Chata podcieniowa: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 10: | Linia 10: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
{{Galeria|Nazwa=Chata podcieniowa|wielkość=290|pozycja=right | {{Galeria|Nazwa=Chata podcieniowa|wielkość=290|pozycja=right | ||
| − | |Plik:Chata podcieniowa.jpg|Chata z frontowym podcieniem wypustowym z I poł. XIX w. z Burdajn na Oberlandzie w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku | + | |Plik:Chata podcieniowa.jpg|Chata z frontowym podcieniem wypustowym z I poł. XIX w. z Burdajn na Oberlandzie w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku. Fot. Albert Jankowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Poland._Olsztynek._Open_air_museum,_%28Skansen%29_005.JPG Commons Wikimedia], dostęp 7. grudnia 2013 |
}} | }} | ||
== Występowanie == | == Występowanie == | ||
Wersja z 13:43, 9 lut 2015
| Chata podcieniowa | |
| | |
| typ obiektu: | chata podcieniowa |
| lokalizacja: | przydrożna |
| datacja: | XVIII-XIX wiek |
Chata podcieniowa - (niem. Laubenhaus) model drewnianej chaty warmińskiej lub chaty mazurskiej o poddaszu wysuniętym poza ścianę szczytową chałupy opartym na zdobionych słupach.
Chata podcieniowa
Chata z frontowym podcieniem wypustowym z I poł. XIX w. z Burdajn na Oberlandzie w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku. Fot. Albert Jankowski. Źródło: Commons Wikimedia, dostęp 7. grudnia 2013
Spis treści
Występowanie
Ten typ budownictwa zaczął pojawiać się na Warmii i Mazurach na przełomie XVIII i XIX wieku głównie w domach szerokofrontowych-symetrycznych (trójdzielnych).
Na Warmii występowały 4 rodzaje podcieni, na Mazurach 3 rodzaje.
Opis
- podcienie szczytowe - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym deskowaniem w "jodełkę", szczytowym pazdurem oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty.
- podcienie narożne - usytuowane od podwórza. Jeden z rogów poddasza zamiast na dolnych ścianach chałupy, wsparty był na 2 do 4 słupach. Podcienie to nie było tak ozdobne jak szczytowe, ale zabezpieczało wejście przed deszczem i śniegiem.
- podcienie wypustowe - nad wejściem od strony podwórza lub od frontu. Podcienie w formie bardziej wysuniętego poddasza pełniło też funkcję spichlerza. Ten rodzaj podcienia był bardzo popularny na terenie Żuław Wiślanych i Oberlandu, gdzie w większej liczbie zamieszkiwali osadnicy pochodzenia holenderskiego.
- wnęka podcieniowa - rzadko spotykany na Warmii i Mazurach, mało popularny rodzaj podcienia. Polegał na wytworzeniu wnęki chroniącej wejście do chaty, na zasadzie cofnięcia fragmentu ściany z drzwiami do wnętrza domu.
Bibliografia
Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, w: Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, red. Józef Burszta, Wrocław 1976, s. 143-156.
Mazury słownik stronniczy, ilustrowany, red. Mierzwa Waldemar, Dąbrówno, Warszawa 2008, s. 24-25.
Linki zewnętrzne
Muzeum Budownictwa Ludowego-Parku Etnograficznego w Olsztynku
