Karaś (gmina Iława): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Karaś ''' (niem. ''Karrasch'') – | + | ''' Karaś ''' (niem. ''Karrasch'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Iława (gmina wiejska)|gminie Iława]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 270 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Rosiński]]<ref>http://www.gmina-ilawa.pl/dla_mieszkanca/jednostki-podlegle/ [ | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 270 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Rosiński]]<ref>[http://www.gmina-ilawa.pl/dla_mieszkanca/jednostki-podlegle/ gmina-ilawa.pl] [05.03.2014]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], na wschodnim brzegu jeziora [[Jezioro Karaś|Karaś]], 7 km na południowy zachód od [[Iława|Iławy]]. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], na wschodnim brzegu jeziora [[Jezioro Karaś|Karaś]], 7 km na południowy zachód od [[Iława|Iławy]]. | ||
| − | W pobliżu wsi znajduje się faunistyczny [[Rezerwat przyrody Jezioro Karaś]]. | + | W pobliżu wsi znajduje się faunistyczny [[Rezerwat Jezioro Karaś|rezerwat przyrody Jezioro Karaś]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Nazwa wsi | + | Nazwa wsi – ''Karrasch'' – po raz pierwszy była wzmiankowana w 1324 roku. W 1737 roku Karaś był wsią kościelna, wzmiankowana w rachunkach kościelnych parafii iławskiej. W 1741 roku wybudowano pierwszą jednoklasową szkołę z przylegającym do niej mieszkaniem nauczyciela. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | W 1866 roku wzniesiono murowany budynek trzyklasowej szkoły, do której uczęszczały również dzieci z [[Radomko|Radomka]] i [[Szeplerzyzna|Szeplerzyzny]]. W tym czasie mieszkańcy wsi poza rolnictwem trudnili się dodatkowo przewozem drzewa do tartaków w Iławie i [[Katarzynki|Katarzynkach]]. Wydobywali również lód z jeziora, który sprzedawali wytwórni sera Limburger oraz mleczarni. | ||
| − | + | W 1910 roku miejscowość składała się z 53 gospodarstw i była zamieszkana przez 240 osób. Do ożywienia gospodarczego wsi i okolic w okresie międzywojennym przyczyniła się budowa szosy łączącej Szeplerzyznę z [[Iława|Iławą]]. W 1939 roku Karaś był zamieszkany przez 202 osoby. | |
| + | Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych w następujących latach wynosiła: | ||
| + | *1817 – 90 osób, 13 domów | ||
| + | *1831 – 152 osoby, 16 domów | ||
| + | *1864 – 256 osób, 31 domów | ||
| + | *1871 – 260 osób, 33 domy | ||
| + | *1885 – 276 osób, 34 domy | ||
| + | *1895 – 268 osób, 43 domy | ||
| + | *1905 – 290 osób, 44 domy | ||
| + | *1933 – 202 osoby | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku (obiekt nieczynny, 0,19 ha) na skraju wsi, przy drodze ze Szeplerzyzny do Iławy, własność parafii ewangelickiej |
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | ''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> | ||
| + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ||
| + | Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: [http://gmina-ilawa.mpzp.org/| gmina-ilawa.mpzp.org, Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/76/172/STRATEGIA_ROZWOJU_GMINY_ILAWA_2000-2015/| bip.warmia.mazury.pl, Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3889,karas-ptasie-krolestwo.html| polskaniezwykla.pl] [05.03.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Iława (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Wersja z 23:37, 25 lis 2014
| Karaś | |
| | |
 Zajazd w Karasiu. 1932
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Iława |
| Liczba ludności (2010) | 270 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Karaś | |
| Położenie na mapie Polski  Karaś | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Karaś (niem. Karrasch) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 270 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Rosiński[1].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, na wschodnim brzegu jeziora Karaś, 7 km na południowy zachód od Iławy.
W pobliżu wsi znajduje się faunistyczny rezerwat przyrody Jezioro Karaś.
Dzieje miejscowości
Nazwa wsi – Karrasch – po raz pierwszy była wzmiankowana w 1324 roku. W 1737 roku Karaś był wsią kościelna, wzmiankowana w rachunkach kościelnych parafii iławskiej. W 1741 roku wybudowano pierwszą jednoklasową szkołę z przylegającym do niej mieszkaniem nauczyciela.
W 1866 roku wzniesiono murowany budynek trzyklasowej szkoły, do której uczęszczały również dzieci z Radomka i Szeplerzyzny. W tym czasie mieszkańcy wsi poza rolnictwem trudnili się dodatkowo przewozem drzewa do tartaków w Iławie i Katarzynkach. Wydobywali również lód z jeziora, który sprzedawali wytwórni sera Limburger oraz mleczarni.
W 1910 roku miejscowość składała się z 53 gospodarstw i była zamieszkana przez 240 osób. Do ożywienia gospodarczego wsi i okolic w okresie międzywojennym przyczyniła się budowa szosy łączącej Szeplerzyznę z Iławą. W 1939 roku Karaś był zamieszkany przez 202 osoby.
Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych w następujących latach wynosiła:
- 1817 – 90 osób, 13 domów
- 1831 – 152 osoby, 16 domów
- 1864 – 256 osób, 31 domów
- 1871 – 260 osób, 33 domy
- 1885 – 276 osób, 34 domy
- 1895 – 268 osób, 43 domy
- 1905 – 290 osób, 44 domy
- 1933 – 202 osoby
Zabytki
- cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku (obiekt nieczynny, 0,19 ha) na skraju wsi, przy drodze ze Szeplerzyzny do Iławy, własność parafii ewangelickiej
Przypisy
- ↑ gmina-ilawa.pl [05.03.2014]
Bibliografia
Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: gmina-ilawa.mpzp.org, Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003 [05.03.2014]
bip.warmia.mazury.pl, Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]
