Rezerwat Cisowy Jar

Rezerwat Cisowy Jar
Rodzaj rezerwatu	leśny
Państwo	Polska
Data utworzenia	1959 r.
Powierzchnia	10,68 ha ha
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rezerwat Cisowy Jar
Położenie na mapie Polski Rezerwat Cisowy Jar
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rezerwat Cisowy Jar – rezerwat utworzony w 1959 r. na obszarze Nadleśnictwa Olecko, ok. 1 km na północny wschód od miejscowości Guzy i 4 km od Kowali Oleckich. Powierzchnia rezerwatu wynosi 10,68 ha. Został on utworzony dla ochrony krańcowego stanowiska cisa (Taxus baccata), leżącego na północny wschód od granicy jego zasięgu. Jest to najbogatsze skupisko tego gatunku na Warmii i Mazurach liczące ok. 1400 osobników. Cis podlega tu ochronie od 1937 r.

Cis pospolity (Taxus baccata)

Fizjogeografia terenu i szata roślinna

Teren rezerwatu to głęboki wąwóz, jeden z kilku wciętych we wzgórza zwane "Guzem" (256 m n.p.m.). Leży on między Szeszkami a Wężewem, na zachód od stacji kolejowej Kowale Oleckie, w obrębie oddziału 305 leśnictwa Cisowo. Bogata konfiguracja tutejszego terenu powoduje występowanie licznych maleńkich zagłębień bezodpływowych wypełnionych wodą, lokalnie zabagnionych, oraz licznych strumieni o znacznych spadkach. Strumienie te, podobnie jak woda opadowa spływająca po stromych zboczach, mogą powodować erozję gleby w miejscach nieosłoniętych roślinnością.
Cisowy Jar jest największym i najdłuższym wąwozem na terenie Wzgórz Szeskich. Jego długość wynosi 1000 m, a głębokość dochodzi do 30 m, natomiast szerokość mierzona między krawędziami sięga od 100 do 300 m. Zbocza wąwozu są bardzo strome, a dnem płynie okresowo wysychająca struga, zbierająca wody ze źródeł wysiękowych usytuowanych u podnóża stromych zboczy.
Dno wąwozu zajmuje łęg jesionowo-olchowy. Zbocza jaru porośnięte są drzewostanem grądowym o znacznie przekształconym składzie gatunkowym. Pod okapem tego drzewostanu rosną małe, przygłuszone cisy. Tylko kilkanaście z nich osiągnęło wysokość 2-3 m.

Rośliny

Na terenie rezerwatu można wyróżnić trzy typy siedliskowe: las mieszany świeży (0,30 ha, 2,8%), las świeży (9,95 ha, 93,4%) i las wilgotny (0,40 ha, 3,8%). Zawierają one w sobie drzewostan głównie z udziałem świerka (72%), lipy (14%) i brzozy (1%) w wieku od 60 do 90 lat. Drzewostany rezerwatu są silnie zniekształcone, ponieważ przed 80 laty wykonano tu zrąb zupełny. Obecnie, uwzględniając w szerokim stopniu cele ochronne, na całym terenie rezerwatu planowane są do wykonania jedynie cięcia sanitarne oraz pielęgnacyjne pod kątem ochrony cisa, który rośnie pod osłoną drzewostanu.

W 1965 r. w rezerwacie i bezpośrednim sąsiedztwie jego granic stwierdzono 1392 okazy tego gatunku drzew. Większość to egzemplarze bardzo małe o wysokości 10-15 cm. Kilkanaście z nich osiąga wysokość 2-3 m, ale są one przygłuszone przez zwarty drzewostan. Największy cis jest jednak poza zasięgiem rezerwatu, w oddziale 167. – jego wysokość wynosi około 7 metrów, zaś obwód 110 cm.
W rezerwacie stwierdzono występowanie licznych mchów (ogółem 118 gatunków, w tym 17 gatunków wątrobowców i 101 gatunków mchów właściwych) oraz takich drzew, jak: osika, świerk, wierzba, iwa, lipa, grab, klon, wiąz górski i jesion.

Ciekawostki

Największy cis znajduje się poza zasięgiem rezerwatu, ok. 250 metrów na zachód od jego granicy. Wysokość drzewa wynosi około 7 metrów, zaś obwód 110 cm. Łatwo je dostrzec, ponieważ jako pomnik przyrody jest otoczony barierką. Jego obecność w tym miejscu świadczy o tym, że dawniej cis występował również poza granicami rezerwatu.
Przy wschodniej granicy rezerwatu znajdują się ledwie już zauważalne wały ziemne, pozostałości po grodzisku z okresu, kiedy ziemie te zamieszkiwali Jaćwingowie z sudawskiej grupy Kymenów. Okoliczni mieszkańcy nazywali grodzisko "Starym Szańcem".

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Rezerwat przyrody Cisowy Jar [21.05.2014]

Bibliografia

Dąbrowski Stanisław, Polakowski Benon, Wołos Lucjan, Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego, Olsztyn 1999.