Nazwa wsi pochodzi od ptaka kiełpia, rodzaju łabędzia, spotykanego na Pojezierzu Mazurskim. W obecnym brzmieniu ustaliła się już w XVI w. Miejscowość występuje w źródłach pod nazwami: Kulpink - 1410 r. oraz Kielpin - 1543 r. Urzędowa nazwa za czasów pruskich to Kelpin.

Okolice Kiełpin leżą na dawnej ziemi michałowskiej, która przypuszczalnie już pod koniec X w. wchodziła w skład powstającego państwa polskiego. W 1306 r. ziemia michałowska stała się praktycznie własnością zakonu krzyżackiego.

Pierwsza wzmianka o parafii kiełpińskiej pochodzi z czasów biskupa chełmińskiego Arnolda Stapila (1402-1416). Biskup protestował przeciwko pozwaniu proboszcza kiełpińskiego przed sąd wójta bratiańskiego Mikołaja. Wieś i parafia musiały zatem być założone w XIV w. Fundatorem parafii i założycielem wsi był zakon krzyżacki. Wieś Kiełpiny po drugim pokoju toruńskim (1466 r.) włączona została w ramach Prus Królewskich do Królestwa Polskiego. Obok wsi istniał zapewne również majątek szlachecki, gdyż w 1543 r. biskup chełmiński Tiedeman Giese (1538-1549) zapisał opuszczony majątek Kiełpiny szlachcicowi Michałowi Płotowskiemu. Dokonany w 1772 r. pierwszy rozbiór Polski wcielił ziemię lubawską wraz m. in. z Kiełpinami do Królestwa Pruskiego.

Pod koniec XIV w. zbudowano we wsi pierwszy kościół parafialny. Na początku XVI w. świątynia tak podupadła, że postanowiono ją rozebrać i na jej miejscu postawić nowy kościół. w 1543 r. konsekrował go biskup Tiedeman Giese. Mieszkańcy wsi pobudowali świątynie własnym nakładem, przez co uzyskali patronat nad kościołem. Wizytacje parafii z lat 1647 i 1672 potwierdzają kolatorstwo miejscowych gospodarzy. Natomiast wizytacja z roku 1743 wyraźnie dowodzi, że patronat należał do króla. Do parafii kiełpińskiej w owym czasie należały tylko wsie: Rynek Włościański i Rynek Szlachecki. Na początku XVII w. kościół uległ całkowitemu spaleniu. Dlatego zapewne doszło w 1630 r. do likwidacji parafii. W 1672 r. jej obszar przydzielono do parafii Lidzbark, w latach 1710-1726 należała do Boleszyna, potem okresowo do parafii Grodziczno oraz Mroczno (1789-1908). W 1908 r. parafia odzyskała samodzielność jako lokalny wikariat. W roku 1912 przyłączono do parafii kiełpińskiej Gronowo z parafii rumiańskiej oraz Grądy i Tarczyny z parafii zwiniarskiej.

Zgodnie z zarządzeniem z dnia 1 IX 1848 r. nad kościołem kiełpińskim ustanowiono patronat mieszany, sprawowany przez biskupa chełmińskiego w parzystych miesiącach roku oraz w nieparzystych miesiącach przez rząd pruski.

Obecny kościół wzniesiono na miejscu poprzedniego, jako budowlę murowaną, z drwnianą wieżą. Nadano mu wezwanie św. Wawrzyńca i oddano do użytku w 1745 r. Konsekracji świątyni dokonał biskup chełmiśnki Andrzej Stanisław Załuski. Świątynię gruntownie odnowiono w 1823 r. Uroczyste poświęcenie kościoła odbyło się w 1832 r. W 1865 r. przeniesiono dzwony z wieży na dzwonnicę przed kościołem. W tym czasie przebudowano prawdopodobnie chór muzyczny i portal główny. W XX w. dobudowano od południa, na przedłużeniu osi kościoła, niewielkie pomieszczenie przy zakrystii.

W 1883 r. we wsi Kiełpiny mieszkało 290 osób (272 katolików i 18 ewangelików). Były tu wówczas 74 budynki, w tym 36 domów mieszkalnych. Wieś obejmowała obszar 2382 mórg.

Do kościoła kiełpińskiego należały wówczas następujące wsie: Kiełpiny, Kłodzina, Wasioły, Rynek i Żabiny. Do szkoły w Kiełpinach uczęszczały również dzieci ze wsi Grądy, Wasioły i Kłodzina. W 1883 r. z tego rejonu czyło się w szkole 61 dzieci katolickich.

W 1920 r. Kiełpiny włączono do powiatu lubawskiego II Rzeczypospolitej. Zmiany organizacyjne diecezji chełmińskiej dokonane z dniem 1 I 1927 r. przez biskupa Stanisława Wojciecha Okoniewskiego utrzymały parafię kiełpińską w dekanacie lidzbarskim. W 1932 r. Kiełpiny włączono do powiększającego się powiatu działdowskiego. Stan ten przetrwał do wybuchu II wojny światowej.

Warto odnotować, że ksiądz kiełpiński Józef Ledóchowski był w 1918 r., roku decydującym o odrodzeniu się wolnej ojczyzny, członkiem Powiatowej Rady Ludowej w Lubawie oraz delegatem na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu (3-5 XII 1918 r.).

W okresie II Rzeczypospolitej we wsi Kiełpiny były 64 budynki mieszkalne. Do parafii należały w 1928 r. następujące miejscowości: Kiełpiny (469 wiernych), Gronowo (185), Grądy (195), Rynek (226), Wasioły (14) i Tarczyny (143). Łącznie na terenie parafii w 1928 r. mieszkało 1232 Polaków katolików, 9 Niemców ewangelików i 3 prawosławnych. W 1934 r. we wsi mieszkało ogółem 468 mieszkańców, w tym 457 Polaków i 11 Niemców. W okresie międzywojennym na terenie parafii kiełpińskiej znajdowały się cztery szkóly powszechne: w Kiełpinach (dwuklasowa; w 1928 r. - 99 dzieci) oraz jednoklasowe w Gronowie (20), Rynku (41) i Tarczynach (22). Ogólna powierzchnia wsi w tym okresie wynosiła 6,10 km2, użytki rolne zajmowały 5,26 km2, w tym 4,91 km2 gruntów ornych.

W okresie międzywojennym czynne były następujące bractwa i stowarzyszenia: Towarzystwo Misyjne, od 1922 r., Bractwo Różańca św. i Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej (od 1926 r.).

Kościół w czasie II wojny światowej: w okresie nasilenia terroru hitlerowskiego w październiku 1939 r. został aresztowany kuratus ks. Alfons Mechlin i osadzony w więzieniu lidzbarskim. Od 22 IV 1940 r. był odosobniony w więzieniu grudziądzkim, następnie w Stutthofie, Sachsenhausen i od 14 XII 1940 r. w Dachau (nr obozowy 22809). Stąd uwolniono go 30 VIII 1941 r. dzięki staraniom ks. Dreszlera z Grudziąca. Zamieszkał w Nowym Mieście Lubawskim u ks. Mantheya. Od 1943 r. administrował parafiami Kurzętnik, Gwiździny, Brzozie Lubawskie i w końcu w Nowym Mieście Lubawskim.

Po aresztowaniu ks. A. Mechlina hitlerowcy skonfiskowali stare księgi parafialne. Plebanię zajął Niemiec Schpanke. Władze okupacyjne zawładnęły majątkiem ziemskim parafii o powierzchni około 88 ha. Skonfiskowano również dwa dzwony kościelne (jeden pozostawiono na miejscu), które po wojnie zostały odzyskane.

Kler parafialny

Ks. Kanonik Stanisław Rybarczyk (obecny Proboszcz parafii)

Urodzony dnia 07.11.1949r. w Sępolinie Krajeńskim. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego w Sępolinie, wstępuje w 1967r. do Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Chełmińskiej w Pelplinie. Po roku studiów w październiku 1968r. zostaje powołany do odbycia Zasadniczej Służby Wojskowej w Batalionie Specjalnym w Bartoszycach. Po ukończeniu służby wojskowej w październiku 1970r. wstępuje ponownie do Wyższego Seminarium Duchownego, które kończy 23.05.1974r. święceniami kapłańskimi udzielonymi przez Biskupa Chełmińskiego Bernarda Czaplińskiego. Po święceniach pracuje duszpastersko jako wikariusz w parafiach: Wysin, Wiele i Toruń. Dekretem Biskupa Chełmińskiego Mariana Przykuckiego dnia 20.12.1987 obejmuje obowiązki Proboszcz Parafii Ś. Ap. Piotra i Pawła w Zieleniu. Po reorganizacji diecezji polskich od 1992r. jest kapłanem Diecezji Toruńskiej. W uznaniu zasług duszpasterskich 25.03.2003r. zostaje odznaczony przez Biskupa Toruńskiego Andrzeja Suskiego Godnością Kanonika. Dekretem Biskupa Toruńskiego Andrzeja Suskiego z dnia 28.06.2011r. z dniem 01.07.2011r. zostaje mianowany Proboszczem Parafii p.w. Świętego Wawrzyńca w Kiełpinach w dekanacie lidzbarskim.

Ks. Tadeusz Seroczyński Urodził się 14 lutego 1918 r. w Glaznotach na Warmii w rodzinie Józefa i Agnieszki Tretkowskiej. Ojciec był organistą. Po przegranym plebiscycie w 1920 r. rodzina przeniosła się do Koszelew, gdzie ojciec został organistą w miejscowym kościele. Tadeusz po ukończeniu szkoły powszechnej kontynuował naukę w pelplińskim Collegium Marianum, uzyskując maturę w 1938 r. Następnie studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. Wojna przerwała te studia. Najpierw przebywał w domu, a w 1942 r. (po przymusowym wpisie na Deutsche Volksliste) został wcielony do wojska niemieckiego. Przebywał na froncie wschodnim, gdzie został ranny. (Rana właściwie nie zagoiła się do końca życia; stąd Ks. Infułat Jank mógł powiedzieć - "Co to za medycyna, która nie potrafi sobie poradzić z raną wschodnią".) Po wojnie najpierw uruchomił szkołę ludową w Koszelewach, a potem kontynuował studia w Seminarium. Wyświęcony na kapłana 4 lipca 1948 r. Pracował jako prefekt i kapelan w Lubawie. 1 lipca 1961 został administratorem w Kiełpinach, gdzie zmarł 3 listopada 1971 r. Ks. Paweł Ossowski Ur. 1 maja 1919 r. w Brzeźnie (pow. Starogard Gdański), w rodzinie rolników Feliksa i Marianny z domu Ringwelska. W 1947 r. kończy maturę w Liceum Ogólnokształcącym w Starogardzie Gd. Wyświęcony na kapłana przez Ks. Bpa Kazimierza Kowalskiego 16 grudnia 1951 r. Pracował jako wikariusz w Grodzicznie, Lubawie. 23 marca 1955 r. został administratorem parafii Kiełpiny a 1 lipca 1961 r. w Grodzicznie. 15 grudnia 1987 r. przechodzi w stan spoczynku. Zamieszkuje nadal w Grodzicznie, gdzie umiera 7 czerwca 1998 r. Jako Proboszcz Grodziczna był dekanalnym referentem trzeźwości oraz od 27 marca 1969 r. wicedziekanem dekanatu lubawskiego. Ks. Józef Lech Witkowski Ur. 6 sierpnia 1930 r. w Małych Radowiskach (pow. Wąbrzeźno, woj. bydgoskie), w rodzinie Waleriana i Jadwigi z domu Aniszewska (rolnicy). Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Wąbrzeźnie w 1951 r. Święcenia kapłańskie przyjął 28 kwietnia 1957 r. w Pelplinie z rąk Ks. Bpa Kazimierza Kowalskiego. Pracował jako wikariusz w Wysinie k. Kościerzyny, w Skarlinie, w Mgoszczy, w Grudziądzu w par. NMP, w Żukowie k. Gdańska, w Fordonie, Lidzbarku Welskim i od 8 grudnia 1971 r. jako proboszcz w Kiełpinach. 15 grudnia 1987 r. przeszedł w stan spoczynku do Działdowa, gdzie umiera 31 lipca 1998 r. Ks. Franciszek Wagner Ur. 8 grudnia 1908 r. w Chroślu (par. Radomno) w rodzinie Alojzego (nauczyciel) i Moniki Pełka. Gimnazjum neoklasyczne skończył w Nowym Mieście (matura 1931). Studiował w seminarium duchownym w Pelplinie (1932-1937), a święcenia z rąk bpa S. W. Okoniewskiego przyjął 14 marca 1937 r. Jako wikariusz pracował w Jeżewie, kuratus w Laskowicach (od 1948), później administrator w Kiełpinach i Wąpiersku, a następnie prob. w Kazanicach. Zmarł 10 marca 1967 r. w Kazanicach. Ks. Alfons Jan Tissler Ur. 27 stycznia 1907 r. w miejscowości Ulkowy pod Gdańskiem w rodzinie Jana (kierownik gorzelni) i Marty Karasek. Gimnazjum skończył w Chełmnie (matura 1927). Studiował w seminarium duchownym w Pelplinie (1928-1923). Święcenia przyjął z rąk bpa Stanisława W. Okoniewskiego 17 grudnia 1932 r. Pracował jako wikariusz w Gdyni-Chyloni (1933-1935), Lidzbarku (od 1935), a od 1 stycznia 1936 jako kuratus w Wąpiersku, od 1940 administrator w Lidzbarku i Kiełpinach; po wojnie administrator w Wąpiersku i Kiełpinach (do 1947); od lipca 1947 r. administrator (a od 1950) proboszcz w Lidzbarku. Zmarł 27 października 1971 r. w Lidzbarku. Ks. Kanonik Henryk Rychert

Urodzony 14 lipca 1952 r. w Kartuzach w rodzinie Szczepana (kierowca) i Joanny z domu Brylowska. Ukończył klasę 8-mą w 1967 r. w Szkole Podstawowej nr 3 w Kartuzach. Matura w Liceum Ogólnokształcącym w Kartuzach w 1971 r. Święcenia kapłańskie - 13 lutego 1977 w Pelplinie; szafarzem Ks. Bp Ordynariusz Bernard Czapliński. Mianowany proboszczem - 15 grudnia 1987. anonik Kapituły Kolegiackiej Grudziądzkiej Dekanalny Wizytator Katechetyczny imieniny: 14 lipca

Filie parafii

...

Zobacz też

{http://www.diecezja.torun.pl/ Diecezja toruńska]

OSP Kiełpiny

Ochotnicza Straż Pożarna w Kiełpinach została założona w 1932 roku, zapisało się wówczas 20 ochotników. Prezesem wybrany został wójt Franciszek Oleksiński, naczelnikiem Antoni Blank. Podczas okupacji władze niemieckie nakazały kontynuować działalność strażacką a udział w ćwiczeniach był obowiązkowy. Pod koniec wojny Niemcy wywieźli najcenniejszy sprzęt pożarniczy. W 1945 roku działalność straży reaktywowano, zaczęto od zbierania i remontowania ocalałego po okupacji sprzętu pożarniczego. Od 1952 roku jednostka jeździła do gaszenia ognia ciężarówką z demobilu. W połowie lat 60 strażacy wybudowali z pomocą miejscowych mieszkańców z której korzystają wszyscy. Pierwszy prawdziwy wóz gaśniczy Kiełpiny otrzymały w 1972 roku z działdowskiej komendy, obecnie jednostka wykorzystuje Stara (GBA).w 1997 roku OSP w Kiełpinach włączono do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Trzy lata później wręczono jej sztandar. Służy pod nim obecnie 80 strażaków, w tym 14 z drużyny młodzieżowej oraz 20 pań z kobiecej. Obecnie prezesem jednostki jest Stanisław Machujski. Druhowie oraz druhny z Kiełpin uczestniczą w zawodach strażackich na szczeblach gminnych, powiatowych oraz wojewódzkich odnosząc duże sukcesy. Strażacy z OSP Kiełpiny niosą również posługę dla kościoła: pełnią honorową wartę przy grobie Jezusa, obsługują oraz zabezpieczają uroczystości kościelne. Źródło: Prusiński T., Straże Pożarne Warmii i Mazur, Pracownia wydawnicza ElSet Olsztyn 2006.

Chór pod wezwaniem św. Cecylii

We wrześniu 2010 roku przy Parafii Św. Wawrzyńca w Kiełpinach, z inicjatywy organisty kapelmistrza Alfonsa Margaszewskiego powstał chór pod wezwaniem św. Cecylii. Na początku do chóru należały 22 osoby, jednak z przyczyn zdrowotnych i innych kilka osób zrezygnowało. W grudniu 2011 roku pożegnaliśmy prezesa naszego chóru Ś.P. Edmunda Drzewińskiego.

Obecnie chór liczy 18 osób w różnym przedziale wiekowym:

Drzewińska Elżbieta Dąbrowska Jadwiga Depczyński Edward Grochowalski Jan Jurkowska Joanna Knowski Józef Krośnicka Teresa Kaczorowska Bernadeta Kosińska Ewa Kosińska Marta Machujski Michał Machujski Stanisław Orłowska Agnieszka Piotrowicz Stanisław Rompczyk Halina Rogozińska Barbara Wielgoszyński Roman Zelma Barbara

Działalność chóru polega na przygotowywaniu repertuaru na różne uroczystości kościelne. Próby odbywają się raz w tygodniu w salce katechetycznej, Są one okazją do wspólnych spotkań ale przede wszystkim solidną i systematyczną praca wszystkich chórzystów.

Z okazji ważniejszych uroczystości parafialnych nasz chór występuje wspólnie z chórem z Parafii Św. Wojciecha w Lidzbarku, którego dyrygentem jest również Pan Margaszewski. Wspólnie śpiewamy też z okazji świąt w Lidzbarku.

Nasze chóry gościnnie występowały w kościołach parafialnych w Grodzicznie, Wielkim Łęcku, Rybnie i Orzechowie.

Współpraca między naszymi chórami to nie tylko wspólny śpiew ale i spotkania towarzyskie po występach jak również pikniki na łonie natury.

Mamy nadzieję, że ta współpraca będzie rozwijała się równie pomyślnie w przyszłości.

Bibliografia

Diecezja toruńska, 31.12.2013.

Parafia w Kiełpinach, 31.12.2013.