Kruszczyk rdzawoczerwony: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Kruszczyk rdzawoczerwony |Nazwa łacińska = Epipactis atrorubens (Hoffm. Ex Bernh) |Pusta linia = <br/> |grafika = |podpis gra...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Kruszczyk rdzawoczerwony | |Nazwa rośliny = Kruszczyk rdzawoczerwony | ||
| − | |Nazwa łacińska = Epipactis atrorubens (Hoffm. Ex Bernh) | + | |Nazwa łacińska = Epipactis atrorubens |
| − | |Pusta linia = <br/> | + | |L = (Hoffm. Ex Bernh) |
| − | |grafika = | + | |Pusta linia = <br/> |
| − | |podpis grafiki = | + | |grafika = epipactis.jpg |
| + | |podpis grafiki = Kruszczyk rdzawoczerwony. Źródło: [http://es.wikipedia.org/wiki/Epipactis_atrorubens] | ||
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 14: | Linia 15: | ||
|Rodzina = storczykowate | |Rodzina = storczykowate | ||
|Rodzaj = kruszczyk | |Rodzaj = kruszczyk | ||
| − | |Gatunek = | + | |Gatunek = kruszczyk rdzawoczerwony |
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = | |Lista synonimów = | ||
| Linia 20: | Linia 21: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | ''' Kruszczyk rdzawoczerwony | + | '''Kruszczyk rdzawoczerwony ''' (''Epipactis atrorubens'' (Hoffm. Ex Bernh) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (''Orchidaceae''), rzędu szparagowców (''Asparagales''). |
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| − | Kruszczyk rdzawoczerwony | + | Kruszczyk rdzawoczerwony jest byliną, geofitem ryzomowym. Tworzy wzniesioną, nierozgałęziającą się łodygę o wysokości do 80 cm, podzieloną na węzły i międzywęźla. Łodyga wyrasta z podziemnego kłącza. Ulistniona naprzemianlegle. Liście kształtu jajowatego lub jajowatolancetowatego, z szorstkimi nerwami i owłosione na brzegach. Są znacznie dłuższe od międzywęźli, sztywne i ustawione na łodydze naprzeciwlegle i dwustronnie. |
| − | <br/> | + | |
| + | Kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiaty małe, liczne (20), o ciemnej barwie – brudnopurpurowe lub czerwono-fioletowe, delikatnie pachnące (zapach wanilii), na krótkich szypułkach. Zebrane są w luźne jednostronne grono. Oś grona kwiatowego jest gęsto omszona białymi włoskami. Działki kielicha mają długość 8-10 mm i są z zewnątrz omszone. Zalążnia silnie omszona i nagle zwężająca się w szypułkę kwiatową. Warżka rdzawoczerwona lub różowawa, z przednim zaostrzonym członem o łódkowatym kształcie zrośniętym z członem nasadowym. Człon końcowy jest szeroki i rurkowaty lekko falisty lub karbowany z dwoma fałdowanymi guzkami, które zbiegają, łącząc się z trzecim guzkiem w środku. | ||
| + | Kwiaty nie produkują nektaru, są jednak odwiedzane przez owady, które zbierają pyłkowiny. Owad siadając na warżce, odgina swoim ciężarem jej część szczytową, a pyłkowina przykleja mu się do głowy. W niesprzyjających warunkach (np. podczas długotrwałych opadów), gdy owady nie odwiedzają kwiatów, dochodzi do samozapylenia. | ||
| + | <br/> | ||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| − | Kruszczyk rdzawoczerwony występuje w Europie, z wyjątkiem dalekiej północy, centra jego występowania skupiają się w części środkowej i wschodniej. Gatunek rodzimy dla Polski, dość pospolity, występuje na rozproszonych stanowiskach w całym kraju zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich. Gatunek spotykany na wysokości 0-2200 m n.p.m. Rośnie w widnych lasach, na łąkach, w zaroślach, na suchych murawach. Ponadto spotykany jest w różnego typu zaroślach oraz w siedliskach przekształconych przez człowieka. Rośnie przeważnie w półcieniu, ale toleruje także stanowiska otwarte i słoneczne. Obszarem o największej koncentracji stanowisk tego gatunku w Polsce jest Pustynia Błędowska, gdzie miejscami populacje storczyka liczą nawet 100-150 osobników. | + | Kruszczyk rdzawoczerwony występuje w Europie, z wyjątkiem dalekiej północy, centra jego występowania skupiają się w części środkowej i wschodniej. Gatunek rodzimy dla Polski, dość pospolity, występuje na rozproszonych stanowiskach w całym kraju, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich. Gatunek spotykany na wysokości 0-2200 m n.p.m. Rośnie w widnych lasach, na łąkach, w zaroślach, na suchych murawach. Ponadto spotykany jest w różnego typu zaroślach oraz w siedliskach przekształconych przez człowieka. Rośnie przeważnie w półcieniu, ale toleruje także stanowiska otwarte i słoneczne. |
| + | Obszarem o największej koncentracji stanowisk tego gatunku w Polsce jest Pustynia Błędowska, gdzie miejscami populacje storczyka liczą nawet 100-150 osobników. | ||
| + | Preferuje gleby o odczynie obojętnym lub zasadowym (pH ≥ 7), o różnym stopniu wilgotności, zasobne w węglan wapnia. Spotykany w pobliżu rozsypujących się resztek betonowych słupów, umocnień, jak i na pożarzyskach. Zarówno beton, jak i popiół po pożarze powodują alkalizację gleby (wzrost zasadowości). Sprzyja to prawidłowemu wzrostowi rośliny oraz zawiązywaniu kwiatów i owoców. Miejsca po pożarach są ponadto dodatkowo użyźnione, co także korzystnie wpływa na stan populacji. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla ''Cl. Erico-Pinetea'', ''SubAll. Cephalanthero-Fagenion'', A''ss. Cephalantherorubrae-Fagetum''. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | Na Warmii i Mazurach gatunek występuje | + | Na Warmii i Mazurach gatunek występuje m.in. w [[Mazurski Park Krajobrazowy|Mazurskim Parku Krajobrazowym]]. |
| + | |||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. <br/> | Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. <br/> | ||
| − | W ochronie czynnej zaleca się | + | W ochronie czynnej zaleca się przesadzanie osobników o najlepszej kondycji z terenów zagrożonych, np. planowaną wycinką drzew i krzewów oraz związaną z tym zmianą warunków siedliskowych, na podobne, możliwie najbliższe stanowiska. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | Tworzy mieszańce z kruszczykiem szerokolistnym (Epipactis helleborine) i kruszczykiem drobnolistnym (Epipactis microphylla). | + | Tworzy mieszańce z kruszczykiem szerokolistnym (''Epipactis helleborine'') i kruszczykiem drobnolistnym (''Epipactis microphylla''). |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej | + | Rutkowski L., ''Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej'', Warszawa, Wyd. Naukowe PWN, 2006. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Szafer W., Kulczyński S. | + | Szafer W., Kulczyński S., ''Rośliny polskie'', Warszawa, PWN, 1988. |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | |
| − | http://pl.wikipedia.org/wiki/Kruszczyk_rdzawoczerwony | + | == Zobacz też == |
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kruszczyk_rdzawoczerwony] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | http://pustynia-bledowska.eu/inwentaryzacja/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=6&Itemid=126 | + | [http://pustynia-bledowska.eu/inwentaryzacja/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=6&Itemid=126] |
<br/> | <br/> | ||
| − | http://www.przyrodaswietokrzyska.pl/index.php/ | + | [http://www.przyrodaswietokrzyska.pl/index.php/jednoliścienne/storczykowe/kruszczyk-rdzawoczerwony.html] |
<br/> | <br/> | ||
| − | http://parkikrajobrazowewarmiimazur.pl/mazurski/dolne_menu-geomorfologia-roznorodnosc_gatunkowa-wykaz_rzadkich_roslin_wystepujacych_na_terenie_parku.html | + | [http://parkikrajobrazowewarmiimazur.pl/mazurski/dolne_menu-geomorfologia-roznorodnosc_gatunkowa-wykaz_rzadkich_roslin_wystepujacych_na_terenie_parku.html] |
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria:Rośliny chronione]] | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rośliny chronione]] |
Wersja z 00:02, 18 lis 2014
| Kruszczyk rdzawoczerwony | |
| | |
| Epipactis atrorubens | |
| (Hoffm. Ex Bernh) | |
![Kruszczyk rdzawoczerwony. Źródło: [1]](/index.php/Plik:Epipactis.jpg) Kruszczyk rdzawoczerwony. Źródło: [2] | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | jednoliścienne |
| Rząd | szparagowce |
| Rodzina | storczykowate |
| Rodzaj | kruszczyk |
| Gatunek | kruszczyk rdzawoczerwony |
| Synonimy | |
Kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens (Hoffm. Ex Bernh) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae), rzędu szparagowców (Asparagales).
Spis treści
Morfologia
Kruszczyk rdzawoczerwony jest byliną, geofitem ryzomowym. Tworzy wzniesioną, nierozgałęziającą się łodygę o wysokości do 80 cm, podzieloną na węzły i międzywęźla. Łodyga wyrasta z podziemnego kłącza. Ulistniona naprzemianlegle. Liście kształtu jajowatego lub jajowatolancetowatego, z szorstkimi nerwami i owłosione na brzegach. Są znacznie dłuższe od międzywęźli, sztywne i ustawione na łodydze naprzeciwlegle i dwustronnie.
Kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiaty małe, liczne (20), o ciemnej barwie – brudnopurpurowe lub czerwono-fioletowe, delikatnie pachnące (zapach wanilii), na krótkich szypułkach. Zebrane są w luźne jednostronne grono. Oś grona kwiatowego jest gęsto omszona białymi włoskami. Działki kielicha mają długość 8-10 mm i są z zewnątrz omszone. Zalążnia silnie omszona i nagle zwężająca się w szypułkę kwiatową. Warżka rdzawoczerwona lub różowawa, z przednim zaostrzonym członem o łódkowatym kształcie zrośniętym z członem nasadowym. Człon końcowy jest szeroki i rurkowaty lekko falisty lub karbowany z dwoma fałdowanymi guzkami, które zbiegają, łącząc się z trzecim guzkiem w środku.
Kwiaty nie produkują nektaru, są jednak odwiedzane przez owady, które zbierają pyłkowiny. Owad siadając na warżce, odgina swoim ciężarem jej część szczytową, a pyłkowina przykleja mu się do głowy. W niesprzyjających warunkach (np. podczas długotrwałych opadów), gdy owady nie odwiedzają kwiatów, dochodzi do samozapylenia.
Rozmieszczenie i ekologia
Kruszczyk rdzawoczerwony występuje w Europie, z wyjątkiem dalekiej północy, centra jego występowania skupiają się w części środkowej i wschodniej. Gatunek rodzimy dla Polski, dość pospolity, występuje na rozproszonych stanowiskach w całym kraju, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich. Gatunek spotykany na wysokości 0-2200 m n.p.m. Rośnie w widnych lasach, na łąkach, w zaroślach, na suchych murawach. Ponadto spotykany jest w różnego typu zaroślach oraz w siedliskach przekształconych przez człowieka. Rośnie przeważnie w półcieniu, ale toleruje także stanowiska otwarte i słoneczne. Obszarem o największej koncentracji stanowisk tego gatunku w Polsce jest Pustynia Błędowska, gdzie miejscami populacje storczyka liczą nawet 100-150 osobników.
Preferuje gleby o odczynie obojętnym lub zasadowym (pH ≥ 7), o różnym stopniu wilgotności, zasobne w węglan wapnia. Spotykany w pobliżu rozsypujących się resztek betonowych słupów, umocnień, jak i na pożarzyskach. Zarówno beton, jak i popiół po pożarze powodują alkalizację gleby (wzrost zasadowości). Sprzyja to prawidłowemu wzrostowi rośliny oraz zawiązywaniu kwiatów i owoców. Miejsca po pożarach są ponadto dodatkowo użyźnione, co także korzystnie wpływa na stan populacji. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Erico-Pinetea, SubAll. Cephalanthero-Fagenion, Ass. Cephalantherorubrae-Fagetum.
Na Warmii i Mazurach gatunek występuje m.in. w Mazurskim Parku Krajobrazowym.
Wartość użytkowa
Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
W ochronie czynnej zaleca się przesadzanie osobników o najlepszej kondycji z terenów zagrożonych, np. planowaną wycinką drzew i krzewów oraz związaną z tym zmianą warunków siedliskowych, na podobne, możliwie najbliższe stanowiska.
Ciekawostki
Tworzy mieszańce z kruszczykiem szerokolistnym (Epipactis helleborine) i kruszczykiem drobnolistnym (Epipactis microphylla).
Bibliografia
Rutkowski L., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa, Wyd. Naukowe PWN, 2006.
Szafer W., Kulczyński S., Rośliny polskie, Warszawa, PWN, 1988.
