Pierzchały: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Emes przeniósł stronę Naterki na Pierzchały, bez pozostawienia przekierowania pod starym tytułem) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Pierzchały |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
| − | |flaga wsi = | + | |flaga wsi = |
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
| − | |województwo = | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
| − | |powiat = | + | |powiat = braniewski |
| − | |gmina = | + | |gmina = Płoskinia |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 255<ref>Łącznie Pierzchały i [[Trąby]].</ref> |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
|tablice rejestracyjne = | |tablice rejestracyjne = | ||
|SIMC = | |SIMC = | ||
| − | |mapa wsi = | + | |mapa wsi = |
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = | + | |stopniN = 54 |minutN = 17 |sekundN = 54 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 19 |minutE = 50 |sekundE = 12 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' | + | ''' Pierzchały ''' (niem. ''Pettelkau'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[gmina Płoskinia|gminie Płoskinia]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. |
| − | W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie | ||
| − | |||
| − | == | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 255 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Haliński]]<ref>http://ploskinia-ug.bip-wm.pl/public/?id=825</ref>. |
| − | + | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], na wschód od [[Jezioro Pierzchalskie|Jeziora Pierzchalskiego]] i [[Pasłęka|Pasłęki]], 12 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]] i 8 km na zachód od [[Płoskinia|Płoskini]]; na zachód od wsi przebiega droga krajowa nr 22 oraz linia kolejowa na odcinku Braniewo - [[Młynary]] - [[Elbląg]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | + | Wieś została założona jako majątek szlachecki. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1296 roku, gdy został wymieniony w przywileju lokacyjnym wsi [[Chruściel]]. Pierzchały otrzymały przywilej w 1311 roku, a niedługo potem przeszła w ręce biskupa warmińskiego, ten zaś nadał ją kapitule kolegiackiej. Wieś pozostała własnością kapituły do 1378 roku, nawet gdy jej siedzibę przeniesiono w połowie stulecia do [[Głotowo|Głotowa]], a następnie do [[Dobre Miasto|Dobrego Miasta]]. We wspomnianym 1378 roku wieś przeszła na własność biskupa [[Henryk Sorborn|Henryka Sorborna]]; już od kilkunastu lat działała tu wówczas karczma. | |
| − | W | + | |
| − | + | W XV wieku Pierzchały zostały spustoszone w wyniku wojen polsko-krzyżackich; zasiedlono ją ponownie staraniem biskupa [[Łukasz Watzenrode|Łukasza Watzenrode]]. W 1495 roku - roku odnowienia przywileju - wieś liczyła 44,5 łanu; cztery łany należały do kościoła, a trzy do sołtysa. W XVI wieku wieś ponownie została zniszczona w wyniku działań wojennych i niemal zupełnie opuszczona; zagospodarowano ją znów dopiero w 1586 roku. | |
| + | W 1656 roku Pierzchały liczyły 29,5 łanu, 15 łanów należało do jezuitów z Braniewa, a poza tym było tu zaledwie sześciu gospodarzy i karczmarz. Po wojnach szwedzkich raz jeszcze większość ziemi leżała odłogiem. W 1783 roku była to wieś królewska. | ||
| + | |||
| + | Kościół we wsi wybudowano prawdopodobnie już w połowie XIV wieku. Został on całkowicie zniszczony podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Szkołę założono tu w 1798 roku, a uczęszczało do niej wówczas 19 dzieci. W 1910 roku miała ona dwie klasy i setkę dzieci z Pierzchałów i okolicznych mniejszych wsi. | ||
| + | |||
| + | W 1939 roku większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 78 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, 29 - w handlu i komunikacji. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | Liczba mieszkańców i gospodarstw | ||
| + | |||
| + | 1783 - 30 gospodarstw | ||
| + | |||
| + | 1820 - 195 osób, 29 gospodarstw | ||
| + | |||
| + | 1857 - 272 osoby | ||
| + | |||
| + | 1905 - 354 osoby | ||
| − | + | 1933 - 535 osób | |
| − | + | 1939 - 488 osób, 105 gospodarstw | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *[[Kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Pierzchałach|Kościół pw. Najświętszej Marii Panny]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[ | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | ... | + | #''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973. |
| + | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
| + | #Gminna ewidencja zabytków w: [http://ploskinia-ug.bip-wm.pl/public/?id=54655| Plan rozwoju lokalnego dla gminy Płoskinia] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
| + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
| + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/braunsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
<br/> | <br/> | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
<br/> | <br/> | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| − | + | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat braniewski]] [[Kategoria: Gmina Płoskinia]] [[Kategoria: Wieś sołecka]] |
Wersja z 01:51, 4 sty 2014
| Pierzchały | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Płoskinia |
| Liczba ludności (2010) | 255[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pierzchały | |
| Położenie na mapie Polski  Pierzchały | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Pierzchały (niem. Pettelkau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Płoskinia. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 255 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Haliński[2].
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Warmińskiej, na wschód od Jeziora Pierzchalskiego i Pasłęki, 12 km na południe od Braniewa i 8 km na zachód od Płoskini; na zachód od wsi przebiega droga krajowa nr 22 oraz linia kolejowa na odcinku Braniewo - Młynary - Elbląg.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona jako majątek szlachecki. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1296 roku, gdy został wymieniony w przywileju lokacyjnym wsi Chruściel. Pierzchały otrzymały przywilej w 1311 roku, a niedługo potem przeszła w ręce biskupa warmińskiego, ten zaś nadał ją kapitule kolegiackiej. Wieś pozostała własnością kapituły do 1378 roku, nawet gdy jej siedzibę przeniesiono w połowie stulecia do Głotowa, a następnie do Dobrego Miasta. We wspomnianym 1378 roku wieś przeszła na własność biskupa Henryka Sorborna; już od kilkunastu lat działała tu wówczas karczma.
W XV wieku Pierzchały zostały spustoszone w wyniku wojen polsko-krzyżackich; zasiedlono ją ponownie staraniem biskupa Łukasza Watzenrode. W 1495 roku - roku odnowienia przywileju - wieś liczyła 44,5 łanu; cztery łany należały do kościoła, a trzy do sołtysa. W XVI wieku wieś ponownie została zniszczona w wyniku działań wojennych i niemal zupełnie opuszczona; zagospodarowano ją znów dopiero w 1586 roku. W 1656 roku Pierzchały liczyły 29,5 łanu, 15 łanów należało do jezuitów z Braniewa, a poza tym było tu zaledwie sześciu gospodarzy i karczmarz. Po wojnach szwedzkich raz jeszcze większość ziemi leżała odłogiem. W 1783 roku była to wieś królewska.
Kościół we wsi wybudowano prawdopodobnie już w połowie XIV wieku. Został on całkowicie zniszczony podczas II wojny światowej. Szkołę założono tu w 1798 roku, a uczęszczało do niej wówczas 19 dzieci. W 1910 roku miała ona dwie klasy i setkę dzieci z Pierzchałów i okolicznych mniejszych wsi.
W 1939 roku większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 78 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, 29 - w handlu i komunikacji.
Liczba mieszkańców i gospodarstw
1783 - 30 gospodarstw
1820 - 195 osób, 29 gospodarstw
1857 - 272 osoby
1905 - 354 osoby
1933 - 535 osób
1939 - 488 osób, 105 gospodarstw
Zabytki
Bibliografia
- Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Gminna ewidencja zabytków w: Plan rozwoju lokalnego dla gminy Płoskinia [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- ↑ Łącznie Pierzchały i Trąby.
- ↑ http://ploskinia-ug.bip-wm.pl/public/?id=825
Zobacz też
