Szwarcenowo

Szwarcenowo
Cmentarz w Szwarcenowie. Źródło: www.gminabiskupiec.pl [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nowomiejski
Gmina	Biskupiec
Sołectwo	Szwarcenowo
Liczba ludności (2010)	654
Strefa numeracyjna	(+48) 56
Tablice rejestracyjne	NNM
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Szwarcenowo
Położenie na mapie Polski Szwarcenowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Szwarcenowo (niem.Schwarzenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Biskupiec . W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 654 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Barbara Otremba.

Kościół w Szwarcenowie. Źródło: www.gminabiskupiec.pl [12.09.2013]

Położenie

Miejscowość położona jest przy jeziorze Trupel, w odległości ok. 6 km od Biskupca.

Dzieje miejscowości

Pierwsze informacje o wsi pojawiły się w 1320 r. i podały, że wieś graniczyła z miejscowości Wonna. Nieznana jest dokładna data lokacji ani etymologia nazwy miejscowości. Nazwa Szwarcenowo ustaliła się w XVII w. W początkowym okresie funkcjonowania miejscowość administracyjnie należała do komturstwa dzierzgońskiego. W 1437 r. należała do Zakonu Krzyżackiego ( wójtostwo bratiańskie), a w 1467 do Wilkanowskiego, który otrzymał ją w zamian za zrzeczenie się dóbr niborskich. W 1472 r. Kazimierz Jagielończyk podarował majątek Ludwikowi Mortęskiemu. W 1557 r. Zygmunt August przekazał wieś Janowi Działyńskiemu. Wiadomo również, że w XIV w. erygowano tutaj parafię. Przed wojną istniał tutaj bank, wiatrak, piekarnia, kuźnia, zakład szewski, mleczarnia, świetlica i poczta. W 1885 r. było tutaj 90 domów, 165 dymów. We wsi mieszkały 832 osoby, w tym 689 katolików, 138 ewangelików i 5 Żydów. W tym czasie funkcjonowała szkoła z jedną klasą ewangelicką i dwiema katolickimi. Na terenie miejscowości działały dwa wiatraki i młyn. Od 1861 r. rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. W okresie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światow na terenie wsi żołnierze Armii Czerwonej zabili 5 osób. Po wojnie w 1945 r. Szwarcenowo weszło w skład powiatu nowomiejskiego. Z instytucji ostały się z w nim jedynie wiatrak i kuźnia do 1950 r., świetlica i mleczarnia do 1970 r. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej.

Gospodarka

W Szwarcenowie działa firma P.P.U.H. Ziemar oraz funkcjonują gospodarstwa agroturystyczne.

Szkolnictwo

• szkoła podstawowa

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

• kościół z I połowy XVIII w.
• rzymskokatolicki cmentarz parafialny z II połowy XIX w.
• przykościelny cmentarz rzymskokatolicki z II połowy XIX w.
• cmentarz ewangelicki z II połowy XIX w.
• dwie drewniane chaty z I połowy XIX w.
• przedwojenna szkoła podstawowa
• zabudowa gospodarcza na tyłach plebani

Bibliografia

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]
Strona Gminy Biskupiec [12.09.2013]