Polska Partia Robotnicza w powiecie mrągowskim

Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie
Stempel KP PPR Mrągowo
Rodzaj organizacji	partia polityczna
Profil działalności	partia polityczna
Rok założenia	1945 r.

Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie ...

Okres organizacyjny. Lipiec 1945 r – marzec 1946 r.

PK PPR w Mrągowie ukonstytuował się w dniu 13 lipca 1945 r. na zebraniu mającym miejsce w siedzibie Starostwa Powiatowego. Na I sekretarza PK PPR Mrągowo obrano wówczas Jana Kuchtę, na II-ego – Józefa Zgódkę. Do końca 1945 roku, I sekretarzem PK PPR Mrągowo pozostawał Jan Kuchta . Na przełomie roku następnego (1946 r.), funkcję objął dotychczasowy II sekretarz – Józef Zgódka. Zgódka pozostał na tym stanowiska do końca istnienia PPR (następnie piastował funkcję I sekretarza KP PZPR Mrągowo).
Egzekutywa
Przynajmniej do końca 1945 r. w PK Mrągowo nie wykształciła się egzekutywa – jej pierwsze posiedzenie miało miejsce 20 lutego 1946 r. W pierwszym znanym składzie znaleźli się: J. Zgódka, Czesław Krzewiński, Andrzej Karpiński i Stanisław Lewiński. Niedługo potem do egzekutywy włączono Mariana Błaszczyka. W okresie do I-szej partyjnej konferencji powiatowej egzekutywa PK zebrała się najwyżej dwukrotnie.
Komitet Powiatowy
Skład Komitetu był bardzo płynny, i nie zawsze z całą pewnością orzec, kto był jego członkiem. Pod koniec sierpnia 1945 r. do PK najprawdopodobniej należeli: Kuchta, Zgódka, Krzewiński oraz Stanisław Sowiński. Pod koniec września (23 IX) w składzie PK pojawiło się sześć kolejnych osób: Adam Ciechanowicz, Kazimierz Badurek, Marian Wojtanic, Stanisław Dziedzic, Józef Cendrowski i Bolesław Dąbrowski.
W okresie bezpośrednio poprzedzającym I konferencję sprawozdawczo – wyborczą (28 II 1946 r.) w skład PK wchodzili: Zgódka, Krzewiński, Sowiński, Ciechanowicz, Cendrowski, Wojtanic, Dzidzic, Karpiński, Lewiński, Stasiak oraz Helena Witkowska.
struktury w terenie
Pierwsza komórka terenowa PPR powstała w PUBP Mrągowo, następna w Komendzie Powiatowej MO, kolejna w Starostwie. Pod koniec sierpnia tworzyły się również koła PPR poza samym Żądzborkiem (Mrągowo), m.in. w Marcinkowie, Pieczkach (Piecki), Jędrychowie (Sorkwity).
Na początku września 1945 r. mrągowski PPR dysponował sześcioma kołami (w tym 3 w samym Mrągowie); pod koniec roku – jedenastoma (w tym 4 w Mrągowie). W całym powiecie do końca roku nie zaistniał ani jeden komitet gminny, czy miejski.
Siedziba PK PPR Mrągowo znajdowała się przy ul. Żeromskiego 4 w Mrągowie.
szeregi
PPR w powiecie rosła wolno: na zebraniu informacyjnym w dniu 22 lipca 1945 r. obecnych było 16 osób, ale nie liczono ich jako członków Partii. Pierwszym człowiekiem, któremu PK PPR Mrągowo przyznał członkostwo w Partii był starosta mrągowski Czesław Krzewiński.
Po dwóch tygodniach od założenia Komitetu (26 lipiec), PPR liczyła w całym powiecie 15 członków i „kandydatów na członka”. Rok 1945 kończono wynikiem 94 członków (w tym: 47 robotników, 37 chłopów i 10 inteligentów). W przeddzień konferencji zamykającej ‘organizacyjny’ okres istnienia PPR, liczyła ona w całym powiecie 173 członków.

Okres statutowy. Marzec 1946 r. – grudzień 1948 r.

31 marca 1946 r. odbyła się I. powiatowa konferencja sprawozdawczo – wyborcza. Tym samym zakończył się okres organizacyjnej tymczasowości, a miejsce władz oktrojowanych (mianowanych) zajęły organa partyjne obrane na podstawie statutowej procedury.
Dwu i półletni okres istnienia tak zalegalizowanej organizacji dzielił się na krótkie kadencje, wyznaczone kolejnymi konferencjami sprawozdawczo – wyborczymi: I. - 31.03.1946 r.; II. - 30.03.1947 r.; III. (?) - 23.05.1948 r.
I kadencja
Pierwszy, statutowo obrany skład PK, liczył 10 osób: Zgódka, Krzewiński, Karpiński, H. Witkowska, Lewiński, Dziedzic, Władysław Kapuścik, Zbigniew Meldner, MO Marian Błaszczyk oraz Irena Witkowska.
Równocześnie obrano nową egzekutywę, w jej 5-cio osobowym składzie znaleźli się: Zgódka, Krzewiński, H. Witkowska, Meldner i Lewiński. I – szym sekretarzem pozostał Józef Zgódka. Stanowiska II-ego sekretarza nie odtworzono.
Skład ustępujący Komitetu I –szej kadencji wyglądał następująco (30.03.1947 r.): Józef Zgódka, Czesław Krzewiński, Stanisław Kędzierski, Adam Dzidowski, Andrzej Karpiński, Stanisław Lewiński, Władysław Kapuścik, Edward Szczupakowski.
II Kadencja
30 marca 1947 r. odbyła się w Mrągowie II. powiatowa konferencja sprawozdawczo – wyborcza. Na konferencji obrano 11-to osobowy Komitet w składzie: Karpiński, Kędzierski, Zgódka, Krzewiński, Wawrzyniec Lis, Lewiński, Adam Dzidowski, Kazimierz Siewierz, Adam Kobylański, Konstanty Cudo, Czesław Koszykowski.
Do egzekutywy wybrano sześć osób: Kędzierski, Zgódka, Krzewiński, Lewiński, Dzidowski, Cudo. I – szym sekretarzem pozostał Józef Zgódka.
Po raz pierwszy obrano też Komisję Rewizyjną – kolejny statutowy organ ogniwa. Weszło doń 6 osób: Adam Ciechanowicz, Zygmunt Koźmin, Maria Owczarek, Roman Trojanowski, Stanisław Chmielewski, Erwin Nyga.
Brak protokołu III. konferencji sprawozdawczo – wyborcza (23.05.1948 r. ) uniemożliwia odtworzenie składu ówczesnego KP. W przeddzień zjednoczenia (listopad 1948 r.), do najściślejszego kierownictwa powiatowej organizacji mragowskiej należeli: Kosiński, Dróżdż, Jaskólski, Kapuścik, Henryk Oktaba, Zgódka, Władysław Witman , Adam Kobylański.
struktury w terenie
W latach 1946 – 1948 liczba kół PPR w powiecie systematycznie rosła. Pod koniec ’46 r. było ich 27, rok później – 61, w przeddzień zjednoczenia ponad sto.
Dużo gorzej przedstawiała się sprawa z organizacją komitetów partyjnych na poziomie miast i gmin. W początkach 1946 r. podjęto nieudaną próbę utworzenia miejskich komitetów w Mikołajkach i w Mrągowie; obydwa pojawiły się w partyjnych statystkach dopiero w marcu ‘47 r. Na zebraniu egzekutywy PK w dniu 25 marca tego roku wyznaczono 10 towarzyszy mających tworzyć skład przyszłego MK PPR Mrągowo. Wśród nich znalazł się pracownik aparatu partyjnego K. Siewierz oraz członkowie PK: Cendrowski, Kapuścik, Szczupakowski. Pierwsza konferencja sprawozdawczo - wyborcza miejskiej organizacji w Mrągowie odbyła się 18.czerwca 1948 r. Powiatowe władze wytypowały wówczas do MK: Zygmunta Koźmina, Wentlanda, Zarożną, Rataja, Leszczyńskego, Dawidziaka, Ziółkiewicza, Dębskiego i Wędzicha. Do egzekutywy: Wentlanda, Koźmina, i Ziółkiewicza. Na sekretarza wyznaczono W. Kapuścika.
Pierwszy gminny komitet PPR w powiecie mrągowskim powołano w styczniu 1947 r. w Jarzębowie (Wyszenbork), dwa miesiące później postały GK w Baranowie, Sorkiewiczach (Sorkwity), Marcinkowie, Nawiadach i Pieczkach (Pieckach).
W maju 1947 r. PPR w powiecie mrągowskim posiadała komórki w 36 na 109 gromad i w 7 z 9 gmin wiejskich.
szeregi
Mrągowska organizacja partyjna pod koniec 1946 r. liczyła 498 członków; rok później – 973. Szczyt osiągnięto we wrześniu 1948 r., kiedy to PK miał w ewidencji 1342 realnych członków PPR. W wyniku rozpoczętej w październiku 1948 r. akcji „oczyszczenia szeregów” stan PPR w powiecie mrągowskim zmalał; w momencie likwidacji (zjednoczenia) obliczano go na 1218 członków.

Osoby związane z organizacją

Funkcję I sekretarza PK PPR Mrągowo pełnili:

• Jan Kuchta (lipiec - grudzień 1945 r.)
• Józef Zgódka (styczeń 1946 r. – grudzień 1948 r.)

Bibliografia

M.Korejwo, PPR powiatu mrągowskiego (1945-1948): struktury, organizacja, ludzie, działalność. (tekst niepublikowany).

Żródła archiwalne

Archiwum Państwowe w Olsztynie, zespół nr 1083