Stanisław Weidner

Stanisław Weidner
Data i miejsce urodzenia	22 marca 1947 r. Września
Zawód	profesor nauk biologicznych

Prof.dr hab. Stanisław Weidner - profesor zwyczajny nauk biologicznych na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Na emeryturę przeszedł w marcu 2019 r.

Urodził się 22 marca 1947 r. we Wrześni, syn Józefa Weidnera i Ludwiki z domu Romińskiej, ma żonę Marię i dwójkę dzieci – córkę Magdalenę i syna Janusza.

Stopnie i tytuły naukowe

• magister – 1971 – WSR Olsztyn, Wydział Technologii Żywności
  • Dyscyplina: technologia żywności
  • Specjalność: technologia produktów pochodzenia roślinnego
  • Tytuł pracy: „Zmiany pochodnych tioglukozydów w śrucie rzepakowej podczas fermentacji”

• doktor – 1980 – ART Olsztyn, Wydział Rolniczy
  • Dyscyplina: agronomia
  • Specjalność: biochemia
  • Tytuł pracy: „Synteza kwasów rybonukleinowych w rozwijających się i kiełkujących ziarniakach pszenicy”

• doktor hab. – 1989 – ART Olsztyn, Wydział Rolniczy
  • Dyscyplina: agronomia
  • Specjalność: biochemia
  • Tytuł pracy: „Rozwój ziarniaków zbóż i regulacja ich kiełkowania”

• profesor nauk biologicznych – 2001 – UWM Olsztyn, Wydział Biologii
  • Dyscyplina: biologia
  • Specjalność: biochemia

Praca zawodowa

• asystent – 1971 – 1980 – WSR Olsztyn
• adiunkt – 1980 – 1989 – ART Olsztyn
• docent – 1989 – 1992 – ART Olsztyn
• prof. nadzw. – 1992 – 2006 – ART/UWM Olsztyn
• prof. zw. – 2006 – UWM Olsztyn

Międzynarodowe stypendia

• Ministerstwo Edukacji (Polska) - 1984 - Uniwersytet w Atenach (3 miesiące)
• International Research and Exchange Board (USA) - 1990 - Nebraska State University (4 miesiące)
• Nebraska State University (USA) - 1994 - Nebraska State University (4 miesiące)
• Kościuszko Foundation (USA) - 1996/1997 - North Carolina State University (6 miesięcy)
• Ministerstwo Edukacji (Japonia) - 1998/1999 - Okayama University (Visiting professsor – 1 rok)

Pełnione funkcje i stanowiska oraz działalność dydaktyczna i badawcza

• Stanowisko: kierownik Katedry Biochemii 2005-2014.

W tym okresie nastąpił szybki rozwój zarówno badań naukowych, jak i poprawa jakości kształcenia. Znaczący wpływ na rozwój Katedry miało zorganizowanie w omawianym okresie przez prof. Weidnera pracowni proteomicznej. W ostatnich latach kierowania Katedrą nastąpił gwałtowny wzrost liczby w prac opublikowanych w czasopismach z listy filadelfijskiej o wysokim IF. Katedra Biochemii znalazła się na pierwszym miejscu na Wydziale w podziale środków finansowych w ramach tematu statutowego, a Wydz. Biol. i Biotechnol. oceniono najwyżej spośród wszystkich wydziałów UWM w Olsztynie. Wydział otrzymał też uprawnienia do doktoryzowania na kierunku biotechnologia oraz jako jedyny w Polsce może poszczycić się wyróżniającą oceną instytucjonalną w dziedzinie nauk biologicznych.

Dydaktyka: wykłady – biochemia, enzymologia, proteomika; seminaria – licencjackie i magisterskie.

Jest doświadczonym nauczycielem akademickim. Przygotował, wyróżniające się pod względem doboru treści i nowoczesnych metod prezentacji, autorskie wykłady z biochemii, enzymologii i proteomiki dla studentów Wydziału Biologii i Biotechnologii. Opracował również program seminariów magisterskich i licencjackich. Zorganizował pracownię proteomiczną i przygotował zaawansowany technologicznie zestaw ćwiczeń do przedmiotu proteomika dla studentów biotechnologii na Wydziale Biologii UWM w Olsztynie.

Uczestniczy w „konstruowaniu” przedmiotów na Wydziale. Jest współautorem pięciu skryptów do ćwiczeń z biochemii i przechowalnictwa produktów rolnych dla studentów Wydziału Biologii i Biotechnologii i Wydziału Kształtowania Środowiska i Rolnictwa UWM w Olsztynie. Wypromował ośmiu doktorantów. Był promotorem 56 prac magisterskich i 13 licencjackich. W Jego badaniach szczególną i bardzo aktywną rolę odgrywają doktoranci i magistranci, czego efektem jest aż 38 publikacji z ich udziałem. Od początku działalności zawodowej aktywnie i z dużym zaangażowaniem uczestniczy w tworzeniu bazy naukowej i dydaktycznej w macierzystych jednostkach organizacyjnych.

Badania: biochemiczne podstawy indukcji i ustępowania spoczynku w ziarniakach; proteomiczne analizy reakcji roślin na niskie temperatury oraz stres osmotyczny; rola i aktywność polisomów związanych z cytoszkieletem u roślin; zmiany endogennych kwasów fenolowych i innych związków fenolowych w roślinach pod wpływem różnych stresów; regulacja przedsprzętnego porastania ziarniaków zbóż; określanie ekspresji genów biorących udział w reakcjach obronnych roślin; mechanizmy regulujące stabilność mRNA u roślin.

Jego działalność naukowa skupia się głównie wokół zagadnień związanych z fizjologią, biochemią i biologią molekularną nasion. Jest kontynuatorem chlubnej tradycji olsztyńskiej szkoły fizjologii i biochemii nasion, której założycielami byli między innymi tacy wybitni profesorowie, jak Stanisław Grzesiuk i Krzysztof Kulka. Znaczna część jego prac badawczych dotyczy przemian biochemicznych zachodzących w rozwijających się i dojrzewających ziarniakach zbóż oraz przełamywania spoczynku, kiełkowania nasion, a także uwarunkowań odporności roślin na stresy.

Inna działalność

• Polskie Towarzystwo Biologii Eksperymentalnej Roślin,
• Polskie Towarzystwo Botaniczne,
• The Federation of European Societies of Plant Biology,
• The Federation of European Biochemical Societies,
• The International Society for Seed Science.

• Europejskie Programy Współpracy w Dziedzinie Badań Naukowo-Technicznych (COST): COST Action 828 „Seed science in the field of genetically controlled stress physiology” (1997-2001) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu, COST Action 858 „Viticulture: Biotic and abiotic stress, grapevine defence mechanisms and grape development” (2003 – 2009) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. Action FA0603: „Plant proteomics in Europe” (EUPP) (2007 – 2011) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. COST Action FA0901 „Putting Halophytes to Work – From Genes to Ecosystem” (2009 – 2013) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. COST Action FA 1003 ” East – West Collaboration for Grapevine Diversity Exploration and Mobilization of Adaptive Traits for Breeding (2010-2014) – przedstawiciel polski oraz członek zarządu programu. COST Action FA1306 „The quest for tolerant varieties: Phenotyping at plant and cellular level” (2014 – 2018) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. CA COST Action CA17111 „ Data integration to maximise the power of omics for grapevine improvement ” (2018 – 2022) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. COST Action FA1306 „The quest for tolerant varieties: Phenotyping at plant and cellular level” (2014 – 2018) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. CA COST Action CA17111 „ Data integration to maximise the power of omics for grapevine improvement ” (2018 – 2022) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu.

• Kierownik polsko-japońskiego projektu badawczego: „The role of the cytoskieleton and other factors in the dormancy mechanism of cereal grains” (2003 – 2004). Udział w Międzynarodowej Sieci Badawczej (International Research Network) – „Physiological and practical aspects of the yield and seed quality improvement by ecological methods” (2004 – 2006).

• Kierowanie grantami i specjalnymi programami badawczymi KBN: 1993-1996, 1997-2001, 2004- 2007, 2008-2009, 2008-2010. Od 2000 pełni funkcję Associate Editor w czasopiśmie Acta Physiologiae Plantarum.

Osiągnięcia

Do najważniejszych osiągnięć można zaliczyć między innymi:

• wykazanie (jako jeden z pierwszych, oprócz Ajthozhina i Spirina) powstawania polisomów oraz rozdzielenie białek rybosomowych za pomocą elektroforezy dwuwymiarowej;
• stwierdzenie rytmicznych zmian transkrypcyjnych aktywności chromatyny w czasie dojrzewania i kiełkowania ziarniaków zbóż;
• zidentyfikowanie białek, których ekspresja zmienia się pod wpływem stresów (białka te mogą służyć jako obiekty strategii inżynieryjnych, mających na celu powstanie odmian wykazujących większą odporność na niekorzystne warunki klimatyczne lub jako białka wskaźnikowe w diagnostyce);
• wykazanie, że białkiem obecnym wyłącznie w kiełkujących nasionach Pisum sativum L. w warunkach stresu osmotycznego i regeneracji po stresie był enzym metylotransferaza 6 α-hydroksymaakiainowa, biorący udział w syntezie pizatyny;
• wykazanie, że zwiększona tolerancja roślin na stres solny jest głównie wynikiem wzmożonej aktywności w przekazywaniu sygnałów w ich komórkach, co prowadzi do akumulacji białek chroniących przed stresem oraz zmian w strukturze ścian komórkowych;
• zbadanie (po raz pierwszy) molekularnego mechanizmu łagodzenia stresów u roślin przez kwas β-aminomasłowy (aminokwas niebiałkowy);
• wykazanie istnienia (poza wspólnymi) bardzo specyficznych dla poszczególnych stresów mechanizmów obronnych w winorośli, co ma ogromne znaczenie w tworzeniu nowych odmian uprawianych w warunkach klimatycznych północno-wschodniej Europy;
• wykazanie, że liście winorośli mogą służyć jako komercyjne źródło antyoksydantów. Wykazanie po raz pierwszy, że nasiona fasoli szparagowej odmian zielonostrąkowych charakteryzują się większą ogólną zawartością związków fenolowych niż odmiany żółtostrąkowe, co ma istotne znaczenie dla zdrowia człowieka oraz przydatności odmian w uprawie ekologicznej;
• stwierdzenie, że długotrwałe działanie chłodu silniej wpływa na zmniejszenie aktywności metabolizmu wtórnego w liściach odmian winorośli wrażliwych na chłód niż odmian tolerujących stres;
• wykazanie, że długotrwałe poddawanie sadzonek winorośli stresowi suszy powoduje zmniejszenie poziomu akumulacji ponad połowy zidentyfikowanych białek w liściach (jednocześnie po raz pierwszy wykazano w warunkach stresu suszy wzrost akumulacji formanidazy kinureninowej).

• Warto także wspomnieć o dużym osiągnięciu dydaktycznym, jakim było przygotowanie podręcznika o zasięgu ogólnopolskim pt. „Biochemia Kręgowców”, pod redakcją Wacława Minakowskiego i Stanisława Weidnera, PWN Warszawa 1998), który został wyróżniony nagrodą Ministra Edukacji Narodowej. O popularności tego podręcznika wśród studentów mogą świadczyć kolejne wydania w 2005, 2007, 2010 i 2015 roku.

Nagrody i odznaczenia

• Nagrody Ministra Edukacji Narodowej – indywidualna (1990); zespołowa (1999, 2006);
• Srebrny (1994) i Złoty (2003) Krzyż Zasługi;
• Medal „2000 Outsanding Scientists of the 20th Century” przyznany przez Międzynarodowe Centrum Biograficzne przy Uniwersytecie w Cambridge (2000);
• Nagroda im. Antoniego Dmochowskiego (2008) przyznawana przez Polskie Towarzystwo Biochemiczne za osiągnięcia w nauczaniu biochemii, biologii molekularnej i biotechnologii – nagroda przyznana autorom podręcznika *„Biochemia kręgowców” W. Minakowski i S. Weidner (PWN 2007);
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2009);
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2018); Nagrody J.M. Rektora (15).

Publikacje

• rozprawy – 2,
• monografie – 10,
• prace w czasopismach recenzowanych – 89,
• doniesienia konferencyjne – 103,
• współautor podręcznika i 5 skryptów.
• Ogólnie jest autorem 210 publikacji.

Współpraca międzynarodowa

• North Carolina State University (USA)
• Okayama University (Japonia)
• Ehime University (Japonia)
• University Piere et Marie Curie, Paris (Francja)
• URLEG – INRA Dijon (Francja)

Wykaz projektów, którymi kierował, realizowany we współpracy z naukowcami z innych polskich i zagranicznych jednostek naukowych

• „Badania nad regulacją procesu porastania ziarniaków zbóż”. Grant KBN (nr 5S30207905). Lata realizacji 1993 – 1996 – kierownik projektu.
• Badania nasion w zakresie genetycznie kontrolowanej fizjologii stresu”. Projekt międzynarodowy niewspółfinansowany, realizowany na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 118/E-383/SPUB/P-6/DZ17(97). Lata realizacji: 1997 – 2001 – kierownik grantu.
• „Metabolizm wtórny i mechanizmy obronne winorośli”. Projekt międzynarodowy niewspółfinansowany, realizowany na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 2871/E-383/SPB/COST/P-06/DWM58/2004 – 2007 – kierownik grantu.
• Zmiany w kompozycji związków fenolowych i właściwościach antyoksydantów w korzeniach winorośli Vitis vinifera, pod wpływem stresu suszy i chłodu oraz w procesie regeneracji po stresach”. Projekt międzynarodowy niewspółfinansowany, realizowany na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 117/N-COST/2008/0. Lata realizacji 2008 – 2009 – kierownik grantu.
• „Analiza proteomiczna białek nasion grochu, popularnej w Polsce odmiany „Sześciotygodniowy”, poddawanych kiełkowaniu w warunkach stresu osmotycznego”. Projekt międzynarodowy niewspółfinansowany, realizowany na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 195/N-COST/2008/0. Lata realizacji 2008 – 2010 – kierownik grantu.

Współpraca z mediami

Przywiązuje dużą wagę do upowszechnienia wyników badań (również poza środowiskiem akademickim). Jego zdaniem bardzo ważne jest budowanie dobrych relacji z mediami, budowa stron www, komunikacja w sieci, tworzenie strategii obecności w sieci oraz dotarcie z wynikami badań do grup docelowych. Opublikował kilkadziesiąt artykułów dotyczących badań, a także zdrowia i kultury. Wspomniane artykuły zostały opublikowane w różnych Witrynach internetowych oraz czasopismach, np.: Wiadomości Uniwersyteckie, Wikipedia, Serwis PAP – Nauka w Polsce, Serwis Onkologii, You Tube, Dziedzictwo Kulturowe i Przyrodnicze, The Am-Pol Eagle.

Zainteresowania

• Muzyka, ogród, turystyka piesza, rowerowa i górska.
• Zobacz też: Studencki Teatr Kandelabr - teatrem kierował m.in. Stanisław Weidner, był także aktorem.

Źródła

Strony www poświęcone biografii prof. Stanisława Weidnera

• http://www.uwm.edu.pl/edu/stanislawweidner/index.php/prof-dr-hab-stanislaw-weidner-prof-zw/
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Marian_Weidner
• http://www.uwm.edu.pl/edu/stanislawweidner/
• Prabook - https://prabook.com/web/stanislaw.weidner/701802
• „Słownik biograficzny profesorów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie”, Olsztyn 2004, Wyd. UWM
• Encyklopedia osobistości Rzeczypospolitej Polskiej, 2017, British Publishing House Ltd.
• Złota Księga Nauk Przyrodniczych, Helion/Mastermedia, 2017, ISBN 978-83-942601-7-0.
• Złota Księga Nauki Polskiej, Helion/Mastermedia, 2006, ISBN 83-920014-6-X.