Iłowo-Osada

Iłowo-Osada
Kościół katolicki w Iłowie-Osadzie. Fot. Beax. Źródło: Commons Wikimedia.org [14.12.2104]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Iłowo-Osada
Liczba ludności (2010)	2 971
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Iłowo-Osada
Położenie na mapie Polski Iłowo-Osada
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Iłowo-Osada (niem. Illowo) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego. W 2010 roku miejscowość liczyła 2 971 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta gminy Iłowo-Osada sprawuje Sebastian Cichocki.

Położenie

Miejscowość leży w odległości 11 km od Działdowa.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona na obszarze opanowanym pierwotnie przez pruskie plemię Sasinów. W 1403 roku należała do Piotra Bażyńskiego, polskiego rycerza. Do początku XVII wieku miejscowość znajdowała się w rękach rodu Iłowskich wywodzących się z Iłowa. Od 1807 roku przez miejscowość przebiegała granica między Prusami i Księstwem Warszawskim.

Iłowo-Osada weszło w fazę rozwoju w drugiej połowie XIX wieku. Wówczas wzniesiona została stacja kolejowa w rejonie dawnej niemiecko-rosyjskiej granicy. W Iłowie wagony przestawiano na szerokość torów, która obowiązywała w Rosji. Miejscowość przekształciła się w stację przeładunkową towarów. Pod koniec XIX wniesiono budynek pocztowy.

W okresie I wojny światowej Rosjanie zniszczyli budynek stacji, urząd celny, pocztę oraz część zabudowań stacji towarowej. Wojska rosyjskie wkroczyły do Iłowa 3 sierpnia 1914 roku. Po zakończeniu wojny, zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego, Działdowszczyzna została przyłączona do Polski. W 1927 roku w miejscowość wybudowano kościół katolicki. Przed wybuchem II wojny światowej w Iłowie działała stacja kolejowa, sześcioklasowa szkoła podstawowa, elektrownia, tartak i gorzelnia. Między 1941 a 1945 roku na terenie Iłowa działał przejściowy obóz przejściowy obozu Soldau KL w Działdowie.

Iłowo-Osada. Dawny ewangelicko-augsburski dom modlitwy. Fot. Beax. Źródło: Commons Wikimedia [14.12.2014]

Iłowo-Osada. Budynek szkoły podstawowej. Fot. Beax. Źródło: Commons Wikimedia [dostęp: 14.12.2014]

Kultura

• Gminna Biblioteka Publiczna
• Gminny Ośrodek Kultury i Sportu
• Festiwal Twórczości Religijnej FERA

Organizacje i stowarzyszenia

• Towarzystwo Miłośników Ziemi Działdowskiej
• Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich
• Ekologiczny Związek Gmin "Działdowszczyzna"
• Lokalna Grupa Działania "Brama Mazurskiej Krainy"
• LGD "Brama Mazurskiej Krainy"
• Ochotnicza Straż Pożarna w Iłowie-Osadzie

Religia

• Parafia pw. Matki Bożej Królowej Różańca Świętego w Iłowie-Osadzie

Sport

• Klub Sportowy Polonia Iłowo

Edukacja

• Przedszkole Gminne
• Szkoła Podstawowa
• Liceum Profilowane im. ks. Edmunda Domańskiego w Iłowie-Osadzie
• Technikum przy Zespole Szkół Zawodowych w Iłowie-Osadzie

Turystyka

• Rezerwat Góra Dębowa

Zabytki

• ewangelicko-augsburski dom modlitwy (1912)
• wieża ciśnień (1910)
• kościół pw. Matki Bożej Królowej Różańca Świętego (1927)

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Bystrzycki Piotr, Działdowszczyzna w latach II Rzeczpospolitej. Życie społeczno-polityczne, Olsztyn 1997.
Lietz Zygmunt, Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1913-1945, Warszawa 1982.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wółkowski Wojciech.Działdowo i okolice, Działdowo 2006.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.11.2014]
BIP Gminy Iłowo-Osada [22.11.2014]
ilowo.eu, serwis poświęcony wsi [22.11.2014]