Ruciane-Nida

Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości	miasto
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida
Liczba ludności (2012)	4 766
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-220
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pole-obowiązkowe
Położenie na mapie Polski Pole-obowiązkowe
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ruciane-Nida ( Rudschanny, Niedersee, Nieden) - miasto w Polsce położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ruciane-Nida. Składa się z dwóch głównych części: Rucianego i Nidy oraz kilku mniejszych: Guzianki, Dybówka I, Dybówka II i Kowalika. Miasto leży nad jeziorami Nidzkie, Guzianka Wielka, Guzianka Mała i Bełdany.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona nad jeziorami Guzianka Mała, Guzianka Wielka oraz jeziorem Nidzkim. Miasto leży na Mazurach, na Pojezierzu Mazurskim, otoczone lasami Puszczy Piskiej. Jeziora Nidzkie i Guzianka Wielka połączone są Kanałem Nidzkiem, jeziora Guzianka Mała i Bełdany łączy śluza Guzianka. Przez miasto przepływa rzeka Nidka.

Dzieje miejscowości

W miejscu, na którym rozwinęło się Ruciane w wieku XVIII znajdowała się gajówka. Już w XIV wieku działały w okolicy smolarnie, wypalarnie węgla drzewnego. Tradycja przetapiania rudy darniowej miały być przekazywane z pokolenia na pokolenie . Stąd nazwa pochodząca od terminu ruda. W XIX stuleciu powstała leśniczówka i osada leśna. Do 1898 roku była kolonią majątku leśnego Guzianki. W 1899 roku utworzono osobną gminę - Rudczany. W 2. połowie XIX wieku doszło do rozwoju i rozbudowy sieci komunikacyjnej. Powstał odcinek szosy Ruciane-Pisz, uruchomiono linię kolejową Olsztyn-Ełk, ze stacją w Rucianem . Na przełomie XIX i XX wieku w Rucianem powstała szkoła. W 1935 roku uczęszczało do niej 176 uczniów . W 1933 roku w miejscowość liczyła 731 osób. Pod koniec XIX wieku wybudowano wyłuszczarnię nasion i tartak. W 1907 roku powstała parafia, w latach 1909-1910 wybudowano kościół. Przed wybuchem I wojny światowej osada Rudschanny zamieniła się w popularny kurort. Symbolem tego okresu był dworzec gościnny należący do Güntera Siegmunda, posiadający restaurację, cukiernię, przystań i plażę . W okresie międzywojennym przebywało tu ok. 12 000 turystów rocznie . Przed wybuchem II wojny światowej mieszkańcy utrzymywali się z pracy w wyłuszczarni nasion, tartaku i robót leśnych. Założony pod koniec XIX wieku tartak należał do największych tego typu zakładów na obszarze Pojezierza Mazurskiego. W 1939 roku Ruciane zamieszkiwały 772 osoby. Ze względu na swoje położenie miejscowość miała w czasie II wojny światowej duże znaczenie strategiczne. W 1944 roku Niemcy zbudowali sieć umocnień. Do czasów obecnych zachowały się dwa bunkry położone na zachodnim brzego jeziora Guzianka Wielka . Zarówno Ruciane jak i Nida weszły w skład ufortyfikowanego rejonu Wielkich Jezior Mazurskich na linii Ruciane-Mikołajki-Giżycko-Węgorzewo . W styczniu 1945 w obliczu zbliżającej się ofensywy Armii Czerwonej zarządzono ewakuację mieszkańców Prus Wschodnich w głąb Rzeszy. Ruciane i Nida, liczące wówczas łącznie 1300 osób, zostały prawie całkiem opustoszałe W 1958 roku miejscowość uzyskała prawa miejskie. Sąsiadująca z Rucianem Nida istniała już w wieku XVI. W źródłach pojawia się już w 1595 roku . W 1679 roku nad rzeką nitką wybudowano młyn. Nazwę miejscowość zaczerpnęła od nazwy jeziora. Pod koniec XIX wieku w Nidzie powstała szkoła. W 1935 roku uczęszczało do niej 107 uczniów. U progu II wojny światowej zamieszkiwało ją 150 osób. W 1950 roku został otwarty Zakład Płyt Pilśniowych i Wiórowych , obok którego wybudowano dzielnicę mieszkaniową. 1 I 1966 roku Ruciane i Nidę połączono w jeden organizm, nadając jednocześnie prawa miejskie. [[File:Dom Wczasowy Perła Jezior w latach 1964-1966.jpg|thumb|left|300px|Dom Wczasowy Perła Jezior w latach 1964-1966

Zabytki:

• Cmentarz przy ulicy Cichej. Położony w lesie przy drodze Pisz-Mrągowo do Wejsun. Na cmentarzu znajdują się groby z początku XX wieku oraz nagrobki współczesne. Przy wejściu na cmentarz znajduje się kwatera wojenna z okresu I wojny światowej z 16 betonowymi krzyżami
• Budynek mieszkalny, w którym mieszkał Jerzy Borejsza (tzw. „Borejszówka),z charakterystycznym dachem w kształcie odwróconej łodzi – ul. Słowiańska, w którym Borejsza gościł m.in. chilijskiego poetę Pabla Nerudę
• Kompleks fortyfikacji z przełomu XIX/XX w. (Mazurska Pozycja Jeziorna) wchodzących w skład Węzła obronnego Ruciane
• Śluza Guzianka, łącząca jezioro Bełdany z jeziorem Guzianka Mała, a dalej z jeziorem Nidzkim
• Zespół wyłuszczarni nasion
• Zespół kościoła parafialnego pw. Matki Bożej Ostrobramskiej (kościół i plebania)

Bibliografia:

1. Bielawny Krzysztof, Ruciane-Nida : kształtowanie się społeczności uprzemysławianego miasteczka, Olsztyn 2009.
2. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
3. Murawska Halina, Ruciane-Nida : kształtowanie się społeczności uprzemysławianego miasteczka, Olsztyn 1984.
4. Nasze skarby : zabytki gminy Ruciane-Nida, Ruciane-Nida 2008.
5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
6. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
7. Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
8. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
9. Zabytkowa wyłuszczarnia nasion w Nadleśnictwie Maskulińskie w Rucienem Nidzie, wstęp Wojciech Fonder, Ruciane-Nida 2008.
10. Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
11. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [29.08.2013]

Przypisy

Zobacz też

Emzet (dyskusja) 18:19, 28 wrz 2013 (CEST)Emzet (dyskusja) 01:14, 28 wrz 2013 (CEST)