Skalnica torfowiskowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 22: | Linia 22: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
| − | Bylina | + | Bylina wytwarzająca krótkie, cienkie, korzeniące się rozłogi wyrastające z kątów liści odziomkowych. Łodyga prosto wzniesiona, pojedyncza, brunatkozielona, górą rdzawo orzęsiona, wysokości od 10 do 40 cm. |
| + | |||
| + | Wszystkie liście całobrzegie, brunatnozielone. Liście odziomkowe osadzone na ogonkach, jajowato-lancetowate, tępo zakończone, u nasady orzęsione, długości kilku centymetrów. Liście łodygowe siedzące, jajowato bądź równowąskolanceowate, u nasady zazwyczaj owłosione, długości 1–3 cm, szerokości 2–4 mm. | ||
| + | |||
| + | Kwiaty obupłciowe, wyrastające na owłosionych szypułkach, zebrane w 1–5 kwiatowe kwiatostany wierzchotkowate. Kwiaty 5-krotne, działki kielicha jajowate bądź podługowate, rdzawo orzęsione, po przekwitnięciu odgięte, płatki korony żółte, pomarańczowo nakrapiane, rdzawo orzęsione, podługowate, długości 8–13 mm, 2 do 4 razy dłuższe od działek. Pręcików dziesięć, słupek dwukrotny, z dwoma znamionami. Kwitnie od lipca, niekiedy od czerwca do września. | ||
| + | |||
| + | Owocem jest torebka długości ok. 1 cm, jajowato-podługowata, z krótkimi, rozchylonymi szyjkami. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Rozmieszczenie i ekologia == | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
| − | Roślina o cyrkumborealnym zasięgu występowania | + | Roślina o cyrkumborealnym zasięgu występowania. Rośnie na północy Europy, Ameryki Północnej i Azji. W Polsce gatunek rodzimy, bardzo rzadki, osiąga południową granicę zwartego zasięgu (relikt glacjalny). Występuje głównie w północnej części kraju. Znanych było tutaj około 150 jego stanowisk, ale na większości z nich gatunek ten już wyginął. Ponadto podawano jego występowanie na pojedynczych stanowiskach w Wielkopolsce, na Górnym Śląsku, Podlasiu, Lubelszczyźnie i w Tatrach. Niemal wszystkie te stanowiska są już historyczne. |
| − | Rośnie na silnie uwodnionych glebach torfowych | + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] gatunek ten występuje m.in. w [[Welski Park Krajobrazowy|Welskim Parku Krajobrazowym]] i [[Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy|Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym]] oraz w [[Rezerwat Sołtysek| rezerwacie Sołtysek]] koło [[Szczytno|Szczytna]]. |
| + | |||
| + | Rośnie na silnie uwodnionych glebach torfowych "żywych" torfowisk, wytworzonych zwykle z torfów turzycowo-mszystych. Nie rośnie w miejscach z wodą stagnującą na powierzchni. Związany jest z torfowiskami niskimi, soligenicznymi (przepływowymi oraz źródliskowymi), zasilanymi wodami zasobnymi w wapń, magnez i żelazo. Typowym siedliskiem skalnicy torfowiskowej są mechowiska i mszyste turzycowiska zbudowane przez średniej wysokości gatunki turzyc, rzadko – specyficzne mszary z torfowcem obłym ''Sphagnum teres''. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
| − | Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, umieszczona jest także w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, więc obszary na których | + | Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, umieszczona jest także w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, więc obszary, na których występuje, wymagają wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony [[Natura 2000]]. Według aktualnego wydania Czerwonej Listy jest to gatunek wymierający (kategoria zagrożenia - E). |
| − | + | ||
| − | == | + | == Zobacz też == |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Skalnica_torfowiskowa pl.wikipedia.org, skalnica torfowiskowa] [21.05.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.<br/> | |
| + | Pawlikowski P., ''Skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus L.'', [w:] ''Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska'', [http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_saxifraga_hirculus.pdf gios.gov.pl], s. 48-59. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ''Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć'', Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna, Olsztyn 2012. | |
| − | |||
| − | ''Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć'' | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny]][[Kategoria: Rośliny chronione]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]][[Kategoria: Natura 2000]] | + | |
| + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Parki Krajobrazowe]] [[ Kategoria: Rezerwaty]] [[Kategoria: Rośliny]][[Kategoria: Rośliny chronione]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]][[Kategoria: Natura 2000]] | ||
Wersja z 13:25, 15 lip 2014
| Skalnica torfowiskowa | |
| | |
| Saxifraga hirculus | |
| L. | |
 Skalnica torfowiskowa - Deutschlands Flora in Abbildungen (J.G. Sturm 1796) | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | skalnicowce |
| Rodzina | skalnicowate |
| Rodzaj | skalnica |
| Gatunek | skalnica torfowiskowa |
| Synonimy | |
Skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus (L.) Scop.) – gatunek rośliny z rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae).
Morfologia
Bylina wytwarzająca krótkie, cienkie, korzeniące się rozłogi wyrastające z kątów liści odziomkowych. Łodyga prosto wzniesiona, pojedyncza, brunatkozielona, górą rdzawo orzęsiona, wysokości od 10 do 40 cm.
Wszystkie liście całobrzegie, brunatnozielone. Liście odziomkowe osadzone na ogonkach, jajowato-lancetowate, tępo zakończone, u nasady orzęsione, długości kilku centymetrów. Liście łodygowe siedzące, jajowato bądź równowąskolanceowate, u nasady zazwyczaj owłosione, długości 1–3 cm, szerokości 2–4 mm.
Kwiaty obupłciowe, wyrastające na owłosionych szypułkach, zebrane w 1–5 kwiatowe kwiatostany wierzchotkowate. Kwiaty 5-krotne, działki kielicha jajowate bądź podługowate, rdzawo orzęsione, po przekwitnięciu odgięte, płatki korony żółte, pomarańczowo nakrapiane, rdzawo orzęsione, podługowate, długości 8–13 mm, 2 do 4 razy dłuższe od działek. Pręcików dziesięć, słupek dwukrotny, z dwoma znamionami. Kwitnie od lipca, niekiedy od czerwca do września.
Owocem jest torebka długości ok. 1 cm, jajowato-podługowata, z krótkimi, rozchylonymi szyjkami.
Rozmieszczenie i ekologia
Roślina o cyrkumborealnym zasięgu występowania. Rośnie na północy Europy, Ameryki Północnej i Azji. W Polsce gatunek rodzimy, bardzo rzadki, osiąga południową granicę zwartego zasięgu (relikt glacjalny). Występuje głównie w północnej części kraju. Znanych było tutaj około 150 jego stanowisk, ale na większości z nich gatunek ten już wyginął. Ponadto podawano jego występowanie na pojedynczych stanowiskach w Wielkopolsce, na Górnym Śląsku, Podlasiu, Lubelszczyźnie i w Tatrach. Niemal wszystkie te stanowiska są już historyczne.
Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w Welskim Parku Krajobrazowym i Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym oraz w rezerwacie Sołtysek koło Szczytna.
Rośnie na silnie uwodnionych glebach torfowych "żywych" torfowisk, wytworzonych zwykle z torfów turzycowo-mszystych. Nie rośnie w miejscach z wodą stagnującą na powierzchni. Związany jest z torfowiskami niskimi, soligenicznymi (przepływowymi oraz źródliskowymi), zasilanymi wodami zasobnymi w wapń, magnez i żelazo. Typowym siedliskiem skalnicy torfowiskowej są mechowiska i mszyste turzycowiska zbudowane przez średniej wysokości gatunki turzyc, rzadko – specyficzne mszary z torfowcem obłym Sphagnum teres.
Wartość użytkowa
Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, umieszczona jest także w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, więc obszary, na których występuje, wymagają wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony Natura 2000. Według aktualnego wydania Czerwonej Listy jest to gatunek wymierający (kategoria zagrożenia - E).
Zobacz też
pl.wikipedia.org, skalnica torfowiskowa [21.05.2014]
Bibliografia
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
Pawlikowski P., Skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus L., [w:] Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska, gios.gov.pl, s. 48-59.
Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć, Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna, Olsztyn 2012.
