Tartak w Rucianem-Nidzie

Tartak w Rucianym-Nida przy ul. Dworcowej to wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki, na który składa się zespół budynków zlokalizowanych nad brzegiem jeziora Guzianka.

Ruciane-Nida
Tartak w Rucianym-Nida. Hala traków z wieżą ciśnień
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Ruciane-Nida
Położenie na mapie Polski Ruciane-Nida
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Historia

Około 1900r. Richard Anders przejął niewielki tartak należący do E. Lehmann. W 1901r. tartak został rozbudowany – powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczach. Zakład rozbudowywano do lat 30 – tych XXw. Z powodzeniem funkcjonował do 1945 r.

Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany. W 1952r. wznowiono produkcję. W latach 70 – tych XX w. zdemontowano większość starych urządzeń oraz przeprowadzono modernizację tartaku, który był wówczas największym i najnowocześniejszym tartakiem w dawnym województwie olsztyńskim i jednym z największych w kraju. Część produkcji eksportowano do krajów zachodnich. W tartaku pracowało 250 osób. W 1999r. tartak został sprywatyzowany. Obecnie zakład pozostaje nieczynny. Zabytkowe budynki ulegają dewastacji.

Tartak – zespół budynków

Tartak składa się z wielu, historycznie zachowanych budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu. Są to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny. Wśród budynków wyróżniają się interesujące architektonicznie hala traków oraz wieża wodna. W sąsiedztwie tartaku znajduje się willa Richarda Andersa z towarzyszącym jej parkiem (ul. Dworcowa) oraz dom syna Georga Andersa (ul. Mazurska).

Richard Anders (1856-1934)

Właściciel tartaku określany był przez współczesnych „wschodniopruskim króla drewna”. Już w młodości uczył się fachu u przedsiębiorcy drzewnego. Pierwszy swój tartak wydzierżawił w 1882 r. w Spychowie pow. szczycieński. Jako kolejny wybudował tartak w Rucianym-Nidzie. Posiadał także zakłady, w tym młyny, w Szczytnie, Szymonkach i Królewcu oraz przedstawicielstwa w Berlinie i Duisburgu. Dla pracowników tartaku wybudował w Rucianym osiedle robotnicze. Obecnie rodzina Anders kontynuuje tradycje rodzinnej firmy drzewnej.

Ciekawostki

Po terenie tartaku transport odbywał się z wykorzystaniem wagoników kolejki ciągniętej przez konie.

W tartaku istnieje także historyczny port drzewny z system transportu drewna, w którego skład wchodzi basen rozdzielczy i kanał transportu. Są to zabytki techniki o charakterze hydrotechnicznym.

Zobacz także

http://pl.wikipedia.org/wiki/Anders_Richard

http://www.richd-anders.pl/historia.html

http://www.ryszewo.pl/galindia/anders.html

http://rucianenida.fotopolska.eu/596079,foto.html

Bibliografia

1. Tartak Państwowego Przemysłu Drzewnego w Rucianem – Nidzie, [w:] Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn, 1970 (praca zbiorowa).
2. G. Anders, Die Holzindustrie, [w:] E. J. Guttzeit, Der Kreis Johannisburg. Ein Ostpreussisches Heimatbuch, Würzburg 1964.
3. Gewerbliche Wirtschaft – Holz Industrie, [w:] P. Glaβ, Der Kreis Sensburg, Würzburg 1960.
4. I. Liżewska, Richard Anders – przedsiębiorca I fabrykant w Szczytnie, Rocznik Mazurski, Tom XII/2008, s. 45-57.