Wyblin jednostronny

Wyblin jednostronny
Malaxis monophyllos
(L.) SW.
Wyblin jednostronny - Otto Wilhelm Thomé Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz 1885 [2]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	okrytonasienne
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Rodzaj	wyblin
Gatunek	wyblin jednostronny
Synonimy
Epipactis monophylla (L.) F.W.Schmidt Microstylis monophyllos (L.) Lindl. Ophrys monophyllos L.

Wyblin jednostronny ( Malaxis monophyllos (L.) Sw.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae).

Morfologia

Wyblin jednostronny to niepozorna, wysmukła bylina osiągająca zazwyczaj kilkanaście, rzadko do 30 cm wysokości. Liście u dołu łodygi pochwiaste, łuskowate. Nad liśćmi łuskowatymi wyrasta jeden (rzadko dwa) liść asymilacyjny, jajowaty do eliptycznego, z pochwiastą nasadą. Ma od 3 do 10 cm długości.U podstawy łodygi znajduje się również nibybulwka 1 cm długości. Kwiaty skupione w liczbie od 5 do 80 w luźnym, groniastym kwiatostanie. Kwiaty niepozorne, zielone lub żółtozielone. Przysadki krótsze od szypułek kwiatowych. Warżki lancetowato zaostrzone i skierowane ku górze, ponieważ zalążnie są skręcone o 360°. Nie posiadają ostrogi. Inne listki okwiatu osiągają 2-3 mm długości i są lancetowate (listki zewnętrzne) i równowąskie (listki wewnętrzne). Zalążnia do 3 mm długości, prętosłup jasnozielony. Kwiatostan pojawia się w czerwcu i od razu też zaczynają kwitnąć pierwsze (najniższe) kwiaty. Kwitnienie trwa do sierpnia. Nasiona wysiewają się na przełomie sierpnia i września. Roślina rozmnaża się zarówno z nasion jak i wegetatywnie.

Rozmieszczenie i ekologia

Gatunek okołopolarny i borealno-górski. Występuje w północnej części Ameryki Północnej i Eurazji. W południowej części zasięgu rośnie głównie w obszarach wyżynno-górskich. W Polsce znany jest z około 300 stanowisk, które znajdują się na dwóch obszarach oddzielonych dysjunkcją. Pierwszy z tych obszarów znajduje się w północnej części kraju i obejmuje Pobrzeże Bałtyckie i Pojezierze Bałtyckie. Drugi obszar obejmuje wyżynno-górską południową część kraju. Na terenach górskich rośnie w murawach nawapiennych w piętrze regla dolnego (maksimum wysokościowe znajduje się w Tatrach na 1220 m n.p.m.). Na niżu gatunek ten związany jest z torfowiskami niskimi i przejściowymi. Notowany jest także w wilgotnych lasach liściastych i w borach sosnowych. Na stanowiskach rośnie zwykle kilka-kilkanaście egzemplarzy, jedynie na Wyżynie Śląskiej występują bardziej liczne populacje, składające się nawet z setek roślin.

Wartość użytkowa

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W skali kraju jest to roślina narażona na wymarcie (kategoria V na Czerwonej Liście). Jednak stopień jej zagrożenia jest różny w różnych częściach kraju. W Polsce północno-wschodniej zginęła znaczna część jego stanowisk. Zagrożeniem dla gatunku jest osuszanie torfowisk i lasów wilgotnych, wprowadzanie drzew iglastych na siedliskach żyznych lasów liściastych.

Ciekawostki

W Polsce rzadko w Karpatach i na Pomorzu, bardzo rzadki w innych częściach kraju.Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w Dolinie Kakaju.

Bibliografia

Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.

Linki zewnętrzne

Wyblin jednostronny 14.06.2014

Polskie storczyki 14.06.2014