Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Szkolnictwo infobox | {{Szkolnictwo infobox | ||
|Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie''' | |Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie''' | ||
| Linia 10: | Linia 9: | ||
|Adres = Gietrzwałd | |Adres = Gietrzwałd | ||
}} | }} | ||
| − | + | ''' Katolicka Szkoła Polska w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] ''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel [[Władysław Jankowski]].<br/><br/> | |
| − | ''' Katolicka Szkoła Polska w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] ''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel [[Władysław Jankowski]].<br/> | ||
== Historia == | == Historia == | ||
W II poł. XIX w. w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] posługiwano się swobodnie językiem polskim, gdyż nauczano go w szkole. Jednak w 1873 r. zakazano nauczania języka polskiego w szkole. Dopiero decyzją Komisji Międzysojuszniczej w lutym 1920 r. zorganizowano szkołę polską w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. Początkowo nauczaniem zajmowała się [[Maria Behmówna]], od kwietnia [[Augustyn Klimek]]. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło nawet 82 dzieci. Po przegranym plebiscycie szkołę zamknięto. Kolejny raz otwarcie polskiej szkoły w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] miało miejsce 10.04.1929 r. Ponownie wynajęto izbę na naukę szkolną w domu A. Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął [[Władysław Jankowski]]. Pracował on w szkole tylko osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został nauczyciel [[Bronisław Chabowski]]. Nowy nauczyciel prowadził chór, zespół teatralny, uczył muzyki i śpiewu młodzież. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości. Szkoła polska była silnie atakowana ze strony niemieckiej. W związku z tym 10.09.1933 r. zlikwidowano szkołę polską w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. Nauczyciela Chabowskiego przeniesiono do [[Szkołą Polska w Stanclewie|Szkoły Polskiej w Stanclewie]]. | W II poł. XIX w. w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] posługiwano się swobodnie językiem polskim, gdyż nauczano go w szkole. Jednak w 1873 r. zakazano nauczania języka polskiego w szkole. Dopiero decyzją Komisji Międzysojuszniczej w lutym 1920 r. zorganizowano szkołę polską w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. Początkowo nauczaniem zajmowała się [[Maria Behmówna]], od kwietnia [[Augustyn Klimek]]. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło nawet 82 dzieci. Po przegranym plebiscycie szkołę zamknięto. Kolejny raz otwarcie polskiej szkoły w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] miało miejsce 10.04.1929 r. Ponownie wynajęto izbę na naukę szkolną w domu A. Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął [[Władysław Jankowski]]. Pracował on w szkole tylko osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został nauczyciel [[Bronisław Chabowski]]. Nowy nauczyciel prowadził chór, zespół teatralny, uczył muzyki i śpiewu młodzież. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości. Szkoła polska była silnie atakowana ze strony niemieckiej. W związku z tym 10.09.1933 r. zlikwidowano szkołę polską w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. Nauczyciela Chabowskiego przeniesiono do [[Szkołą Polska w Stanclewie|Szkoły Polskiej w Stanclewie]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929r. | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929r. | ||
| Linia 23: | Linia 20: | ||
* [[Władysław Jankowski]] | * [[Władysław Jankowski]] | ||
* [[Bronisław Chabowski]]. | * [[Bronisław Chabowski]]. | ||
| − | |||
| − | |||
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
W szkole w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] 25.06.1931 r. zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: [[Chaberkowo |Chaberkowa]], [[ Nowa Kaletka|Nowej Kaletki]], [[Jaroty|Jarot]], [[Leszno|Leszna]], [[Purda|Purdy]], [[Pluski|Plusk]], [[Unieszewo|Unieszewa]], [[Stanclewo|Stanclewa]], [[Woryty|Woryt]], [[Wymój|Wymoju]] oraz [[Gietrzwałd|Gietrzwałdu]]. | W szkole w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] 25.06.1931 r. zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: [[Chaberkowo |Chaberkowa]], [[ Nowa Kaletka|Nowej Kaletki]], [[Jaroty|Jarot]], [[Leszno|Leszna]], [[Purda|Purdy]], [[Pluski|Plusk]], [[Unieszewo|Unieszewa]], [[Stanclewo|Stanclewa]], [[Woryty|Woryt]], [[Wymój|Wymoju]] oraz [[Gietrzwałd|Gietrzwałdu]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Uczniowie/Absolwenci == | == Uczniowie/Absolwenci == | ||
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Do szkoły w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Do szkoły w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: | ||
| Linia 36: | Linia 30: | ||
* 1932 - 16 osób | * 1932 - 16 osób | ||
* 1933 - 10 osób | * 1933 - 10 osób | ||
| − | |||
Absolwentami Szkoły Polskiej w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek. | Absolwentami Szkoły Polskiej w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]] są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
Dom, w którym mieściła się szkoła polska w latach 1929-1933 po II wojnie światowej, stał się własnością prywatną. Natomiast tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona. | Dom, w którym mieściła się szkoła polska w latach 1929-1933 po II wojnie światowej, stał się własnością prywatną. Natomiast tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Tablica pamiątkowa == | == Tablica pamiątkowa == | ||
W 1957 r. na budynkach domów A. Fiutaka i A. Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929-1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem: | W 1957 r. na budynkach domów A. Fiutaka i A. Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929-1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem: | ||
| − | + | ||
W tym miejscu w roku 1920 | W tym miejscu w roku 1920 | ||
| Linia 72: | Linia 63: | ||
Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939)'', [w:] ''Dziecko w historii - wątek korczakowski'', (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939)'', [w:] ''Dziecko w historii - wątek korczakowski'', (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Gietrzwałd]]<br /> | [[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Gietrzwałd]]<br /> | ||
Wersja z 08:47, 22 kwi 2014
| Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie | |
| | |
| Data założenia: | 10.04.1029 |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Gietrzwałd |
Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1933 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Władysław Jankowski.
Spis treści
Historia
W II poł. XIX w. w Gietrzwałdzie posługiwano się swobodnie językiem polskim, gdyż nauczano go w szkole. Jednak w 1873 r. zakazano nauczania języka polskiego w szkole. Dopiero decyzją Komisji Międzysojuszniczej w lutym 1920 r. zorganizowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Początkowo nauczaniem zajmowała się Maria Behmówna, od kwietnia Augustyn Klimek. Szkoła mieściła się w domu Antoniego Fiutaka. Na zajęcia przychodziło nawet 82 dzieci. Po przegranym plebiscycie szkołę zamknięto. Kolejny raz otwarcie polskiej szkoły w Gietrzwałdzie miało miejsce 10.04.1929 r. Ponownie wynajęto izbę na naukę szkolną w domu A. Fiutaka. Kierownictwo szkoły objął Władysław Jankowski. Pracował on w szkole tylko osiem miesięcy. W grudniu 1929 r. kolejnym kierownikiem został nauczyciel Bronisław Chabowski. Nowy nauczyciel prowadził chór, zespół teatralny, uczył muzyki i śpiewu młodzież. Wraz z żoną Małgorzatą aktywnie działał na rzecz polskiej mniejszości. Szkoła polska była silnie atakowana ze strony niemieckiej. W związku z tym 10.09.1933 r. zlikwidowano szkołę polską w Gietrzwałdzie. Nauczyciela Chabowskiego przeniesiono do Szkoły Polskiej w Stanclewie.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.
Kadra pedagogiczna
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły w latach 1929-1933 byli:
Osiągnięcia
W szkole w Gietrzwałdzie 25.06.1931 r. zorganizowano pierwsze na Warmii Święto Dziecka. Miało ono szczególnie uroczysty przebieg. Wzięły w nim udział dzieci z polskich szkół z: Chaberkowa, Nowej Kaletki, Jarot, Leszna, Purdy, Plusk, Unieszewa, Stanclewa, Woryt, Wymoju oraz Gietrzwałdu.
Uczniowie/Absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Gietrzwałdzie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1933 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1929 - 13 osób
- 1930 - 17 osób
- 1931 - 17 osób
- 1932 - 16 osób
- 1933 - 10 osób
Absolwentami Szkoły Polskiej w Gietrzwałdzie są: Józef i Maria Biegała, Franciszek i Jan Glimscy, Maria Greber, Marta, Józef i Paweł Hermanowscy, Marta i Paweł Kolender, Feliks Kopaczewski, Bernard Lorkowski, Alojzy Sikorski, Franciszek, Hildegarda i Józef Zientek.
Ciekawostki
Dom, w którym mieściła się szkoła polska w latach 1929-1933 po II wojnie światowej, stał się własnością prywatną. Natomiast tablica pamiątkowa, która została umieszczona na budynku w 1957 r. jest zniszczona.
Tablica pamiątkowa
W 1957 r. na budynkach domów A. Fiutaka i A. Sikorskiego umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone szkołom polskim z 1920 r. oraz z lat 1929-1933. Po pierwszej szkole pozostał tylko głaz pamiątkowy z napisem:
W tym miejscu w roku 1920
Mieściła się polska szkoła
W Gietrzwałdzie
Uczyli w niej
Ugruntowując polskość
Maria Bem
Augustyn Klimek
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
