IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(→‎Historia)
(→‎Historia)
Linia 11: Linia 11:
 
<br/>
 
<br/>
 
== Historia ==
 
== Historia ==
−
IV Dzielnica obejmowała obszar [[Warmia|Warmii]], [[Mazury|Mazur]] i Powiśla, tworzących osobne okręgi. Kierownikiem IV Dzielnicy został [[Wacław Osiński|ks. Wacław Osiński]]. Na czele utworzonego sekretariatu stanął [[lkwim: Jan Baczewski|Jan Baczewski]]. W ramach IV Dzielnicy utorzony został samodzielny [[Okręg Ziemi Malborskiej]].Na jego czele stanął [[Kazimierz Donimirski]], natomiast sekretarzem wybrano [[Franciszek Barcz|Franciszka Barcza]]. Zadania IV Dzielnicy, miały się skupić na realizacji programu Związku Polaków w Niemczech, za pośrednictwem lokalnych organizacji, stowarzyszeń i kół. Najważniejszym punktem działań polskiego ruchu stała się walka o polskie szkolnictwo, pielęgnowanie języka polskiego oraz rozwój aktywności w obszarze młodzieżowych organizacji za pośrednictwem [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]<ref> A. Gąsiorowski, ''Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939'', Olsztyn 1989, s.4; 105-134.</ref> Rolę kierowniczą w działalności oświatowej poszczególnych dzielnic odgrywał [[Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech]]. Prezesem organizacji został jakiś czas później wspomniany już Jan Baczewski. Siedziba IV Dzielnicy Związku Polaków znajdowała się w [[Olsztyn|Olsztynie]]. W 1925 roku IV Dzielnica miała skupiać okoł 4 tys. członków <ref> W.Wrzesiński,''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973, s. 83</ref>. Trudno w sposób jednoznaczny ustalić skład społeczny członków Związku Polaków w Niemczech, a tym samym osób skupionych wokół struktur poszczególnych dzielnic. W przypadku IV Dzielnicy na uwagę zasługuje fakt utworzenia [[Zjednoczenie Mazurskie|Zjednoczenia Mazurskiego]]. Organizacja ta podporządkowana co prawda Związkowi była w zasadzie pojedynczym przykładem wyodrębnionego stowarzyszenia w ramach Związku Polaków w Niemczech (który niechętnie patrzył na wszelkie próby podtrzymywania i utrwalania odrębności). Motywy utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego wiązały się bezpośrednio z kwestią różnic wyznanionych, doświadczeń organizacyjnych oraz znacznej roli poczucia autonomii wśród Mazurów. <ref> W.Wrzesiński, op.cit., s.85.</ref>. W okolicach 1927 roku zaczęto jednak podnosić problem skuteczności i efektywności działań organizacji podporządkowanych Związkowi Polaków w Niemczech. Podkreślano, że ''członkowie Związku Polaków rekrutowali się z grupy ludności o szczególnie wysokim stopniu świadomości narodowej i wysokiej aktywności społecznej. Jak potwierdzają relacje działaczy polskich w Niemczech z okresu międzywojennego, wokół jedneg członka Związku było przeważnie kilku niezorganizowanych Polaków, rekrutujących się bądź to z rodziny, bądź też z najbliższych sąsiadów, którzy znajdowali się w kręgu wpływów ruchu polskiego'' <ref> Ibidem, s. 91.</ref>. IV Dzielnica znaczące osiągnięcia uzyskała w propagowaniu idei towarzystw młodzieżowych, częściowo kulutralnych. Ze względu na skromne zasoby finansowe nie udało jej się stworzyć alternatywnego wobec ofert niemieckich programu gospodarczego - kas pożyczkowych czy spółdzielni (wyjątek stanowiła [["Rolnik" - Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza|Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza "Rolnik"]]. Działalność na Mazurach zakończyła się niepowodzeniem, natomiast usilne starania o rozwój sieci szkolnej, nie spełniły pokładanych oczekiwań i nadziei. Znaczenie i możliwości pracy działaczy IV Dzielnicy zaczęły ulegać gwałtownemu ograniczemu po dojściu do władzy Adolfa Hitelera i [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] 1939 rok położył ostatecznie kres funkcjonującym od 1923 roku struktorom IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.  
+
IV Dzielnica obejmowała obszar [[Warmia|Warmii]], [[Mazury|Mazur]] i Powiśla, tworzących osobne okręgi. Kierownikiem IV Dzielnicy został [[Wacław Osiński|ks. Wacław Osiński]]. Na czele utworzonego sekretariatu stanął [[lkwim: Jan Baczewski|Jan Baczewski]]. W ramach IV Dzielnicy wydzielono samodzielny [[Okręg Ziemi Malborskiej]]. Na jego czele stanął [[Kazimierz Donimirski]], natomiast sekretarzem wybrano [[Franciszek Barcz|Franciszka Barcza]]. Zadania IV Dzielnicy, miały się skupić na realizacji programu Związku Polaków w Niemczech, za pośrednictwem lokalnych organizacji, stowarzyszeń i kół.  
 +
<br/>
 +
 
 +
==Działalność==
 +
Najważniejszym punktem działań polskiego ruchu stała się walka o polskie szkolnictwo, pielęgnowanie języka polskiego oraz rozwój aktywności w obszarze młodzieżowych organizacji za pośrednictwem [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]<ref> A. Gąsiorowski, ''Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939'', Olsztyn 1989, s.4; 105-134.</ref>. Rolę kierowniczą w działalności oświatowej poszczególnych dzielnic odgrywał [[Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech]]. Prezesem organizacji został jakiś czas później wspomniany już Jan Baczewski. Siedziba IV Dzielnicy Związku Polaków znajdowała się w [[Olsztyn|Olsztynie]]. W 1925 roku IV Dzielnica miała skupiać około 4 tys. członków <ref> W.Wrzesiński,''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973, s. 83</ref>. Trudno w sposób jednoznaczny ustalić skład społeczny członków Związku Polaków w Niemczech, a tym samym osób skupionych wokół struktur poszczególnych dzielnic. W przypadku IV Dzielnicy na uwagę zasługuje fakt utworzenia [[Zjednoczenie Mazurskie|Zjednoczenia Mazurskiego]]. Organizacja ta, podporządkowana co prawda Związkowi, była w zasadzie pojedynczym przykładem wyodrębnionego stowarzyszenia w ramach Związku Polaków w Niemczech (który niechętnie patrzył na wszelkie próby podtrzymywania i utrwalania odrębności). Motywy utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego wiązały się bezpośrednio z kwestią różnic wyznaniowych, doświadczeń organizacyjnych oraz znacznej roli poczucia autonomii wśród Mazurów. <ref> W.Wrzesiński, op.cit., s.85.</ref>. W okolicach 1927 roku zaczęto jednak podnosić problem skuteczności i efektywności działań organizacji podporządkowanych Związkowi Polaków w Niemczech. Podkreślano, że ''członkowie Związku Polaków rekrutowali się z grupy ludności o szczególnie wysokim stopniu świadomości narodowej i wysokiej aktywności społecznej. Jak potwierdzają relacje działaczy polskich w Niemczech z okresu międzywojennego, wokół jednego członka Związku było przeważnie kilku niezorganizowanych Polaków, rekrutujących się bądź to z rodziny, bądź też z najbliższych sąsiadów, którzy znajdowali się w kręgu wpływów ruchu polskiego'' <ref> Ibidem, s. 91.</ref>. IV Dzielnica znaczące osiągnięcia uzyskała w propagowaniu idei towarzystw młodzieżowych, częściowo kulturalnych. Ze względu na skromne zasoby finansowe nie udało jej się stworzyć alternatywnego wobec ofert niemieckich programu gospodarczego - kas pożyczkowych czy spółdzielni (wyjątek stanowiła [["Rolnik" - Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza|Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza "Rolnik"]]. Działalność na Mazurach zakończyła się niepowodzeniem, natomiast usilne starania o rozwój sieci szkolnej, nie spełniły pokładanych oczekiwań i nadziei. Znaczenie i możliwości pracy działaczy IV Dzielnicy zaczęły ulegać gwałtownemu ograniczeniu po dojściu do władzy Adolfa Hitlera i [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]]. Rok 1939 położył ostatecznie kres funkcjonującym od 1923 roku strukturom IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.  
 
<br/>
 
<br/>
  

Wersja z 21:15, 16 lis 2014

IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech
Rodzaj organizacji organizacja polonijna
Profil działalności reprezentowanie interesów mniejszości polskiej w zakresie oświaty, gospodarki i kultury
Rok założenia 1923

IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech - organizacja naczelna podlegająca Związkowi Polaków w Niemczech, utworzona po przekształceniu Związku Polaków w Prusach Wschodnich w 1923 roku.

Historia

IV Dzielnica obejmowała obszar Warmii, Mazur i Powiśla, tworzących osobne okręgi. Kierownikiem IV Dzielnicy został ks. Wacław Osiński. Na czele utworzonego sekretariatu stanął Jan Baczewski. W ramach IV Dzielnicy wydzielono samodzielny Okręg Ziemi Malborskiej. Na jego czele stanął Kazimierz Donimirski, natomiast sekretarzem wybrano Franciszka Barcza. Zadania IV Dzielnicy, miały się skupić na realizacji programu Związku Polaków w Niemczech, za pośrednictwem lokalnych organizacji, stowarzyszeń i kół.

Działalność

Najważniejszym punktem działań polskiego ruchu stała się walka o polskie szkolnictwo, pielęgnowanie języka polskiego oraz rozwój aktywności w obszarze młodzieżowych organizacji za pośrednictwem Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich[1]. Rolę kierowniczą w działalności oświatowej poszczególnych dzielnic odgrywał Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech. Prezesem organizacji został jakiś czas później wspomniany już Jan Baczewski. Siedziba IV Dzielnicy Związku Polaków znajdowała się w Olsztynie. W 1925 roku IV Dzielnica miała skupiać około 4 tys. członków [2]. Trudno w sposób jednoznaczny ustalić skład społeczny członków Związku Polaków w Niemczech, a tym samym osób skupionych wokół struktur poszczególnych dzielnic. W przypadku IV Dzielnicy na uwagę zasługuje fakt utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego. Organizacja ta, podporządkowana co prawda Związkowi, była w zasadzie pojedynczym przykładem wyodrębnionego stowarzyszenia w ramach Związku Polaków w Niemczech (który niechętnie patrzył na wszelkie próby podtrzymywania i utrwalania odrębności). Motywy utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego wiązały się bezpośrednio z kwestią różnic wyznaniowych, doświadczeń organizacyjnych oraz znacznej roli poczucia autonomii wśród Mazurów. [3]. W okolicach 1927 roku zaczęto jednak podnosić problem skuteczności i efektywności działań organizacji podporządkowanych Związkowi Polaków w Niemczech. Podkreślano, że członkowie Związku Polaków rekrutowali się z grupy ludności o szczególnie wysokim stopniu świadomości narodowej i wysokiej aktywności społecznej. Jak potwierdzają relacje działaczy polskich w Niemczech z okresu międzywojennego, wokół jednego członka Związku było przeważnie kilku niezorganizowanych Polaków, rekrutujących się bądź to z rodziny, bądź też z najbliższych sąsiadów, którzy znajdowali się w kręgu wpływów ruchu polskiego [4]. IV Dzielnica znaczące osiągnięcia uzyskała w propagowaniu idei towarzystw młodzieżowych, częściowo kulturalnych. Ze względu na skromne zasoby finansowe nie udało jej się stworzyć alternatywnego wobec ofert niemieckich programu gospodarczego - kas pożyczkowych czy spółdzielni (wyjątek stanowiła Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza "Rolnik". Działalność na Mazurach zakończyła się niepowodzeniem, natomiast usilne starania o rozwój sieci szkolnej, nie spełniły pokładanych oczekiwań i nadziei. Znaczenie i możliwości pracy działaczy IV Dzielnicy zaczęły ulegać gwałtownemu ograniczeniu po dojściu do władzy Adolfa Hitlera i NSDAP. Rok 1939 położył ostatecznie kres funkcjonującym od 1923 roku strukturom IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.


Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
  2. Gąsiorowski Andrzej, Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939, Olsztyn 1989.
  3. Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
  4. Szostakowska Małgorzata, Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920-1939, Olsztyn 1990.
  5. Wrzesiński Wojciech, Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939, Poznań 1970.
  6. Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.


Przypisy

  1. ↑ A. Gąsiorowski, Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939, Olsztyn 1989, s.4; 105-134.
  2. ↑ W.Wrzesiński,Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973, s. 83
  3. ↑ W.Wrzesiński, op.cit., s.85.
  4. ↑ Ibidem, s. 91.



Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=IV_Dzielnica_Związku_Polaków_w_Niemczech&oldid=98386”