Mazurska Partia Ludowa

Mazurska Partia Ludowa
Rodzaj organizacji	organizacja polityczna
Profil działalności	reprezentowanie interesów ludności mazurskiej
Rok założenia	1897

Mazurska Partia Ludowa – pierwsza organizacja polityczna Mazurów, założona w Ełku w 1897 roku przez aktywistów skupionych wokół "Gazety Ludowej". Miała stanowić przeciwwagę dla niemieckich ugrupowań konserwatywnych.

Historia

Partia zgromadziła wokół swoich postulatów chłopów mazurskich. Skupiła się na programie lokalnych inicjatyw społecznych, zmierzających do poprawy sytuacji miejscowych gospodarzy. Organizacja zgłaszała umiarkowane postulaty, takie jak usprawnienie działalności lokalnej administracji. Mazurska Partia Ludowa nie poruszała jednak kwestii politycznych. Zainteresowanie sprawami gospodarczymi pociągnęło za sobą wymierne skutki w postaci tworzonych kółek rolniczych oraz działalności Mazurskiego Banku Ludowego z siedzibą w Szczytnie.

Organami prasowymi, które poprzedziły powstanie partii, były gazety "Mazur" oraz "Gazeta Ludowa", wychodząca od 1896 roku w Ełku, a następnie w Szczytnie pod redakcją Karola Bahrke. W znacznym stopniu do jej wydawania przyczynił się warszawski adwokat Antoni Osuchowski, który wspierał finansowo polskie inicjatywy na terenie Mazur.

Gazeta miała charakter propolski. Na jej łamach podkreślano znaczenie polskiego pochodzenia Mazurów oraz zachęcano do nawiązywania kontaktów z Polakami. Przy siedzibie redakcji "Gazety Ludowej" powstało wydawnictwo publikujące broszury o treści religijno-narodowej. Następcami Karola Bahrke na stanowisku redaktora byli kolejno: Paweł Neuhaus i Hugon Bahrke. Redaktorzy skupili się na podsycaniu antagonizmów pomiędzy chłopami a niemieckimi junkrami. Spodziewano się, że dzięki takim działaniom uda się uzyskać poparcie szerszych mas lokalnej ludności. W najlepszym momencie gazeta posiadała 2500 abonentów.

Praca redakcji "Gazety Ludowej" doprowadziła do powstania stosunkowo silnej grupy chłopów mazurskich pragnących angażować się w sprawy społeczne. W 1897 roku udało się założyć Mazurską Partię Ludową, której gazeta stała się praktycznie oficjalnym organem. Na jej łamach prezentowano hasła Mazurskiej Partii Ludowej nawołujące do obniżenia taryf kolejowych, które blokowały przewóz maszyn z zachodnich Niemiec, zwiększenia nakładów na fundusz melioracyjny, dopuszczenia chłopów do samorządu terytorialnego i rozbudowy sieci dróg. Efektem działań oświatowych organizacji stała się sieć bibliotek Towarzystwa Czytelni Ludowych. Partia walczyła bowiem o zachowanie prawa do nieskrępowanego posługiwania się językiem polskim.

Działalność

Mimo apolitycznego charakteru Mazurskiej Partii Ludowej, wśród postulatów działaczy organizacji znalazła się kwestia powszechnego prawa wyborczego do parlamentu Rzeszy i sejmu pruskiego. Z ramienia partii o mandaty poselskie ubiegali się Zenon Eugeniusz Lewandowski oraz Karol Bahrke. Obaj nie zdobyli wystarczającej liczby głosów. Biorąc jednak pod uwagę wynik Zenona Lewandowskiego, na którego zagłosowało blisko 6 tys. osób, ostateczny efekt udziału Mazurskiej Partii Ludowej w wyborach należy uznać za znaczący sukces.

Mazurska Partia Ludowa była intensywnie zwalczana przez władze niemieckie dostrzegające w jej działaniach próby podkreślenia mazurskiej autonomii, która mogła doprowadzić do wzrostu wpływów głównie polskiego ruchu niepodległościowego. Prześladowanie działaczy i samej partii zaostrzyło się po wyborach, które Mazurska Partia Ludowa mogła zaliczyć do udanych. Władze stosowały szykany administracyjne, utrudniały również kolportaż "Gazety Ludowej".

Karol Bahrke, w obawie przed aresztowowaniem, opuścił Prusy Wschodnie. W 1902 roku redakcję pisma przeniesiono do Szczytna. Ciągłe procesy i szykany doprowadziły jednak do wstrzymania wydawania gazety. W 1906 roku Stanisław Zieliński zaczął redagować w Szczytnie nową gazetę – "Mazura" – która była organem Mazurskiej Partii Ludowej. Obecnie głównym celem stało się krzewienie polskiej oświaty.

Konflikty na linii redaktor-działacze partyjni oraz grożący Zielińskiemu proces, wytoczony przez władze pruskie, doprowadziły do jego wyjazdu. Nowym redaktorem został Herman Falkenberg. Okazało się wkrótce, że był agentem pruskiej policji. Falkenberga usunięto. Od 1908 do 1914 roku redaktorem "Mazura" był Kazimierz Jaroszyk. Do 1914 roku Mazurskiej Partii Ludowej nie udało się ustabilizować kwestii organizacyjnych i w zasadzie przestała odgrywać znaczną rolę w życiu lokalnej ludności. Organizacji nie udało się odrodzić po zakończeniu I wojny światowej.

Osoby związane z organizacją

Działacze Mazurskiej Partii Ludowej:

• Michał Kajka
• Bogumił Labusz
• Gustaw Leyding (senior)
• Bogumił Linka
• Zenon Eugeniusz Lewandowski
• Karol Bahrke

Zobacz też

• Komitet Niesienia Pomocy Mazurom
• Towarzystwo Mazurskiej Inteligencji Ludowej
• Związek Mazurów I
• Związek Mazurów II
• Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangeliczne
• Mazurski Związek Ludowy

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Chwalba Andrzej, Historia Polski 1795-1918, Kraków 2000.
Jasiński Grzegorz, Mazurzy w drugiej połowie XIX wieku, Olsztyn 1994.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.