Piasutno

Piasutno
Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	420 (łącznie Piasutno, Kobiel, Łąck Mały)
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-140
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Piasutno
Położenie na mapie Polski Piasutno
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Piasutno (niem. Piasutten, od 1938 r. Seenwalde) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego. Miejscowość leży w odległości 4 km na północ od Świętajna, na południowym brzegu jeziora Piasutno.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1678 roku na prawie chełmińskim na 40 łanach; zasadźcą był Fryderyk Spek z Marksewa, który otrzymał 4 łany sołeckie, zaś w 1682 roku przywilej na prowadzenie karczmy oraz na połów ryb w jeziorze Piasutno. Stosunkowo dobra gleba przyczyniła się do szybkiego zaludnienia osady. W połowie XIX wieku obejmowała ona ponad 83 łany. W 1861 roku do wsi przyłączono osiedle Wyrok, które liczyło wówczas 4 gospodarstwa i 5 łanów, a także kolonię Łęg. Przed wybuchem II wojny światowej była to jedna z największych wsi w okolicy.

Szkoła we wsi (dwuklasowa) istniała już w pierwszej połowie XIX wieku. W 1931 roku staraniem Jana Boenigka powstała w Piasutnie (a dokładniej w należącym do wsi przysiółku Łęg) pierwsza polska szkoła na Mazurach; nauczycielem był Jerzy Lanc. Niestety, zastraszeni chłopi nie chcieli posyłać do niej dzieci – Lanc miał tylko jedną, opóźnioną w rozwoju, uczennicę.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również Powałczyn. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bogdan Komosiński.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych

1782 – 60 gospodarstw

1818 – 475 osób, 79 gospodarstw

1858 – 728 osób, 101 gospodarstw

1939 – 913 osób

Ludzie związani z miejscowością:

• Jan Boenigk (1903-1982) – działacz mazurski; założyciel szkoły polskiej w Piasutnie.
• Jerzy Lanc (1901-1932) – działacz społeczno-oświatowy, nauczyciel w szkole polskiej w Piasutnie; zimą 1932 roku w pokoju, który wynajmował, odnaleziono jego ciało; ślady wskazywały na otrucie.

Zabytki:

• Dobrze zachowana zabudowa drewniana, przede wszystkim z początku XX wieku
• Budynek szkoły z 1894 roku, w centrum wsi, z czerwonej cegły, piętrowy, z częścią mieszkalną dla nauczyciela
• Dawny cmentarz ewangelicki, za wsią, wśród starych lip
• W Łęgu na budynku, w którym działała polska szkoła, w 1955 roku została zainstalowana tablica pamiątkowa informująca, iż Jerzy Lanc został „skrytobójczo zamordowany przez hitlerowców”

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
2. Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
3. Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Świętajno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 38-43.
4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
5. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
6. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
7. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
8. Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html [data dostępu: 10.09.2013]

Przypisy

<references>

Zobacz też

Emes (dyskusja) 00:43, 22 wrz 2013 (CEST) Emes (dyskusja) 00:43, 22 wrz 2013 (CEST)